‘Nu de oorlog in Oekraïne voor Poetin niet uitdraait zoals verwacht, kan Xi Jinping twee dingen doen’

Wat is die SSO-top precies?

“De Shanghai-samenwerkingsorganisatie (SSO) is een Euraziatisch orgaan dat al heel lang bestaat. De jongste jaren heeft het aan kracht gewonnen omwille van China’s plannen om met zijn Nieuwe Zijderoute in heel Eurazië strategische handelscorridors uit te bouwen. Die SSO heeft dus een economische component, maar het gaat ook over defensie-samenwerking.

“Het is een blok dat zich aan het vormen is, waarin nog wel wat tegengestelde belangen zijn. Die SSO is te vergelijken met de samenwerking van de Europese Unie met de Verenigde Staten. Zij willen daar een tegengewicht voor vormen. Het wordt een heel belangrijke top, zowel voor de Russische president Vladimir Poetin als voor de Chinese president Xi Jinping.”

Is de positie van Poetin verzwakt door de klappen die Rusland de laatste weken krijgt in Oekraïne?

“China was voor de oorlog al de machtigste, maar door het onvoorziene slechte verloop van de oorlog heeft Poetin zichzelf onbedoeld nog afhankelijker gemaakt. Je zou kunnen zeggen dat Xi beslist over de uitkomst van de oorlog in Oekraïne. Hij heeft de sleutel in handen over waar dat conflict naartoe gaat.

“Beide presidenten hebben elkaar voor het laatst gezien op de Winterspelen in China, begin dit jaar. Iedereen gaat ervan uit dat Xi daar aan Poetin gezegd heeft dat hij zijn zin kon doen in Oekraïne. En sindsdien heeft China altijd lippendienst bewezen aan Poetin, en vandaag nog steeds.

“Nu die oorlog toch niet uitdraait zoals verwacht, kan Xi twee dingen doen: Poetin helpen herbewapenen of een vreedzame uitkomst afdwingen.”

Hoe kan hij dat doen?

“China zou compensatie kunnen bieden voor de sancties die het Westen Rusland oplegt. We zien nu al dat Rusland meer olie levert aan China, en dat omgekeerd de Chinese goederenstroom naar Rusland fors is toegenomen. Officieel zijn daar geen militaire middelen bij, maar ze hebben wel al componenten voor drones geleverd. De vraag is nu of Xi daar een stap verder in gaat. Hij kan de Russische oorlogsinspanningen steunen door bijvoorbeeld chips te leveren aan Rusland, die Poetin dan kan gebruiken voor precisiewapens.

“Dit gezegd zijnde zit Xi ook in een wat moeilijke positie. Hij moet immers ook de Chinese handelsbelangen verdedigen. Als hij producten levert aan Rusland die op de Europese of Amerikaanse sanctielijsten staan, stelt hij zich bloot aan mogelijke sancties vanuit het Westen. Dat zou hem economisch zuur kunnen opbreken. Je mag niet onderschatten dat China ook erg afhankelijk is van de Europese markt. Dat zijn 450 miljoen consumenten.”

Hoe kan China Rusland dwingen tot een vreedzame uitkomst?

“Xi zou kunnen zeggen dat het tijd is om te stoppen met de oorlog, want die doorkruist China’s Nieuwe Zijderoute. Dat is al bezig: door de oorlog moeten veel goederen nu via een veel moeilijker weg, vaak via land, wat het ook duurder maakt. Een deel van Xi’s Zijderoute zou normaal gezien door Oekraïne lopen. Maar zolang die oorlog duurt, kan hij die belangrijke connectie met de Zwarte Zee niet maken.

“Je mag ook niet vergeten dat Xi volgende maand een belangrijk partijcongres heeft. En hoewel het in de sterren geschreven staat dat Xi zichzelf opvolgt, kan hij zich in de aanloop daarnaartoe geen misstappen veroorloven. Hij moet dus toch oppassen dat hij niet te veel in zee gaat met Poetin.”

Wat is volgens jou het meest waarschijnlijke scenario?

“We moeten hopen dat Xi inpraat op Poetin en hem duidelijk maakt dat hij dat conflict in Oekraïne niet meer kan winnen, en beter de winter gebruikt om een uitweg te zoeken.

“Het is ook mogelijk dat China, opgezweept door het conflict met Taiwan waarover het op ramkoers ligt met de VS, tegen Poetin zegt: ‘Ik steun je. We gaan zorgen dat de Europeanen zich moeten bezighouden met een conflict aan hun grens.’ Mocht dat gebeuren, kom je echt in een gevaarlijke spiraal terecht.

“Het kan echt beide kanten opgaan. Het is dus hopen dat Xi zijn economische belangen goed op een weegschaal legt, en beseft dat Europa op de lange termijn misschien belangrijker voor hem is dan Rusland.”