Steeds meer Belgen zijn ‘superpendelaars’, zoals Chloë (23) en Sofie (44): “Ik zie mezelf dit geen 10 jaar doen”

Uit recent onderzoek van SD Worx drijven heel straffe cijfers boven. Samen met Italië, Frankrijk, Duitsland, Spanje en het Verenigd Koninkrijk, behoren wij Belgen tot de ‘toppendelaars’ in Europa. Hoewel de meeste Belgen in hun eigen provincie werken, verspillen we toch heel wat tijd aan de verplaatsing van en naar onze job: twintig procent van alle Belgische werknemers is een zogenaamde superpendelaar en reist langer dan twee uur per dag naar de job. Slechts één op de tien werknemers doet er nog langer over dan dat — gelukkig maar.

Dag in dag uit urenlang in de file staan, hollen naar een treinperron om je overstap niet te missen of treinen die onverwacht niet rijden: het aantal mensen dat jaloers is op superpendelaars is bijzonder schaars. En toch zit ver pendelen in de lift, sinds het coronavirus de bedrijfswereld hertekende. “Hoe hou je dat vol?”, krijgen zulke superpendelaars onder meer te horen.

Wetenschappelijk onderzoek wees uit dat die vraag niet geheel onterecht is. “Een Zweedse studie toont bijvoorbeeld dat langer dan 60 minuten pendelen een negatieve impact kan hebben op je slaapkwaliteit, stress, energiepeil, en mentale gezondheid in het algemeen”, kadert prof. dr. Cathy Macharis, expert mobiliteit aan de VUB. “Kortom, wie te lang moet pendelen, krijgt te maken met pendelstress. Je ziet een viertal bepalende factoren van die stress: de tijd die je spendeert, de afstand, de voorspelbaarheid en het al dan niet controle hebben over de situatie.”

Er is een duidelijk ‘voor’ en ‘na corona’ in de bedrijfswereld, wereldwijd. Veel werknemers krijgen de mogelijkheid om of eisen om flexibeler te kunnen werken. Bedrijven spelen daarop in door ook werknemers aan te nemen die eisen dat hun arbeidsvoorwaarden passen bij hun persoonlijke leefomstandigheden.

4,9 miljoen Amerikanen verhuisden in 2020 dan ook naar een locatie verder van hun kantoor, omdat ze konden werken vanop afstand. In 2021 trokken meer Australiërs uit de grote steden weg dan in de afgelopen twee decennia. De reisafstanden nemen dan wel toe, het aantal dagen dat op kantoor doorgebracht worden slinkt aanzienlijk.

_{(Lees verder onder de foto.)}

Hoe zit dat bij ons? “Voor de coronacrisis pendelden de Vlamingen al gemiddeld langer dan Amerikanen en Australiërs”, vertelt Macharis. “Enigszins verrassend, aangezien België veel minder uitgestrekt is. Maar het is te wijten aan onze baksteen in de maag: de Vlaming koestert het ideaalbeeld van een vrijstaande woning in een groene omgeving. Dat zorgt ervoor dat onze ruimtelijke ordening bijzonder versnipperd is. De mogelijkheid die er sinds corona is om gedeeltelijk van thuis uit te werken, zal dat alleen maar stimuleren.”

Het aantal telewerkers steeg tijdens de pandemie van 20 naar 40 procent, blijkt uit onderzoek. Toch ziet het er niet naar uit dat de shift in ons land even groot zal zijn zoals in Amerika of Australië. HR-bedrijf Randstad publiceerde vorige week de resultaten van hun jaarlijkse rondvraag naar de redenen om voor een bedrijf te kiezen. Het loon blijft de belangrijkste factor, gevolgd door de werksfeer en werkzekerheid. Op plaats 4 staat de balans tussen werk en privé en op 5 ... locatie. “De locatie van het bedrijf is dit jaar belangrijker geworden met een score van 48 procent, een winst van drie procentpunt”, klinkt het bij Randstad. “Het komt daarmee op de vijfde plaats. Nooit scoorde dit criterium hoger. Dit is verrassend gezien het groeiend belang van telewerk.”

Van de theorie naar de praktijk: wie zijn de mensen die locatie niét zo belangrijk vinden en twee uur per dag willen pendelen? We spraken met Chloë (23), die sinds oktober drie keer per week van Affligem naar Antwerpen pendelt met de trein. Na een opleidingstraject versierde ze enkele weken geleden een contract van een jaar. Maar dat betekent ook: nog een jaar lang ’s morgens minstens 1u45 minuten pendelen en ’s avonds weer anderhalf uur huiswaarts.

“In werkelijkheid is het vaak meer, omdat de minuten overstaptijd op mijn traject minimaal zijn”, legt ze uit. “Ik doe er minstens één keer per week langer dan twee uur over om op het werk te raken. Ik probeer er niet te veel over na te denken: ik ben dolblij met mijn job en heb me voorgenomen om het komende jaar door te bijten. Al geef ik wel toe: ik zie mezelf de komende tien jaar niet nog op deze manier pendelen.”

Een goed boek las ze nog niet op de trein, ook een podcast luisteren staat nog op haar to-dolijstje. “Momenteel vul ik mijn pendeltijd vooral met werk.” Zo wordt haar werkdag natuurlijk wel erg lang. “Soms heb ik het gevoel dat mijn dag alleen maar uit werken bestaat”, geeft ze toe. Chloë is dan ook blij met de thuiswerkdagen. “Ik ervaar dan toch minder stress: ik weet dat ik op tijd aan de werkdag zal kunnen beginnen en ik vind het fijn om ’s avonds nog iets leuks te kunnen doen met vrienden. Het is nog een beetje zoeken, maar de thuiswerkdagen helpen om de balans te herstellen.”

_{(Lees verder onder de foto.)}

Sofie (44) weet als geen ander hoe groot het contrast is tussen het woon-werkverkeer voor en na corona. “Ik pendel sinds 2014 vier dagen per week van het West-Vlaamse Wervik naar Brussel. Dat traject is 1u37 minuten, maar in werkelijkheid duurt het steevast langer.” Voor de coronacrisis kon ze al één dag per week vanuit Kortrijk werken — een pak dichter bij huis. En ze kreeg na verloop van tijd ook de mogelijkheid om af en toe een thuiswerkdag in te lassen.

Vandaag, aan het einde van de pandemie, liggen de kaarten anders: Sofie werkt 2 dagen per week in Brussel en 3 dagen thuis. “Ik ben ervan overtuigd dat het belangrijk is om je collega’s op kantoor te zien, maar de thuiswerkdagen zijn een zegen. Ik ben een pak minder moe. Niet alleen omdat ik veel langer kan slapen, ook omdat pendelen zowel mentaal als fysiek best vermoeiend is. Ik werk ook langer thuis: ik hoef me niet te haasten om de trein te halen.”

Toch heeft Sofie nooit een dag geklaagd over haar pendeltraject. “Ik moet mezelf vaak verdedigen: waarom ga je in Brussel werken als het ook dichter bij huis kan? Maar voor mij primeert de inhoud van mijn job. Ik ben liever langer onderweg en gepassioneerd door mijn werk, dan dat ik dichter bij huis mijn ei niet kwijt kan.”

“Als mijn shift vroeg start, reis ik met de auto. Maar het allerliefst pendel ik met de trein", vervolgt Sofie. “Het voordeel aan de auto is dat je de ruimte voor jezelf hebt, luidkeels kan meezingen en ongestoord podcasts kan luisteren. Maar op de trein hoef je je niet continu te focussen. Ik vul die tijd op de trein in zoals ik dat wil: slapend, lezend, muziek beluisterend ... ik hoef dan geen huishoudelijke taakjes af te vinken. (lacht) Het is extra vrije tijd, me-time. Als je op die manier redeneert, valt het pendelen reuze mee hoor. Hopelijk laten mensen zich nu, mede dankzij het hybride werken, niet langer tegenhouden door de afstand om hun droomjob na te jagen.”

Uit een kleine bevraging op Instagram blijkt dat de overgrote meerderheid van onze lezers minder dan 30 minuten pendelt naar het werk. Er zijn ook heel wat mensen die tot een uur lang pendelen, maar daarna zakt het aantal sterk. Een enkeling is langer dan 2 uur onderweg.

Pendelen is pijn. Mentaal én fysiek. “Ik had als enige hobby: klagen over de NMBS” (+)

Stop met ‘sorry’ zeggen op de werkvloer. Carrièrecoach geeft 4 alternatieven