Uitstel dreigt voor proces rond aanslagen 22/03 door probleem rond glazen boxen, verdediging spreekt van “Belgenmop”

De individuele glazen boxen voor de beschuldigden op het assisenproces over de aanslagen van 22 maart 2016 in Brussel en Zaventem schenden de rechten van verdediging en moeten afgebroken worden, raakte vorige week bekend. Maar de vervanging ervan komt mogelijk niet op tijd, zo blijkt uit de brief.

“Na een grondige analyse door de FOD-teams is het om louter materiële redenen onmogelijk dat deze werkzaamheden vóór 10 oktober worden uitgevoerd”, zo klinkt het. Wanneer de nieuwe beschuldigdenboxen wel klaar kunnen zijn, kan de FOD Justitie nog niet zeggen. In de brief wijst de federale overheidsdienst er ook op dat het assisenhof er herhaaldelijk op gewezen werd, zowel in vergaderingen als in mailverkeer, dat het niet haalbaar was om de nieuwe cabine-indeling in te voeren tegen 10 oktober.

“We doen al de nodige inspanningen om het tijdig klaar te maken”, zegt Luc Hennart, persmagistraat van het Brusselse hof van beroep. “We zullen zien wat het allemaal gaat opleveren. Voor het ogenblik gaan we uit dat we de finish halen tegen 10 oktober, maar misschien komt er kleine vertraging. Bij mijn weten doet iedereen zijn best om dit alles mogelijk te maken.”

“Maar laat me duidelijk zijn, het proces kan niet van start gaan als de boxen niet in orde zijn. Het is belangrijk dat het geen tussenoplossing wordt, want dat kan nieuwe discussies opleveren en voor verdere vertraging zorgen.”

In het dossier over de terreuraanslagen van 22 maart 2016 moeten tien personen zich verantwoorden voor het Brusselse assisenhof. Een van hen, Oussama Atar, is naar alle waarschijnlijkheid overleden, zodat er op het assisenproces slechts negen beschuldigden aanwezig zullen zijn.

Voor die beschuldigden waren in de assisenzaal dus negen individuele glazen boxen gebouwd. Die waren volledig afgesloten en de beschuldigden konden vanachter de grote glazen ramen enkel via een strook geboorde gaten praten met hun advocaten, die voor hen moeten plaatsnemen. Ook was er een klein doorgeefluik waardoor papiertjes doorgegeven konden worden.

Op de preliminaire zitting van 12 september had de verdediging opgeworpen dat de glazen ‘kooien’ de rechten van verdediging schonden. In een arrest van 16 september gaf het assisenhof de verdediging gelijk en besliste het hof dat de boxen moesten afgebroken en vervangen worden. Dat moest gebeurd zijn tegen de zitting van 10 oktober, waarop de jurysamenstelling zou moeten plaatsvinden. De vraag is dan ook wat er nu zal gebeuren met de oproeping van de honderden potentiële juryleden, voor wie normaal die dag duidelijk zou worden wie negen maanden zou moeten vrijmaken als jurylid.

De aanpassing van de boxen vereist onder meer de volledige ontmanteling van de huidige installatie. Hoe de nieuwe boxen eruit zullen zien, is niet duidelijk. In zijn arrest vermeldt het assisenhof dat “een oplossing in de buurt van de installatie die is gebruikt voor het proces van de aanslagen van 13 november 2015 in Parijs aanvaardbaar zou zijn, omdat zij een evenwicht zou vormen tussen de verschillende wettelijke verplichtingen en veiligheidseisen”.

Laurence Massart, de voorzitster van het Brusselse assisenhof over de terreuraanslagen van 22 maart, neemt vandaag nog contact op met de FOD Justitie om meer duidelijkheid te krijgen over de beschuldigdenbox, zo kondigt ze aan.

“De voorzitter van de FOD Justitie wijst erop dat er al meermaals op gewezen is dat voor een ontmanteling van de boxen gespecialiseerd materiaal en personeel van een externe firma nodig is”, stelt voorzitter Massart. “Een nieuwe box vraagt ook een herbekabeling en een andere indeling van de zittingszaal. Ook wordt erop gewezen dat een aantal materialen, zoals het speciale veiligheidsglas dat bijzonder zwaar weegt, niet zomaar voorhanden is. Om al die redenen is zelfs een algemene planning van de uit te voeren werken niet mogelijk, klinkt het.”

De voorzitster wil van de FOD Justitie weten of er tegen 10 oktober een tussenoplossing klaar kan zijn, een open box zonder veiligheidsglas, waarin de beschuldigden kunnen plaatsnemen, en of de definitieve aanpassingen dan een drietal weken later klaar kunnen zijn.

De voorzitster zegt ook dat ze de FOD Justitie zal vragen of de juryloting kan plaatsvinden met de verdachten buiten de boxen en omringd door de politie, met dan een uitstel van een paar weken voor de start van de procedure. Een andere optie die Laurence Massart van plan is voor te stellen, en die minder gunstig is, is om zo snel mogelijk nieuwe data vast te stellen voor de twee hoorzittingen, die van de samenstelling van de jury en die van het begin van de debatten. Deze andere oplossing heeft echter het nadeel dat het assisenhof de ongeveer 600 kandidaat-juryleden opnieuw zal moeten oproepen.

Het antwoord van de FOD Justitie moet ten laatste vrijdag gekend zijn, want de kandidaat-juryleden moeten 15 dagen op voorhand opgeroepen worden. Die oproepingen liggen klaar en zouden aanstaande zaterdag moeten vertrekken om die termijn van 15 dagen voor 10 oktober te respecteren.

Als het assisenproces door het probleem met de boxen moet uitgesteld worden, dan lijdt België internationaal gezichtsverlies, stelt meester Sébastien Courtoy, een van de advocaten van de beschuldigden. Een andere advocaat, meester Jonathan De Taye, heeft het over een “Belgenmop”. “We moeten ons afvragen of dergelijke verregaande veiligheidsmaatregelen wel nodig zijn”, klinkt het ook.

“Ik denk dat de minister van Justitie en de federaal procureur ontslag moeten nemen, het proces kan duidelijk niet doorgaan op 10 oktober” zegt meester Courtoy, advocaat van Smail Farisi. “We vragen ons nu allemaal af of het rond december van start gaat, of in het jaar 2030 en op de maan. We lijden hier internationaal gezichtsverlies.” Courtoy: “Er is een vuil spel bezig tussen het ministerie van Justitie en de magistratuur. Het ministerie probeert zich duidelijk te revancheren en het proces te saboteren. Ik zie hier een federaal magistraat lachen omdat hij weet dat er uitstel komt. Zes jaar om die prutsboxen op te stellen en nu kunnen ze zogezegd niet afgebroken worden?”

“We moeten terugkeren naar de essentie en bekijken in welke omstandigheden een proces eigenlijk zou moeten gehouden worden” zegt meester Virginie Taelman, advocate van Bilal El Makhoukhi. “De voorzitter heeft er duidelijk op gewezen dat het proces in serene omstandigheden moet plaatsvinden. Ik denk dat we aan een pragmatische oplossing moeten denken zodat we op een correcte manier kunnen beginnen.”

Een uitstel van een drietal weken, vormt voor de verdediging geen probleem, aldus de advocate: “Ik kan me ook moeilijk voorstellen dat het langer zou moeten uitgesteld worden. Bij de bouw van deze boxen had men alternatieven moeten voorzien, en er niet zomaar van uitgaan dat deze boxen wel zouden aanvaard worden. De vraag is ook of we wel zo’n hyperbeveiligde box nodig hebben als we alle andere veiligheidsmaatregelen bekijken die hier al gelden.”

“Andere processen hebben plaatsgevonden met veel minder veiligheidsmaatregelen en zijn ook goed verlopen”, zegt meester Delphine Paci, advocate van Salah Abdeslam. “Het was hallucinant om te denken dat dergelijke boxen ooit zouden aanvaard worden.”

Het Brusselse assisenhof zal op het proces minstens 370 getuigen horen, heeft het hof donderdag beslist. Het gaat zowel om slachtoffers en hun naasten, en mensen die betrokken waren bij de hulpverlening als om onderzoeksrechters, politiespeurders, experts, getuigen, mensen van de inlichtingendiensten en moraliteitsgetuigen.

Herbekijk ook: Glazen boxen op terreurproces moeten afgebroken worden

Bekijk ook: Dit is alles wat u moet weten over het terreurproces