Waarom betalen wij voor oorlog in Oekraïne? "Europa is verwikkeld in economische oorlog en moet wel doorzetten"

Dat de stijgende energieprijzen ons dwingen onze manier van energieconsumptie te veranderen, werd de laatste tijd pijnlijk duidelijk. Heel wat mensen zijn - begrijpelijk - ongerust wanneer ze de vele onheilspellende berichten horen en vrezen de torenhoge facturen niet langer te kunnen betalen. De boosdoener van die stijgende energieprijzen blijft de oorlog in Oekraïne. Veel mensen begrijpen nog steeds niet goed waarom wij moeten opdraaien voor die oorlog. 

"Op korte termijn voert de Russische president Poetin een oorlog met Oekraïne", vertelt Jan Balliauw, Oost-Europa expert bij VRT NWS. "Op lange termijn voert hij echter een economische oorlog met het Westen. Veel mensen dachten lang dat we Oekraïne konden steunen in hun oorlog zonder daar de nadelige gevolgen van te ondervinden."

Zowel op Europees als op nationaal niveau probeert de politiek in te grijpen. De laatste tijd is er sprake van een Europees prijsplafond, al blijft het koffiedik kijken of zo'n drastische ingreep er wel degelijk komt. "Het is belangrijk dat de politiek blijft benadrukken dat de stijgende energieprijzen het gevolg zijn van de oorlog in Oekraïne", vindt Balliauw. "Er staat bij die oorlog iets fundamenteels op het spel: de organisatie van een samenleving. Daarin staan Rusland en Oekraïne lijnrecht tegenover elkaar. Het is als het ware een strijd tussen het Russische autocratische systeem en de Oekraïense democratie (in al haar onvolmaaktheid)."

Daarnaast staat er echter voor het Westen ook heel wat op het spel. Jan Balliauw verwijst naar de oliecrisis uit 1973. Toen werd door de Arabische landen een kunstmatig tekort aan aardolie gecreëerd. De hele actie was gericht tegen het Westen. "Nu zien we een soortgelijke situatie", benadrukt Balliauw. "Er is een tekort aan gas doordat Rusland de export naar de grootste afnemer (Europa) opzegt. Zo ontstaan er tekorten en stijgt de gasprijs. Door ons - enigszins bizarre - prijsmechanisme stijgt ook de elektriciteitsprijs. De elektriciteitsprijs wordt immers bepaald door de duurste elektriciteitscentrale, en laat die nu net op gas draaien. Kerncentrales ondervinden weinig tot geen problemen van de Russische gasleveringen en produceren relatief goedkoop stroom, maar dat heeft geen effect op de prijszetting."

Toch blijft een andere vraag nazinderen: Waarom moeten wij de prijs van de oorlog betalen? Volgens Jan Balliauw heeft Poetin met zijn gas een machtig wapen in handen. Hij gebruikt dat wapen nu als drukkingsmiddel tegen het Westen. "Dat maakt deel uit van wat Poetin op lange termijn wil bereiken", verklaart Balliauw. "Poetin hoopt dat het Westen zwicht onder de hoge gasprijzen en het niet langer zal volhouden omdat de opofferingen te groot zijn. Veel mensen dachten lang dat we Oekraïne konden steunen in hun oorlog zonder daar nadelige gevolgen van te ondervinden, maar we bevinden ons wel degelijk in een economische oorlog."

"Eigenlijk kunnen we niet anders dan doorzetten. Anders zou het hele bestel van het Westen in gevaar komen", gaat Balliauw verder. "De Europese Unie zou volledig in elkaar zakken. Het is daar waar Poetin nu op doelt." De successen die Oekraïne de laatste weken boekt in het oosten van het land, zijn positief, maar maken deel uit van het kortetermijnverhaal. De harde economische oorlog tussen het Westen en Rusland, met alle sancties en drukkingsmiddelen, zal nog even voortduren.