Nieuw onderzoek legt link tussen kankerbehandeling en cognitieve problemen bloot
Een verhoogd aantal ontstekingscellen in de hersenen hangt samen met cognitieve klachten bij kankerpatiënten na afloop van hun behandeling. Dat blijkt uit onderzoek van doctoraatsstudent Gwen Schroyen (KU Leuven). Voor het eerst kon de grotere hoeveelheid ontstekingscellen duidelijk gevisualiseerd worden in de hersenen van behandelde kankerpatiënten.
Het was al langer bekend dat sommige kankerpatiënten na afloop van hun behandeling, ook nadat ze genezen verklaard waren, met cognitieve klachten kunnen kampen. Mensen ervaren bijvoorbeeld last om op bepaalde woorden te komen, kunnen moeilijker multitasken of raken hun draad kwijt wanneer ze tijdens een gesprek kort onderbroken worden. Patiënten geven ook aan dat ze meer verstrooid of minder aandachtig zijn, soms nog maanden tot zelfs jaren na afloop van de behandeling. De klachten kunnen voorkomen bij meerdere types kanker en bij verschillende soorten behandeling.
Uit eerder onderzoek was al gebleken dat de cognitieve klachten een gevolg waren van een veranderde structuur van de wittestofbanen in de hersenen van patiënten. Wittestofbanen zorgen ervoor dat informatie tussen verschillende hersendelen kan worden uitgewisseld. Wat zorgde voor die veranderde structuur, was tot nu toe onduidelijk.
Ontstekingsreactie
De onderzoekers probeerden een verklaring voor het fenomeen te zoeken bij een ontstekingsreactie in de hersenen, omdat het geweten is dat zo'n reactie aanwezig is in de rest van het lichaam, bij kanker en tijdens de behandeling. Andere onderzoeken gaven die verhoogde waardes ook aan in de hersenen van ratten of muizen, wanneer een tumor aanwezig was of tijdens een kankerbehandeling.
Het team van doctoraatsstudent Schroyen kon voor het eerst een dergelijke studie bij mensen opzetten. Dertig vrouwelijke borstkankerpatiënten, waarvan er vijftien een maand geleden hun chemotherapie beëindigd hadden en vijftien geen chemotherapie hadden gekregen, werden getest. Een controlegroep van vijftien gezonde mensen, die nooit borst- of een andere kanker hadden gehad, werd mee in het onderzoek opgenomen.
Van elke persoon werden de hersens via scans in beeld gebracht en werden cognitieve testen afgenomen. Logistiek was het niet evident, vertelt Schroyen. "Wat we gedaan hebben, is uniek in ons veld. Via PET-scans konden we de activiteit van de ontstekingscellen meten. Met een tracer (een soort 'speurstof', red.), die zich onder andere op de ontstekingscellen in de hersenen vastbindt, konden we visualiseren waar deze cellen actief zijn. En we hadden bloedstalen uit slagaders nodig, wat een invasieve procedure is."
Duidelijk verhoogde concentratie ontstekingscellen in brein
Bij de personen die chemotherapie hadden gekregen, was er een duidelijk verhoogde concentratie van ontstekingscellen op bepaalde plaatsen in het brein te zien. Bovendien hadden patiënten die slechter scoorden op cognitieve testen ook een verhoogde ontstekingsreactie in de frontale kwab van de hersenen, de plek waar onder andere hogere cognitieve functies en persoonlijkheidskenmerken van mensen tot uiting komen.
"Hieruit konden we concluderen dat ontsteking in de hersenen kan samenhangen met cognitieve klachten bij vrouwen behandeld voor kanker", zegt Schroyen. "De ontdekking is bijzonder waardevol: lang werd gedacht dat de klachten van patiënten 'enkel in hun hoofd zaten' en er niets structureels aan de hand was. Wij hebben eerder dierenonderzoek kunnen bevestigen en toonden dat er bij bepaalde patiënten wel degelijk een ontstekingsreactie in hun brein optreedt, welke mogelijk samenhangt met het ontwikkelen van klachten.”
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
PREMIUM
Kanker is de grootste doodoorzaak in België: hoe kan de juiste voeding helpen om de ziekte te vermijden of beter te herstellen? Oncoloog en diëtist geven tips
-
Baarmoederhalskanker voor het eerst in ons land behandeld met adaptieve radiotherapie: preciezere behandeling met behulp van AI
Voor het eerst in België is een tumor aan de baarmoederhals behandeld met adaptieve radiotherapie. Dat heeft het universitair ziekenhuis Saint-Luc in Sint-Lambrechts-Woluwe woensdag meegedeeld. -
BioNTech hoopt eerste kankermedicijn te lanceren in 2026
BioNTech mikt op 2026 voor de commercialisering van een eerste behandeling van kanker. Daarbij wordt gebruikgemaakt van ‘Messenger-RNA’, de techniek die het Duitse farmabedrijf ook hanteerde voor het coronavaccin. -
-
Livios
Zo gebruik je je wasmachine en droogkast slimmer: “Het kost je iets meer, maar je bespaart ermee op de lange termijn”
-
Europa wil kankerscreenings uitbreiden naar prostaat-, long- en maagkanker
Als het van de Europese Commissie afhangt, wordt de huidige vorm van kankeropsporing via screenings en bevolkingsonderzoeken uitgebreid. Behalve borstkanker, dikkedarmkanker en baarmoederhalskanker, zouden ook prostaat-, long- en maagkanker vroeger opgespoord moeten worden. -
HLN Shop
Ga voor schoonheid én degelijkheid: in vijf stappen naar jouw ideale e-bike
Wie het aangename aan het nuttige wil koppelen bij het kiezen van een tweewieler, gaat voor een elektrisch exemplaar en raakt zo in één beweging ook razendsnel op zijn bestemming. Maar let op: de markt van de e-bikes evolueert continu en je zwemt in de keuzemogelijkheden. Waar moet je zoal op letten? HLN Shop haalt vijf aandachtspunten aan. -
Gouden Giro2
Van Pogacar over Uijtdebroeks tot Piganzoli: de Gouden Giro-ploeg van Michel Wuyts
-
Amerikaanse chirurgen transplanteren nier van varken in patiënt (62): “Medische mijlpaal”
-
Bestraling van kanker tijdens zwangerschap blijkt veilig voor ongeboren kind: “Eindelijk kunnen we zwangere moeders geruststellen”
Kankerbestraling tijdens de zwangerschap is veilig voor het ongeboren kind, dat blijkt uit een nieuwe studie van UZ Leuven in The Lancet Child & Adolescent Health. Voor de resultaten van dit onderzoek bekend werden gemaakt wisten artsen niet wat de gevolgen waren voor een foetus bij radiotherapie tijdens de zwangerschap. Hierdoor was er discussie in de medische wereld over de veiligheid ervan. Maar daar scheppen Belgische wetenschappers nu duidelijkheid in. “Dankzij dit onderzoek kunnen artsen wereldwijd zich voortaan baseren op een medische studie” -
PREMIUM
Ons laatste interview met voormalig VUB-rector Caroline Pauwels: “Ik zou kunnen genezen van kanker, maar die medicatie kan je in België niet krijgen”
Voormalig VUB-rector Caroline Pauwels (58) is vrijdag overleden na een oneerlijke strijd tegen kanker. Onze reporter Annick De Wit had in november 2020, in volle coronaperiode en enkele maanden nadat ze werd herverkozen als rector, een uitgebreid gesprek met haar: over haar ziekte, maar ook over corona en de gevolgen die de pandemie met zich meebracht. -
PREMIUM
Wordt stoelgangtransplantatie het nieuwe wondermiddel in de geneeskunde? “Aanzienlijke vooruitgang bij parkinsonpatiënten”