2021, de periode waarover de Armoedebarometer 2022 spreekt, is een jaar met twee gezichten, zegt Decenniumdoelen. Aan de ene kant dalen de armoedecijfers. In 2021 leefden in Vlaanderen 560.000 personen met een risico op armoede, ongeveer 90.000 minder dan in 2019. Het economische optimisme na corona had ook een positieve impact op indicatoren als leefloon, kinderarmoede en werkgelegenheid.

Aan de andere kant verbergen de cijfers dat een grote groep tegelijkertijd armer werd. Vanaf het najaar van 2021 zijn de cijfers alsmaar verontrustender en verschijnen er donkere wolken aan de horizon, zegt Michel Debruyne van Decenniumdoelen. “Dat is ook zichtbaar in andere indicatoren, die een realistischer beeld geven, en horen we tegelijketijd van onze veldwerkers op het terrein.”

Zo steeg de nood aan voedselhulp exponentieel: van 115.000 in 2010 tot meer dan 177.000 begunstigden in 2021. In 2022 gaat dit overigens crescendo: volgens de Voedselbanken steeg het aantal mensen dat zich aanbood voor voedselhulp tussen januari en eind juni tot 204.000.

En ook de OCMW’S tekenden vanaf het najaar meer vragen dan ooit op naar hulp- en maatschappelijke dienstverlening. Het gaat dan onder meer om vragen voor financiële steun, niet dringende medische hulp, steun in het kader van kinderarmoede en schuldbemiddeling.

Nog: het is ook duidelijk dat de armoedekloof groter geworden is: sinds 2020 is die met 2 procentpunt gestegen. “Mensen in armoede zijn er met andere woorden armer op geworden”, zegt Debruyne. “De dalende armoedecijfers verbergen een concreet verhaal van diepe armoede en meer nood bij veel gezinnen, ook uit de lage middenklasse.”

Onrustwekkend is ook dat dit blijft duren, officiële cijfers heeft Decenniumldoelen nog niet, in 2022. Door de oorlog in Oekraïne en de situatie op de energiemarkten, kloppen heel wat gezinnen bij het OCMW aan omwille van de hoge energiefacturen. Sinds juli 2022 stijgt de hulpvraag en is het ook bij de incassobureaus dringen. “Een en ander toont de ernst van de financiële nood van gezinnen. Het zijn vooral gezinnen die niet tot het ‘normale’ doelpubliek van een OCMW behoren”, zegt Debruyne. “Meer en meer gezinnen belanden dieper en dieper in de miserie.”

Decenniumdoelen noemt de diepere armoede en de groeiende, exponentiële nood in het najaar 2021 dan ook “de voorbode van de diepe crisis waarin we vandaag, 2022, zitten”. “Alle lichten staan op dieprood. Een globale verarming van vooral de lage middenklasse en de verdieping van de armoede is vandaag een realiteit.”

De organisatie roept de overheid dan ook op om nu schakelen en niet te wachten op regeringsverklaringen. Concreet vraagt Decenniumdoelen de federale regering om het sociaal tarief te verankeren en het uit te breiden naar de lager middenklasse. “Maar niet binnen dezelfde enveloppe, die moet uitgebreid worden”, zegt Anne Van Lancker van Decenniumdoelen.

Richting Vlaamse regering is er onder meer de vraag om de sociale toeslagen in het Groeipakket, de vroegere kinderbijslag, te verdubbelen. Van Lancker wijst ook op het belang van duurzame en betaalbare huisvesting en pleit voor een plafonnering van de huurprijzen, maar ook voor een uitbreiding van de huurpremie.

“Een crisis biedt steeds een mogelijkheid om een ander antwoord te zoeken. Het is een opportuniteit om een andere weg in te slaan. We kunnen nu gaan voor een land met meer gelijkheid en minder armoede, of we kunnen miljoenen Vlamingen en Belgen in de steek laten, in de diepe armoede”, aldus nog Decenniumdoelen. “Gezinnen hebben vandaag nood aan concrete antwoorden.”