Glazen ‘kooien’ op terreurproces moeten afgebroken worden

Op het proces staan tien beschuldigden terecht maar één van hen - Oussama Atar - is naar alle waarschijnlijkheid om het leven gekomen, zodat er op het assisenproces slechts negen beschuldigden aanwezig zullen zijn.

Voor die beschuldigden werden in de assisenzaal negen individuele glazen boxen gebouwd. Die zijn volledig afgesloten en de beschuldigden kunnen vanachter de grote glazen ramen enkel via een strook geboorde gaten praten met hun advocaten, die voor hen moeten plaatsnemen. Ook is er een klein doorgeefluik waardoor papiertjes doorgegeven kunnen worden.

Op de preliminaire zitting afgelopen maandag had de verdediging aangevoerd dat de boxen in strijd waren met artikel 3 van het EVRM, dat een vernederende en onmenselijke behandeling verbiedt, en met artikel 6 EVRM, dat het recht op een eerlijk proces waarborgt.

Volgens het assisenhof is er van een vernederende en onmenselijke behandeling geen sprake, maar wordt het recht van de beschuldigden op een eerlijk proces wel geschonden door de boxen zoals die nu bestaan. Zo is het voor de beschuldigden moeilijk om het proces te volgen, en is het voor hen moeilijk om vrij te communiceren met hun advocaten. De gaatjes en telefoon die daarvoor voorzien zijn, voldoen volgens het hof niet.

Het hof heeft wel niet beslist op welke manier de individuele boxen moeten vervangen worden, dat is een beslissing die in handen ligt van de uitvoerende macht.

Sébastien Courtoy, de advocaat van een van de beschuldigden (Smail Farisi) op het assisenproces, is tevreden dat de individuele glazen boxen moeten worden afgebroken. “Het is een hele slechte week voor de federale procureur”, zei Courtoy na de zitting.

De advocaat vergeleek de boxen eerder al met “hokken uit de Zoo van Antwerpen”. Dat de rechtbank nu heeft beslist dat ze neergehaald moeten worden, zonder daarbij zelf een alternatief voor te stellen, geeft Courtoy “een grote glimlach”, zei hij. “Het was onmogelijk. De procureur is gewoon dolgedraaid.” De advocaat deed geen uitspraken over wat er eventueel in de plaats moet komen van de individuele boxen.

Volgens de advocaat van terreurbeschuldigde Salah Abdeslam, Michel Bouchat, gaat de beslissing de juridische geschiedenisboeken in. Het gaat volgens hem om een “erg concreet arrest, waarvan de conclusie is dat het strafproces onder normale omstandigheden moet verlopen”. “Dat wil zeggen dat de beschuldigden moeten kunnen deelnemen aan de debatten”, aldus de advocaat, wat volgens hem met die boxen niet mogelijk was.

Over de aanwezigheid van Abdeslam tijdens de komende zittingen, laat Bouchat niet in zijn kaarten kijken. “We zullen zien. Het arrest van vandaag opent in elk geval de deur naar een sereen proces, wat fundamenteel is. Het geeft ook het volste vertrouwen aan de politieagenten die de veiligheid verzekeren.”

“Volgens het arrest van het hof zal er nu één box moeten gebouwd worden voor alle beschuldigden, met een glazen wand, waarin ook politieagenten kunnen plaatsnemen”, zegt meester Maryse Allié, advocate van slachtoffervereniging Life4Brussels. “Wij hebben als burgerlijke partijen geen positie ingenomen voor of tegen de boxen, we hebben alleen gevraagd dat er rekening zou gehouden worden met de slachtoffers en hun belangen. Dat is ook gebeurd, het hof heeft gezegd dat er geen sprake van kan zijn dat de aanpassingen aan de box ten koste zouden gaan van de plaats die in de zaal is voorbehouden aan de slachtoffers.”

De advocate van Life4Brussels is wel tevreden dat het hof geoordeeld heeft dat de individuele glazen boxen geen onmenselijke en vernederende behandeling uitmaakten. “Het was voor de slachtoffers, die zowel fysiek als psychologisch zwaar geleden hebben en nog steeds lijden, moeilijk dat te horen uit de mond van de beschuldigden”, klinkt het.

“De slachtoffers zitten ook nog met een heleboel vragen over het hoe en waarom van die aanslagen. Waarom op dat moment en op die plaatsen? We hopen dat nu, met de aanpassingen aan de box, de omstandigheden geschapen worden om de beschuldigden toe te laten hun verhaal te doen en te antwoorden op alle vragen van de slachtoffers.”

“Het is nog afwachten welke constructie er juist op 10 oktober in de assisenzaal zal staan (dan is de samenstelling van de jury gepland, red.), maar de motivering van het arrest opent de weg naar een serener debat”, stelt Virginie Taelman, de advocaat van beschuldigde Bilal El Makhoukhi. “We kunnen deze beslissing alleen maar toejuichen, omdat ze ons eraan herinnert hoe het eraan moet toegaan in een democratische staat.”

“Het gaat erom te zien dat de fundamentele rechten van iedereen gerespecteerd worden, ongeacht wat er geoordeeld zal worden”, zegt de advocate nog. “Dat we in deze kwestie gehoord zijn, helpt zeker om de zaken te bedaren. Veel beschuldigden hebben uitgelegd dat ze willen deelnemen aan het proces, alleen niet in die omstandigheden. Ik denk dat er (met dit arrest, red.) een belangrijk signaal is gestuurd.”

Deze beslissing “was de enige manier om rust te brengen en om tot de juridische waarheid te komen”, klinkt het tot slot bij Vincent Lurquin, advocaat van beschuldigde Hervé Bayingana Muhirwa. “Mijn cliënt heeft gezegd dat hij zich niet zou verbergen achter het recht om te zwijgen, maar dat hij zou praten. Maar daarvoor moesten hem de juiste omstandigheden gegeven worden. En dat is gebeurd”, aldus de advocaat. “De beschuldigden worden weer in het juridische debat geïntegreerd.”