Amerikaanse centrale bank trekt rente alweer fors op (met 0,75 procentpunt): waarom doet die dat? En gaan we dat hier ook voelen?

Het is de Amerikaanse centrale bank menens om de inflatie, de stijging van het algemene prijspeil, in de VS aan te pakken. Die ligt deze maand op maar liefst 8,3 procent. Inflatie is het gevolg van een mismatch tussen vraag en aanbod in een economie. "Opvallend is dat het hier niet gaat om een inflatie die wordt gestuwd door hoge energie- en voedselprijzen, zoals in Europa het geval is", zo legt professor monetaire economie Selien De Schryder (UGent) uit.

Dat klopt, want de Amerikaanse kerninflatie, dus het inflatiecijfer als energie en voedsel buiten beschouwing worden gelaten, klokt nu al af op 6,3 procent. "Dat betekent dus dat de prijsstijgingen een gevolg zijn van een sterke economie en arbeidsmarkt: de inflatie wordt in de VS gedreven door de enorme vraag en niet door het aanbod, zoals in Europa."

De vraag moet in de VS met andere woorden naar beneden, zodat uiteindelijk ook de prijzen minder hard gaan stijgen. Een hogere rente van de centrale bank kan daarbij helpen: die maakt het duurder om geld te lenen en te investeren.

Toch nog niet om onmiddellijk een impact te hebben op de economie, ziet De Schryder. "Dat heeft ook wat tijd nodig om volledig door te werken op de lonen of prijzen. De voorbije jaren is de vraag ook fors gestimuleerd: dat laat zich nu nog voelen."

Bovendien komt die rente ook gewoon van een historisch laag niveau, vult ze aan. "Tijdens de coronajaren is die rente teruggebracht tot 0 om de economie aan te zwengelen. Die nadien in één ruk optrekken tot een 'normaal' niveau kon de Fed ook niet maken, want de rentesprongen die nu worden gemaakt zijn al ongezien groot."

Het is een moeilijk evenwicht om enerzijds de economie en werkgelegenheid op een gezond peil te houden en anderzijds de prijsstijgingen op een aanvaardbaar niveau te krijgen. "Het risico van een te snel stijgende rente is inderdaad dat je de economie te fors gaat afremmen", beaamt De Schryder. Als de economie twee kwartalen op rij zou krimpen, spreek je van een recessie.

Maar het lijkt erop dat de Federal Reserve dat risico voorlopig wel wil nemen. "Het gevaar van een te hoge inflatie lijkt momenteel groter dan dat van een recessie. De cijfers wijzen er in elk geval op dat de Amerikaanse economie momenteel echt oververhit is. Als de Fed daar niets aan doet, is ze niet geloofwaardig als bewaker van die inflatie."

De vastberadenheid van de Fed om dat aan te pakken spreekt dus uit de nieuwe renteverhoging. De Schryder vermoedt dat er nog meer verhogingen zullen volgen: "Er is alleen speculatie over de snelheid van die verhogingen."

"Dat renteverschil met de VS, maar ook sterkte van de Amerikaanse economie en het gevoel van 'de dollar als veilige haven', uiten zich nu al in de wisselkoersen: de dollar staat sterker dan de euro", stelt De Schryder. "Dat laat zich dus momenteel voelen bij bedrijven die in dollar handel drijven. En omdat ook de oliekoersen en sommige voedingsprijzen in die duurdere dollar worden verhandeld, voelen ook eurolanden dat aan den lijve. Zo importeer je ook wat inflatie."

De renteverhoging in de VS zorgt daarom toch voor enige externe druk op de Europese Centrale Bank en de nationale banken van Europese landen om ook hier de rente verder op te trekken. "Maar ECB-voorzitter Christine Lagarde probeert al langer dan vandaag dat verschil tussen de Amerikaanse, vraaggedreven inflatie en de Europese, aanbodgedreven inflatie duidelijk te maken. De focus van het ECB-beleid ligt echt op de binnenlandse economie, zelfs al voel je nu wat effecten van een grote economie als die van de VS."