Wetenschappers bestrijden malaria door aan genen van muggen te sleutelen
Malaria blijft een van de dodelijkste ziektes ter wereld. Door genetisch aan malariamuggen te sleutelen, zijn wetenschappers erin geslaagd de kans dat de insecten de ziekte doorgeven te verkleinen, melden ze in Science Advances.
Wanneer een mug iemand met malaria steekt, zuigt ze de parasiet mee op. Die ontwikkelt zich tot een volgend stadium in de ingewanden van de mug en reist dan naar de speekselklieren, om bij een volgende prik een nieuw slachtoffer te infecteren.
Wetenschappers gaven malariamuggen twee extra genen mee, zodat ze twee eiwitten produceren die de ontwikkeling van de malariaparasiet vertragen. Die doet er daardoor een paar dagen langer over om tot in de speekselklieren te raken. Dat vergroot de kans dat de mug intussen een natuurlijke dood sterft, en verkleint zo de kans dat de parasiet nieuwe slachtoffers kan maken. Als bonus stelden de onderzoekers vast dat ook de muggen minder lang leefden, wat het risico op ziekteoverdracht nog verkleint.
‘Gene drive’
Het team experimenteerde enkel in het lab met hun genetisch gewijzigde muskieten. Maar hoe zou dat in het veld moeten werken? Wanneer je genetisch gewijzigde muggen in de natuur zou loslaten, zouden ze hun nuttige eigenschap slechts aan een deel van hun nakomelingen doorgeven. Dat schiet niet op, en doordat de aangepaste insecten minder lang leven, zou de eigenschap vermoedelijk snel uit wilde muggenpopulaties verdwijnen. Maar met een extra genetische wijziging, een zogenoemde gene drive, is het mogelijk de erfelijkheidswetten te omzeilen en ervoor te zorgen dat de nieuwe eigenschap zich snel onder alle muggen verspreidt.
“Van muggen minder geschikte ziekteverspreiders maken is een efficiënte strategie, dat weten we van onderzoek naar een andere ziekte, dengue”, zegt Ruth Müller (Instituut voor Tropische Geneeskunde), die zelf niet bij het onderzoek betrokken was. “Maar belangrijke vragen blijven nog onbeantwoord, zoals of de parasiet zich niet zal aanpassen en hoe de aangepaste muggen zich in de natuur zullen gedragen.”
In de komende jaren hopen de onderzoekers onder meer in Tanzania veldproeven te kunnen uitvoeren – zonder de extra gene drive – om te zien of de strategie het aantal infecties echt beperkt.
Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie liepen in 2020 241 miljoen mensen malaria op, en stierven 627.000 mensen aan de ziekte. “Er is geen eenvoudige oplossing”, zegt studieauteur George Christophides (Imperial College London). “Dit is een potentieel extra wapen dat samen met medicijnen, vaccins en controle van muggenpopulaties kan helpen om levens te redden.”