Hebben Russische deserteurs recht op asiel in Europa? België wacht Europees standpunt af
De Europese Unie werkt aan richtlijnen over de mogelijke opvang van Russen die de mobilisatie in hun land ontvluchten. Voorzitter van de Europese Raad Charles Michel heeft aangegeven dat hij ervoor openstaat om hen toe te laten. Ons land wacht een gezamenlijk Europees standpunt af en gaat voorlopig geen visa afleveren aan Russische deserteurs. In Europa zijn de meningen verdeeld: Tsjechië en de Baltische staten willen geen Russische deserteurs accepteren. Duitsland is daar wel toe bereid.
Bij de Russische grenzen staan nog altijd files van mensen die het land willen verlaten om de gedeeltelijke mobilisatie te ontlopen. Bij de grens met Finland is de rij verdubbeld in omvang, zegt een Finse regiobestuurder. Bij de grens met Georgië zou de file intussen 10 kilometer lang zijn. Alleen al bij één grensovergang zijn ongeveer 2.300 auto's geteld, hebben nu ook de Russische autoriteiten toegegeven. Ze roepen de Russen op het land niet te proberen te verlaten en kondigden extra politie-controles aan. Ook bij grensovergangen met Kazachstan en Mongolië staan rijen automobilisten.
Maandag is er EU-overleg over hoe er dient te worden omgegaan met de problematiek van Russen die vluchten naar de EU. Sommige Baltische landen vrezen dat ook pro-Russische krachten de EU kunnen binnendringen. Finland besloot vrijdag nog om de grenzen voor Russen te sluiten.
1. Hebben (Russische) deserteurs recht op asiel?
Of Russische deserteurs sowieso recht hebben op asiel in Europa, is geen ja-neevraag. "Het recht op asiel is per definitie iets dat moet worden bekeken op individuele basis. Het is goed mogelijk dat bij de deserteurs Russen zijn met ernstige gewetensbezwaren en die riskeren een ernstige kans op vervolging in eigen land. Dat is een sterke basis om het recht op asiel te hebben", legt professor Marie De Somer uit in "De wereld vandaag" op Radio 1.
2. Doet het Duits standpunt denken aan de "Wir schaffen das"-uitspraak van Angela Merkel?
Duitsland is bereid deserteurs uit het Russische leger te accepteren. "Russen die met ernstige repressie worden bedreigd, die zich moedig verzetten tegen Poetin en zich daarmee in groot gevaar brengen, kunnen in Duitsland asiel aanvragen", zei de Duitse minister van Binnenlandse Zaken Nancy Faeser in een kranteninterview.
"Ik denk dat de houding van Duitsland de juiste houding is. Duitsland kiest voor respect voor het mensenrecht op asiel. Als de tegenstander van het Russische autocratische regime is het belangrijk dat Europa binnen en aan de grenzen de mensenrechten respecteert", zegt De Somer.
De Belgische staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor (CD&V) reageert dat de "normale asielprocedures ook voor Russen gelden". Mensen uit Rusland kunnen een asielaanvraag indienen en dat individuele dossier zal dan behandeld worden door de Dienst Vreemdelingenzaken.
De vergelijking met de "Wir schaffen das"-uitspraak van Angela Merkel tijdens de Europese migratiecrisis in 2015 vindt De Somer te verregaand. "Toen nam Duitsland het voortouw en speelde het land een belangrijke en positieve rol. Vandaag dreigt er nog geen grote humanitaire catastrofe zoals in 2015." Tijdens de Europese vluchtelingencrisis probeerden miljoen vluchtelingen uit vooral oorlogsgebieden in het Midden-Oosten en Afrika Europa te bereiken.
3. Zijn er Europese richtlijnen voor Russen die asiel aanvragen?
De Europese Commissie en het Europees Asielagentschap werken volop aan richtlijnen voor de mogelijke opvang van Russische deserteurs en dissidenten. Bij het uitbreken van de oorlog in Oekraïne en het invoeren van de sancties tegen Rusland heeft de Europese Commissie richtlijnen uitgevaardigd die moeten toelaten dat Russische dissidenten humanitaire visa kunnen krijgen.
"De verdeeldheid in Europa over dit belangrijke migratievraagstuk is alweer spijtig, maar de ontwikkelingen zijn volop aan de gang. Waarschijnlijk zullen er de komende dagen nieuwe richtlijnen komen van Europa. Die zullen niet bindend zijn, maar ze zijn wel heel welkom om een Europees beleid te krijgen", aldus De Somer.
In een interview met het weekblad Politico in de marge van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in New York gaf voorzitter van de Europese Raad Charles Michel aan dat hij openstaat voor de mogelijke opvang van Russische deserteurs. "Als er in Rusland mensen in gevaar vanwege hun politieke opvattingen, of omdat ze deze dwaze beslissing van het Kremlin om een oorlog te lanceren in Oekraïne niet volgen, dan moeten we daar rekening mee houden", zegt Michel. "Wegens de nieuwe factor - de gedeeltelijke mobilisatie in Rusland - moeten we heel snel samenwerken en coördineren"
Ons land wacht een gezamenlijk Europees standpunt af en gaat voorlopig geen visa afleveren aan Russische deserteurs, heeft premier Alexander De Croo gezegd in de marge van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in New York.