De constructie met negen individuele boxen waar de overlevende verdachten van de aanslagen van Zaventem en Brussel tijdens het proces plaats zouden nemen, kostte Justitie 250.000 euro. De voorbije jaren werden tientallen vergaderingen besteed aan de indeling van de assisenzaal.

Toch heeft het hof van assisen nu beslist in een arrest dat de boxen afgebroken moeten worden, nadat de advocaten van de beschuldigden er vorige maandag mee hadden gedreigd niet naar hun proces te komen. Wat er dan wel in de plaats moet komen van de negen individuele boxen, zei Laurence Massart, de voorzitter van het hof van assisen, niet.

‘Dat is het werk van de uitvoerende macht’, zei ze. In dit geval is dat de Federale Overheidsdienst (Fod) Justitie. Massart suggereerde wel om het systeem van het recente terreurproces in Parijs te kopiëren. Daar zaten de beschuldigden allemaal samen in één glazen box en konden ze langs grote openingen makkelijk met hun advocaten communiceren.

Moeilijk hoorbaar

De advocaten van de negen aanwezige beschuldigden hadden de glazen kooien op de voorbereidende zitting maandag ‘onmenselijk’, ‘mensonterend’ en ‘een inbreuk op het recht op een eerlijk proces’ genoemd. De assisenvoorzitter gaf hen daar geen gelijk in. Volgens haar was er geen inbreuk op artikel 3 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens dat foltering, onmenselijke en vernederende behandeling verbiedt. Maar de glazen kooien zijn volgens de voorzitter wél in strijd met artikel 6 van het Europees van de rechten van de mens, dat het recht op een eerlijk proces garandeert. Volgens haar was dat onder andere een probleem omdat de beschuldigden hun advocaten moeilijk konden verstaan, en dat de kans groot was dat ze ook slecht konden horen wat op de zitting werd gezegd.

De advocaten van de beschuldigden reageerden uiteraard heel tevreden op de beslissing. ‘Het is nog afwachten welke constructie er op 10 oktober in de assisenzaal zal staan, maar de motivering van het arrest opent de weg naar een serener debat’, zei Virginie Taelman, de advocaat van beschuldigde Bilal El Makhoukhi. ‘We kunnen deze beslissing alleen maar toejuichen, omdat ze ons eraan herinnert hoe het eraan moet toegaan in een democratische staat.’

Het is nu aan de Fod Justitie om een oplossing te verzinnen. In een eerste reactie zei de Fod ‘dat de afgekeurde oplossing het resultaat is van jarenlang denkwerk en overleg met alle betrokken partners inzake veiligheid en juridische vereiste. ‘De Fod zal nu een uitgebreide analyse van het arrest doen en overleggen met de onderaannemer en de andere partners. Het is voorbarig om in te schatten welke impact deze aanpassingen zullen hebben op het vlak van budget en timing.’

De officiële start van het proces over de aanslagen is gepland voor 10 oktober. Dan worden 12 juryleden en 24 reserve-juryleden verkozen uit 600 opgeroepen kandidaten. Op 13 oktober begint het echte proces met de voorlezing van de ­akte van beschuldiging. Maar of die timing gerespecteerd kan worden, is nog maar de vraag. Volgens insiders moet de hele constructie afgebroken worden en moet er van de grond af een nieuwe worden gebouwd. Mark Eeckhaut