Federale regering bereikt akkoord energiesteun: bijna 400 euro voor gas en elektriciteit en tijdelijke werkloosheid voor bedrijven

Om de impact van de energiecrisis te verlichten, neemt de federale regering extra energiemaatregelen die een rechtstreekse impact zullen hebben op de energiefactuur voor gezinnen, zelfstandigen en bedrijven.

De belangrijkste maatregel wordt het basispakket energie: iedereen met een variabel energiecontract of een vast contract afgesloten of hernieuwd na 1 oktober 2021 zal in november en december een tegemoetkoming voor gas (€135/maand) en elektriciteit (€61/maand) krijgen. De tegemoetkomingen zullen afgetrokken worden van de energiefacturen van november en december.

Het basispakket geldt niet voor wie al recht op een sociaal tarief heeft. "Het is een maatregel voor de middenklasse", aldus premier De Croo. En dat wil zeggen dat er ook inkomensvoorwaarden verbonden zijn aan de tegemoetkoming. 

Voor alleenstaanden zonder personen ten laste wordt de grens een netto belastbaar jaarinkomen van 62.000 euro, voor koppels wordt die grens 125.000 euro. (Per persoon ten laste komt daar 3.700 euro bij.) "Voor alleenstaanden zou dat overeenkomen met een netto maandinkomen van zo'n 3.000 euro, voor koppels gaat het om ongeveer 5.000 euro netto per maand", aldus De Croo. Maar eigenlijk is het moeilijk om de jaarlijkse bedragen naar maandelijkse nettobedragen te vertalen. Dat bedrag hangt namelijk sterk af van je individuele situatie en kan verschillen van maand tot maand. Zo'n 15 procent van de actieve bevolking zou in elk geval boven die grens zitten, volgens De Croo.

Bij mensen met een hoog inkomen, zal dus een deel van de tegemoetkoming (tussen 35 en 55 procent, afhankelijk van het inkomen) teruggevorderd worden via een bijzondere heffing. Niet iedereen is even enthousiast over deze manier van werken. “Zo'n systeem waarbij eerst iets gegeven wordt en dan bij sommigen teruggevorderd wordt, zou wel eens voor heel veel problemen kunnen zorgen", zegt fiscalist Henri Vandeberg in "De wereld vandaag" op Radio 1.

"Er zijn heel wat mensen die door de mazen van het net zullen glippen. Je kunt dan wel een bedrag plakken op een hoger inkomen, maar in de realiteit zou iemand die volgens de berekeningen een laag inkomen heeft, wel eens een veel hoger inkomen kunnen hebben. Dat zijn de mensen die volgens hun belastingbrief weinig inkomsten hebben, maar bijvoorbeeld riante dividenden ontvangen. En dat is heel moeilijk te controleren."

"We weten daarentegen wel wie de mensen zijn met heel hoge vermogens", gaat Vandeberg verder. "Misschien zouden we daar beter aankloppen. Zij kunnen wel wat geld missen en zullen het niet voelen als ze iets bijdragen aan de gemeenschap."

Bij de inkomensvoorwaarden voor het energiepakket wordt een onderscheid gemaakt tussen alleenstaanden en koppels. "Maar wie is alleenstaand en wie heeft een gezin", vraagt Vandeberg zich af. "Dat is niet altijd duidelijk. Er zijn veel mensen die feitelijk een gezin vormen van wie we het niet weten. Koppels die bijvoorbeeld aparte domicilies hebben en hun kind op één adres inschrijven."

Parallel aan de verlenging van de BTW-verlaging heeft de regering ook beslist om de stookoliecheque te verhogen van €225 naar €300. De periode wordt ook verlengd tot eind maart 2023. Er kan slechts 1 maal een mazoutcheque aangevraagd worden, maar ook wie al een aanvraag heeft ingediend, zal €300 ontvangen. 

De regering bereikte ook een akkoord over een verlaging van de accijnzen op gas en elektriciteit voor bedrijven en zelfstandigen in november en december. Voor gas wordt het totaal accijnstarief gedurende twee maand op het Europees minimum gezet voor een verbruik tot 50.000 megawattuur (eerste twee schijven). Hiervoor wordt de bijzondere accijns op 0 gezet voor de eerste twee schijven en wordt de bijdrage op de energie voor alle zakelijke klanten verlaagd naar het minimum.

Voor elektriciteit wordt de bijzondere accijns gedurende twee maand op het minimum gezet en dit voor de schijven tot 1.000 megawattuur (eerste drie schijven). Minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V) berekent dat het voor een bakker om een voordeel gaat van zo'n 325 euro en voor een superette van bijna 1.000 euro. Voor regionale steunmaatregelen zal een fiscale vrijstelling gelden.

"Ondernemingen in moeilijkheden zullen hun sociale bijdragen over een lange periode kunnen uitsmeren, zonder sanctie", aldus minister van Sociale Zaken Frank Vandenbroucke (Vooruit) tijdens de persconferentie. "Dat kan gaan over een periode van 12 of zelfs 24 maanden. Het gaat over de bijdragen voor de tweede helft van dit jaar, het eerste kwartaal van volgend jaar en het debetbericht jaarlijkse vakantie."

Vivaldi grijpt ook terug naar beschermingsmechanismen uit de covidperiode. Zo is er opnieuw sprake van tijdelijke werkloosheid energie (met behoud van 70 procent van het loon, aangevuld met een premie van 6,10 euro per dag) en van het tijdelijk overbruggingsrecht voor zelfstandigen die in de problemen komen door hun energiefactuur en hun activiteit onderbreken. Ondernemingen die getroffen worden door de energiecrisis, zullen net zoals in de coronacrisis niet onmiddellijk failliet verklaard kunnen worden.

Indien er deze winter een risico op onderbreking zou zijn, zal de agrovoedingssector als kritische sector bij voorrang energie krijgen, merkte minister van Zelfstandigen David Clarinval (MR) nog op. Samen met Energieminister Van der Straeten zal hij overigens werk maken van een gedragscode tussen de energieleveranciers en de zelfstandigen en kmo's. 

Voor de financiering van al die maatregelen rekent de regering op de hogere inkomsten uit btw op gas en elektriciteit en de hogere nucleaire bijdrage. "Door de stijgende prijzen op gas en elektriciteit heeft de regering via de btw-bijdragen meer inkomsten en die gaan we nu teruggeven", zegt minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V) in het VRT NWS journaal.

Vicepremier Georges Gilkinet (Ecolo) liet tijdens de persconferentie dan weer noteren dat er eventueel bijsturingen mogelijk zijn in functie van de Europese beslissingen over de overwinsten en het prijzenplafond voor gas. Minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) blikte daarvoor vooruit naar de nieuwe Europese vergadering die binnen veertien dagen gepland staat.