Na kritiek William Boeva: ‘Wanneer mensen met een beperking opduiken op het scherm, is dat toch vaak als ‘zero’ of als ‘hero’’
‘‘Down the road’ is een warm programma, maar het helpt ons niets vooruit.’ William Boeva wond er woensdag geen doekjes om: hij vindt dat de zenders mensen met een beperking enkel in beeld brengen ‘als een bron van feelgood’. En de experts geven hem gelijk: ‘Hoe vaak hoor je iemand met een beperking een mening geven over het klimaat of de oorlog in Oekraïne?’ Op de echte doorbraak - een schermgezicht met een beperking - is het nog wachten. Als het aan de VRT ligt, nog hoogstens één jaar.
De hartenkreet van komiek William Boeva valt niet in dovemansoren. “We werken wel degelijk actief aan inclusieve beeldvorming in overleg met verschillende middenveldorganisaties”, zegt VRT-woordvoerder Jan Sulmont.
Hij haalt verschillende programma’s aan die volgens hem een voorbeeld zijn van inclusieve beeldvorming. “‘De Kemping’ waar Evelyne niet als knuffelpersoon, maar gewoon als één van de deelnemers wordt geportretteerd. De nieuwe rubriek ‘Hoe dan wel?’ bij ‘Iedereen beroemd’ dit seizoen, waarin mensen - zoals rolstoelgebruikers - van wie we soms niet goed weten hoe ermee om te gaan, op ludieke wijze tips geven.
Bij ‘Durf te vragen’ met Siska Schoeters komen dit seizoen mensen met autisme aan bod. In de vorige seizoenen getuigden er onder meer mensen met dwerggroei, mensen in een rolstoel, mensen met een niet-aangeboren hersenletsel en mensen met een psychische kwetsbaarheid. In de laatste Sinterklaasfilm speelt Lars Rooyman de hoofdrol, een jongen met een fysieke beperking, terwijl de film niet draait om zijn beperking.”
Het behoort dan ook tot de opdracht van de VRT om mensen met een beperking in beeld te brengen. In de nieuwe beheersovereenkomst staat dat de VRT moet streven naar een situatie waarbij 2% van wie op het scherm komt, mensen met een beperking zijn. De Universiteit van Antwerpen monitort dat en volgens VRT gaat het in stijgende lijn: van 1,5% in 2019 naar 1,9% vorig jaar. Bij het personeelsbestand behaalde de openbare omroep trouwens in 2021 de 2% en gaat het nu naar 3%.
Ook VTM laat verstaan zeker in te zetten op visibiliteit van mensen met een beperking. Boeva is uitgenodigd om het door hem op de korrel genomen programma ‘Out Of Office’ - waarin acteur Bruno Vanden Broecke dit najaar mensen met een burn-out samenbrengt op een zorgboerderij waar mensen met een beperking werken - te komen bekijken.
“Het brengt mensen met een beperking in beeld, zonder dat die beperking ertoe doet. Dat komt ook in het programma zelf meermaals aan bod”, zegt Tine Danschutter. “De mensen met een beperking zorgen er vanuit hun kracht en ervaring voor dat de mensen met een burn-out op een andere manier naar hun leven en werk gaan kijken.”
Wanneer ze opduiken op het scherm, is dat toch vaak als ‘zero’ of als ‘hero’. Enerzijds verhalen over een gebrek aan zorg of peperdure medicijnen en anderzijds als ze zware uitdagingen toch tot een goed einde brengen.
Orthopedagoog Beno Schraepen, onderzoeker aan de Artesis Plantijn-Hogeschool, schreef in het boek ‘Excluses’ onder meer over wat uitsluiting doet met mensen met een beperking. “Wanneer ze opduiken op het scherm, is dat toch vaak als zero of als hero. Enerzijds verhalen over een gebrek aan zorg of peperdure medicijnen en anderzijds als ze zware uitdagingen toch tot een goed einde brengen. Het etiket van die beperking kleeft dan op hen.”
“Hoe vaak hoor je iemand met een beperking een mening geven over het klimaat of de oorlog in Oekraïne? Vanuit de gedachte ‘we gaan voor u zorgen op een veilige plaats’ staan veel mensen met een beperking aan de zijlijn van de samenleving. Daar raken ze moeilijk weer weg.”
“Precieze cijfers over het aantal mensen met een beperking in Vlaanderen zijn er niet, want je kan je niet beperken tot zij die een uitkering genieten. De WHO gaat uit van 15%, dus dan is die 2% van het streefcijfer nog maar een beperkte groep. En het gaat niet enkel over cijfers. William Boeva haalt - mijns inziens terecht - aan dat mensen met een beperking ontbreken in het tv-landschap als iemand die aan het werk is op basis van zijn of haar talenten. ‘Down the road’ is alleen een succes omdat het een reisprogramma is met enkel en alleen mensen met het syndroom van down, niet als de groep een andere samenstelling had gehad.”
Ook volgens Sophie Beyers van vzw Dito, een organisatie voor personen met een handicap, is er nog een hele weg te gaan. “We merken zeker bereidwilligheid bij de media, maar we zijn er nog lang niet. Het is ook geen gemakkelijk thema. Ook wij discussiëren intern over ‘Down the road’: puur theoretisch doe je het beter niet, zo’n show die volledig focust op de handicap van mensen, maar aan de andere kant is het respectvol gebracht. Toch lijkt echte inclusie voor ons wanneer mensen deelnemen aan een quiz in een rolstoel en daarover geen vragen krijgen. Als ze gewoon zichzelf kunnen zijn.”
“Twee jaar geleden organiseerden we een studiedag over de beeldvorming rond een handicap en je hoort bij veel mensen de verzuchting dat ze enkel als uitersten aan bod komen: als knuffelbeertje, zoals Boeva aanhaalt bij ‘Down the Road’, of als iemand die ondanks z’n beperking bergen kan verzetten. Een echt rolmodel kan een schermgezicht zijn die met een beperking gewoon zijn of haar job doet. Zoals de BBC een weervrouw heeft met een handicap.”
Dat beseffen ze ook bij VRT, waar CEO Delaplace eerder al liet verstaan een schermgezicht met een beperking te zoeken. “We zijn daarvoor een traject gestart. Tegen 2023 willen we daarmee klaar zijn”, klinkt het.
Bekijk ook: William Boeva over inclusie bij de VRT.
Video wordt geladen...