Met het bekend worden van de PFOS-vervuiling door het bedrijf 3M in Zwijndrecht kwamen er ‘no regret’-maatregelen. Die maatregelen gelden binnen een straal van tien kilometer rond de fabriek en houden in dat bewoners geen of minder groenten, fruit en eieren uit de eigen tuin mogen eten. De maatregelen hebben ook effect op de werken die in de stad worden uitgevoerd. Binnen de vijf kilometer moet een erkende bodemsaneringsdeskundige sowieso de grond en het grondwater onderzoeken op PFAS.

Zowel de bouwsector als enkele stedelijke diensten geven aan dat de no regret-maatregelen vertragend werken en voor extra kosten zorgen. Bovendien oordeelt een erkende bodemsaneringsdeskundige dat er uit voorzorg ook PFAS-analyses moeten gebeuren buiten de straal van vijf kilometer en dus tot tien kilometer rond 3M.

Antwerpen nam dit voorjaar het initiatief om alle data over PFAS in Antwerpen en Zwijndrecht samen te brengen en aan te vullen met eigen onderzoek. Hieruit blijkt dat de gebieden met verhoogde PFOS-concentraties eerder in een noordoost-zuidwest georiënteerde ovaal liggen in plaats van in een cirkel rond de fabriek. De Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO) maakte nieuwe berekeningen. Dit leidt tot enkele aanpassingen in de no regret-zone in Antwerpen.

Extra kwetsbaar

Het district Berendrecht, Zandvliet, Lillo valt buiten de straal van tien kilometer, maar toch zijn er waarden aangetroffen die vergelijkbaar zijn met de gebieden binnen de no regret-zone. Dit district is extra kwetsbaar door het landelijke karakter met veel moestuinen, kippen en ander kleinvee. Net als in de rest van Antwerpen is ook het grondwater in Berendrecht, Zandvliet, Lillo van slechte kwaliteit. Om grondwater te mogen gebruiken voor voedingsgewassen en recreatie zou het moeten voldoen aan de kwaliteit van drinkwater. Dit is in dit district voor geen enkel van de vijf meetpunten het geval. Van de onderzochte volkstuinen die gebruikmaken van putwater zijn er twintig van de 39 die voldoen aan de drinkwaternorm. Daarom zullen nu de no regret-maatregelen van kracht zijn in Berendrecht, Zandvliet, Lillo.

“Onverwacht is dit niet”, zegt Carl Geeraerts (N-VA), districtsburgemeester van Berendrecht, Zandvliet, Lillo. “De volgende dagen bekijken we wat de consequenties zijn van deze beslissing. Het is belangrijk dat we dan zo snel mogelijk onze inwoners kunnen informeren.”

Met de aanwezigheid van hoge concentraties aan PFOS in dit district wordt in de richting gekeken van Indaver. “We voeren ook volop onderzoeken in onder meer Stabroek en naar de mogelijke bijdrage door Indaver”, zegt PFAS-opdrachthouder Karl Vrancken. “We verwachten niet dat het aandeel van Indaver groter of gelijk is aan dat van 3M. Bij Indaver wordt met de afvalverwerking PFAS vernietigd, terwijl het bij 3M om productie gaat en het via de lucht werd verspreid. Uitsluitsel is er momenteel nog niet over te geven.”

De no regret- maatregelen zijn niet langer nodig in Merksem, Deurne, Wilrijk, Hoboken en de wijken van Borgerhout en Berchem buiten de Ring.

Grondwater

Daarnaast geeft de stad nog deze adviezen mee. Het oppompen en gebruiken van grondwater in de stad wordt principieel afgeraden. Beheerders van volkstuinen worden aangeraden om over te schakelen op regenwater of drinkwater. Het gebruik van grondwater in speelzones voor kinderen wordt niet meer toegelaten.