De privésector, waaronder de federatie van de voedingsindustrie FEVIA en handelsfederatie Comeos, investeert jaarlijks 9 miljoen in initiatieven om de zwerfvuilberg aan te pakken. Het geld gaat rechtstreeks naar Vlaamse overheid, die het op zijn beurt investeert in verschillende projecten om van Vlaanderen terug een propere plek te maken.

Een opmerkelijk actiepunt is daarbij de inzet van bewakingscamera’s. “De Mooimakers, een initiatief van de Vlaamse Overheid, is een proefproject gestart waarbij we camera’s plaatsen op zogenaamde ‘black spots’, plaatsen waar veel aan sluikstorten wordt gedaan. We hopen op die manier sluikstorters op heterdaad te betrappen”, vertelt Nicholas Courant van FEVIA.

Statiegeld op blikjes

Onder meer in Tielt en Vilvoorde zijn er al proefprojecten opgestart. “In totaal hopen we tien proefprojecten uit te rollen”, verduidelijkt Jan Verheyen van OVAM, een van de organisaties die het initiatief steunt.

Waar de camera’s exact zullen staan, wil hij niet verduidelijken. “We willen natuurlijk de sluikstorters op heterdaad betrappen. Anders klopt onze meting niet meer.”

Iedereen die een camera wil plaatsen - dat kan een intercommunale of gemeente zijn - kan daarbij rekenen op een subsidie 50.000 euro”, weet Verheyen.

Een bedrag dat dus deels gesponsord wordt door de retailsector en voedingsindustrie. Want ze mogen dan wel milieubewust zijn, ze hebben ook een belangrijke bijkomende reden om die investering te doen.

Zo sloegen FEVIA en Comeos in de zomer van 2015 nog alarm. Vlaams minister van Leefmilieu Joke Schauvliege (CD&V) had toen het plan gelanceerd om statiegeld te heffen op drankblikjes en plastic drankflessen.

Grensaankopen

Maar de retailsector vreest dat de kosten daarvan aan de consument zullen worden doorgerekend. Dat zal hen vermoedelijk over grens jagen, om daar grote ladingen drank aan te kopen. Bovendien kan het ook lange wachtrijen in de winkels veroorzaken, waar het leeggoed gedeponeerd moet worden. Ook de winkels kijken aan tegen een zware investering, met sorteermachines die makkelijk tot 50.000 euro kunnen kosten.

Kunnen ze bewijzen dat ze op een alternatieve manier de afvalberg kunnen verkleinen, door onder meer het inzetten van bewakingscamera’s, is dat wellicht goed nieuws voor de privésector. In 2018 worden wellicht de eerste resultaten verwacht van de bewakingscamera’s.

En dat is uitgerekend het jaar waarin de Vlaamse regering opnieuw het idee van statiegeld op drankblikjes en plastic drankflessen tegen het licht wil houden.

“In 2014 hebben we een nulmeting uitgevoerd. Volgend jaar, in 2018 gaan we een nieuwe meting uitvoeren. Als blijkt dat de afvalberg tegen dan niet genoeg gekrompen is, rollen we ons idee uit om statiegeld in te voeren op blikjes en plastic flessen”, zegt Jan Pauwels, woordvoerder van Vlaams minister voor Leefmilieu Joke Schauvliege.

Blauwe zak

Intussen hield het consumentenmagazine Test-Aankoop een enquête bij 1.150 lezers over het statiegeld-idee. En wat blijkt? Liefst 88% van de ondervraagden wil zijn blikjes en plastic flessen zonder problemen terugbrengen naar een inzamelpunt, zoals de supermarkt.

In het buitenland zijn er intussen genoeg voorbeelden te vinden. “Duitsland, Finland, Noorwegen, Canada, Australië en sommige Amerikaanse staten hebben intussen al langer de koe bij de horens gevat”, vertelt Simon November van Test-Aankoop. “Daar kunnen we dus vrij gemakkelijk een voorbeeld aan nemen. Gewoonlijk doen supermarkten dienst als inzamelpunt, maar soms wordt het afval ingezameld op openbare plaatsen of containerparken.”

Iets wat Nicholas Courant van FEVIA nuanceert. “Vergeet niet dat er uitgerekend in die landen geen systeem van blauwe PMD-zakken bestaat. Wij zijn koploper op vlak van recyclage. Nergens in Europa zie je dat er zoveel gerecycleerd wordt. En voor de gemiddelde Belg is het sorteren met de PMD-zak toch een stuk eenvoudiger. Het zou jammer zijn mocht die daarom verdwijnen ten koste van het nieuwe statiegeld-systeem”, besluit hij.