‘Nog nooit zo’n amateurisme meegemaakt’: minister Van Quickenborne trekt definitief stekker uit Moslimexecutieve

Een half jaar geleden startte minister van Justitie Van Quickenborne de procedure op voor de intrekking van de erkenning van de Moslimexecutieve (EMB), maar die kreeg hoorrecht en er begon een bemiddeling. Een oplossing leek in de maak. De EMB was bereid tot toegevingen, waaronder meer vertegenwoordiging voor vrouwen en een nieuw verkozen bestuur.

“Wij zoeken een consensus,” zegt EMB-voorzitter Mehmet Üstün, “en bereiden volop verkiezingen voor die in december moeten plaatsvinden.”

De vernieuwing binnen het EMB sleept echter al jaren aan. Minister Van Quickenborne wil niet meer wachten. Hij trekt nu definitief de erkenning in. “Ik heb nog nooit zo’n amateurisme meegemaakt”, zegt Van Quickenborne. “En dat voor een orgaan dat een cruciale rol vervult voor de moslimgemeenschap in ons land.”

Kleine groep

De Moslimexecutieve staat onder andere in voor de werking van de moskeeën, de benoeming van de imams en de aanstelling van islamconsulenten. Het zijn administratieve taken, maar het is wel het hoogste orgaan van de moslims. In tegenstelling tot bijvoorbeeld de katholieke kerk is de islam niet hiërarchisch georganiseerd. Daardoor worstelde de Moslimexecutieve altijd met representativiteit.

Zo kwam de macht in handen van een kleine groep van mensen, sterk verbonden met zowel de Turkse instellingen als de Marokkaanse. De greep van die landen vergrootte nog toen de Saudi’s vertrokken uit de Grote Moskee in Brussel.

De raad van bestuur van het EMB komt al drie jaar niet meer samen. Enkele opzijgeschoven bestuursleden procederen daartegen bij de rechtbank.

Echallaoui

De minister leek eind 2020 een slag thuis te halen toen vicevoorzitter Salah Echallaoui moest opstappen nadat Van Quickenborne een bezwarend rapport van de Staatsveiligheid over hem gekregen had. Het moest gedaan zijn met de buitenlandse inmenging. Maar vorige week kreeg Echallaoui gelijk van de rechtbank en was het de minister die zelf veroordeeld werd voor ongeoorloofde inmenging door zijn demarche.

Van Quickenborne gaat in beroep, maar meteen startte de Moslimexecutieve een pr-campagne met brieven naar internationale organisaties zoals Human Rights Watch en de Verenigde Naties om haar beklag te doen over de godsdienstvrijheid in België. Gisteren kregen de leden van de Moslimexecutieve een aangetekend schrijven van de minister met bericht van de intrekking van de erkenning met onmiddellijke ingang. Wat volgt, is grote onzekerheid.

“Dit wordt een juridisch steekspel, een procedureslag”, voorspelt Werner-Edouard de Saeger, jurist en theoloog aan de universiteit van Cambridge en Hogeschool PXL.

‘Zeer moeilijk’

Om een vacuüm te vermijden kiest de minister ervoor dertien personeelsleden van de Moslimexecutieve, die op de loonlijst van de FOD Justitie staan, een jaar lang aan boord te houden voor administratieve taken. In die tussentijd moet de moslimgemeenschap zelf met een oplossing komen, gezien de scheiding tussen kerk en staat.

“Hiermee willen we de weg vrijmaken voor een echt representatieve, transparante en professionele Moslimexecutieve”, aldus Van Quickenborne. Net doordat de moslimgemeenschap divers is en niet hiërarchisch gestructureerd, is het onduidelijk hoe dit moet werken.

“De oude mannen die de moskeeën leiden, zitten niet te wachten op vernieuwers”, zegt De Saeger. “En zelf nieuwe leiders van bovenaf installeren is autoritair en heeft evenmin draagvlak in de gemeenschappen. Het wordt zeer moeilijk.”