Jonge onderneemster haalt stoflaagje van circulaire economie

“Ik dacht dat de elektricien hier vanochtend zou staan, maar ik heb een foutje gemaakt in de planning. Shit, nu niet panikeren”, lacht Nina Maat (25) terwijl ze een groot, leegstand pand in de Antwerpse Huidevettersstraat doorkruist. Ze is bezig aan de laatste rechte lijn van haar ambitieuze eenmansproject. Op 1 oktober opent ze MUCE, Museum of Circular Economy, een pop-upmuseum over circulaire economie. “Ik ben museumdirectrice, poetsvrouw en marketeer. Te veel voor één persoon, maar ik had een heel duidelijke visie, en die kon ik moeilijk delen. De stress stapelt zich op, maar de eindstreep is in zicht.”

Circulaire economie kennen we vooral als een systeem dat erop gericht is zoveel mogelijk producten en grondstoffen zolang mogelijk te laten circuleren. Maar volgens Maat is die definitie te saai en beperkend. “Het moet een sociale economie zijn waar iedereen aan kan deelnemen. Ook de slager om de hoek, bijvoorbeeld door ervoor te kiezen vlees van dieren te verkopen die gevoed zijn met gewassen uit de EU en niet uit Brazilië. Circulaire economie is de economie van de toekomst, maar toch leeft het thema nog te veel in een bubbel. Ik wil dat iedereen duurzame keuzes kan maken, en dat het meer wordt dan een repairhub van enkele fanatiekelingen. Ik ben nog te vaak de enige jonge, vrouwelijke persoon van kleur als het gaat over beleidsinitiatieven rond circulaire economie.”

Doodskisten

Om die bubbel te doorprikken laat Maat kunstenaars samenwerken met bedrijven die al inzetten op circulaire toepassingen. Denk aan de deeleconomie of ecodesign zoals meubelen die je kan huren of doodskisten gemaakt uit mycelium, de draadjes van paddenstoelen. “Ik heb bewust gekozen voor kunstenaars die nog niet veel voeling hadden met circulaire economie, net om hen uit hun comfortzone te halen. Om een paar voorbeelden te geven: illustratrice Chrostin zal een kunstinstallatie maken waarmee ze greenwashing tegen het licht houdt en interieurarchitect Axelle Vertommen werkte samen met een bedrijf dat ramen en deuren maakt uit pvc. Want vergis je niet: plastic is eigenlijk een goed materiaal. Wij gebruiken het gewoon fout: single use. Denk aan het plastic zakje dat vijftig jaar door de natuur wappert”, legt Nina Maat uit. “Maar het pvc-bedrijf heeft dus een recyclagefabriek, en het enige afval dat ze produceren, is een zeef waarmee ze hun recyclaat nog een laatste keer filteren. Uiteraard was het spannend om die twee werelden te zien samenkomen: kunstenaar en bedrijf spreken toch altijd een andere taal. Maar Axelle is erin geslaagd om met die zeef een lichtarmatuur te maken. Dát zocht ik: creatieve mensen die een vertaalslag maken en de sector van circulaire economie op een verrassende manier naar buiten brengen.”

Maat is gedreven en gepassioneerd. Ze wil dat het verhaal zo goed mogelijk klopt. Het museum krijgt banners die gemaakt zijn van gerecycleerde petflessen en een groene energiecoöperatieve zal de elektriciteit leggen. Haar engagement startte al toen ze een kind was en een foto zag van een dwalende ijsbeer. Maar haar eurekamoment kwam er in 2014, toen ze in De Morgen een stuk las over circulaire economie. Op haar negentiende werd ze onderneemster. Ze organiseerde circulaire kledingevents in het modemuseum van Antwerpen. Ondertussen studeerde ze politieke en milieuwetenschappen en volgde ze vrijwillige stages om meer inzichten te krijgen. Tot recent werkte ze bij Syntra, waar ze opleidingen rond circulaire economie maakte, maar de drang om een eigen duurzaam initiatief op poten te zetten bleek te groot.

Onlangs zegde ze zelfs haar job op. “Het bleef kriebelen, en ik wou vermijden dat ik later op mijn veertigste met een burn-out thuiszit. Nu kan ik compromisloos mijn ding doen op een toplocatie. Hartje Antwerpen! Want ik weet dat Antwerpenaren een kwartier fietsen al onoverkomelijk vinden”, lacht ze. “Uiteraard wil ik dat het museum een permanente uitvalsbasis krijgt, daar droom ik van, maar voorlopig ben ik gewoon heel blij dat dit alternatief voor de wegwerpmaatschappij al even een breder platform krijgt.”

MUCE, van 1 tot 30 oktober, Huidevettersstraat 55 in Antwerpen