Voor het eerst sinds lang leek het in 2021 de goede richting uit te gaan met de armoede in Vlaanderen. De cijfers uit de nieuwste Armoedebarometer – die elk jaar door een platform van armoedeorganisaties, vakbonden en mutualiteiten wordt opgesteld – tonen voor dat jaar een daling van het aantal mensen in armoede naar 560.000. Dat waren er 90.000 minder dan twee jaar eerder. Volgens woordvoerder Michel Debruyne had dat veel te maken met knaldrang, met economisch optimisme na de coronacrisis en de krapte op de arbeidsmarkt. Dat bood veel kans op werk – zij het onzeker werk.

Maar achter die op het eerste gezicht hoopvolle cijfers zaten al ‘diepe krassen, die duidelijk worden als je het vernis eraf krabt’. De armoede werd dieper, zegt Debruyne. ‘Dat horen wij elke dag van mensen die in het veld staan, die rondlopen in straten, wijken en dorpen. De nood aan voedselhulp is ontzettend gestegen.’

Recordaantal mensen bezoekt voedselbank

In 2021 zochten maandelijks meer dan 177.000 Belgen hulp bij de Voedselbank. Een record. De cijfers tonen ‘een beeld van diepe miserie’.

De galopperende inflatie en energieprijzen leidden ertoe dat op dit moment zelfs ‘alle lichten op dieprood staan’. In juni gingen al 204.000 mensen maandelijks naar die voedselbank – goed voor een verdubbeling sinds 2010. Die cijfers tonen volgens het rapport ‘nog maar het topje van de armoede-ijsberg’. Behalve voedselhulp is, bijvoorbeeld, ook het aantal vragen voor financiële hulp en voor schuldbemiddeling gestegen sinds september vorig jaar – tot een aantal dat al een vijfde hoger ligt dan begin 2020.

Het toont volgens Debruyne dat de armoede in Vlaanderen niet alleen verdiept, maar ook verbreedt. ‘Een nieuwe categorie van mensen dreigt onder de armoededrempel te vallen’, zegt hij. ‘De globale verarming van vooral de lage middenklasse en de verdieping van de armoede is vandaag een realiteit.’

• Terwijl overwinsten exploderen, verarmen de Belgen razendsnel

Decenniumdoelen, het platform achter de Armoedebarometer, zegt dat ‘een dringende keuze voor armoedebestrijding zich opdringt’. ‘Overheden moeten nu schakelen en niet wachten op regeringsverklaringen’, zegt voorzitter Anne Van Lancker. ‘Gezinnen hebben vandaag nood aan concrete antwoorden.’

De organisatie dringt aan op ‘een structurele verankering van het sociaal tarief, en tijdelijke uitbreiding ervan tot de lage middenklasse’. ‘Dat is absoluut noodzakelijk. Maar niet voldoende. De Vlaamse en federale regering moeten werk maken van een hoger inkomen. De indexeringen van de sociale minima zijn belangrijk, maar ze zijn niet voldoende om de op hol geslagen tarieven te verwerken.’

Decenniumdoelen is streng voor het Vlaamse beleid rond sociale woningen. ‘Dit non-beleid wordt vandaag cash betaald door honderdduizenden gezinnen’, klinkt het, verwijzend naar de lange wachtrijen voor mensen die er nochtans recht op hebben. ‘Alleen als mensen kunnen beschikken over een betaalbare en energiezuinige woning, kunnen ze structureel uit armoede raken’, zegt Van Lancker.

‘Een crisis biedt steeds een mogelijkheid om een ander antwoord te zoeken. Het is een opportuniteit om een andere weg in te slaan. We kunnen nu gaan voor een land met meer gelijkheid en minder armoede, of we laten miljoenen Vlamingen en Belgen in de steek in de diepe armoede.’