Gedeeltelijke mobilisatie in Rusland veroorzaakt onrust en paniek: "De oorlog raakt Russen nu persoonlijk"

Russisch president Poetin kondigde gisteren aan dat er een gedeeltelijke mobilisatie zou komen om te gaan vechten in Oekraïne. "En die mobilisatie begint vandaag", klonk het strijdvaardig in een televisietoespraak. Minister van Defensie Sergej Sjojgoe benadrukte nadien dat het gaat om 300.000 reservisten.

Maar het is niet duidelijk of het effectief maar om 300.000 mensen gaat. In het decreet dat gepubliceerd is over de mobilisatie is punt zeven "geclassificeerd". Volgens de Russische krant Novaja Gazeta zullen daardoor 1 miljoen Russen kunnen worden opgeroepen en niet 300.000.

Hoe dan ook mogen we de uitspraak dat de mobilisatie "vandaag" start vrij letterlijk nemen. Op sociale media duiken de eerste beelden al op van mensen die - al dan niet vrijwillig - samentroepen aan grote zalen en sportcomplexen, vermoedelijk voor een medische controle. 

De beelden komen vooral uit het oosten van Rusland. We zien hoe mannen afscheid nemen van hun geliefden en op een bus stappen die hen vermoedelijk naar een plek zal brengen waar ze een training krijgen, voordat ze naar het front worden gestuurd.

"Er is veel onduidelijkheid over die "gedeeltelijke mobilisatie": wie zijn de reservisten", zegt correspondente Iris de Graaf uit Moskou in "Terzake". "Het zou zogezegd gaan om mensen met ervaring in het leger, maar er zijn verhalen van een vader van vijf kinderen die opgeroepen wordt en zegt geen ervaring te hebben. Tegelijk worden ook IT'ers uit Moskou gemobiliseerd. Er wordt gespeculeerd dat dat is om drones te bedienen."

Zowat 10.000 Russen hebben zich volgens het Kremlin vrijwillig opgegeven om naar het front te trekken. Toch zijn er ook heel wat mensen die hun ongenoegen laten blijken over de beslissing van Poetin om 300.000 reservisten op te roepen.

In 38 steden, waaronder Moskou en Sint-Petersburg, kwamen mensen gisterenavond op straat om te protesteren. Daarbij werden minstens 1.300 mensen opgepakt. "Het zijn de grootste protesten in Rusland sinds het begin van de oorlog", zegt Rusland-correspondent Geert Groot Koerkamp.

De Russische ordediensten staan erom bekend protesten hardhandig de kop in te drukken, maar toch wagen heel wat Russen zich op straat om hun ongenoegen te uiten. "Een duidelijk signaal", aldus Groot Koerkamp. "De woede is op dit moment duidelijk groter dan de angst om gearresteerd en vervolgd te worden."

Opvallend: Sommige mensen die bij de protesten werden gearresteerd, zouden op het politiekantoor meteen ook een oproepingsbrief ontvangen hebben om zich aan te melden als reservist. Het Kremlin weigert te bevestigen of te ontkennen dat dit gebeurt. "Maar het is ook niet tegen de wet", aldus woordvoerder Dimitri Peskov.

Correspondente Iris de Graaf in Moskou merkt vandaag nauwelijks nog zichtbaar protest. "Het gaat nu vooral online door met petities", zegt ze. "De meeste activisten zijn opgepakt in het voorjaar bij de protesten aan het begin van de oorlog en zitten nog steeds vast. Of hebben het land eerder al verlaten."

"Veel mensen willen het niet weten wat er aan de hand is in Oekraïne", zegt Ruslandkenner Marijn Trio in "De afspraak". "Ze voelen zich machteloos tegenover de machthebbers. Als er natuurlijk iets gebeurt zoals een gedeeltelijke mobilisatie, komt het wel dichtbij."

Of de bijeenkomsten van gisterenavond een voorbode zijn van grootschalige protestacties valt nog af te wachten, maar het toont volgens Groot Koerkamp wel aan dat de brede steun voor het Russische optreden in Oekraïne wegebt. "Die mobilisatie hangt als een zwaard van Damocles boven de Russische hoofden en vooral de legerplichtige mannen maken zich daar zorgen over."

Die ongerustheid leidt ertoe dat heel wat mensen besloten hebben om in allerijl het land te verlaten. De zoekterm "hoe verlaat ik Rusland" was gisteren trending op Google. Vliegtickets vanuit Moskou naar ex-Sovjetlanden, zoals Georgië, Azerbeidzjan en Kazachstan, waren in een mum van tijd uitverkocht. De weinige tickets die er nu wel nog zijn voor de komende dagen kosten al snel enkele duizenden euro's.

Ook aan de Russische grenzen is duidelijk dat heel wat mensen het land willen verlaten. "Vannacht hebben ongewoon veel Russen de grens overgestoken", meldt de Finse grenswacht. Ze voegt eraan toe dat de situatie op dit moment onder controle is aan alle negen grensovergangen. Het Finse ministerie van Defensie volgt de situatie in Rusland ondertussen nauw op. 

Bij het Kremlin noemen ze de berichtgeving over de massale exodus uit Rusland, naar aanleiding van de mobilisatie, "overdreven". Toch denkt de Graaf dat veel Russen oprecht ongerust zijn. "De oorlog raakt hen nu persoonlijk", zegt ze. "Het creëert onrust en paniek."