Cara (21) getuigt in "Pano" over binge eating: "Ik heb geen anorexia, dus in mijn hoofd had ik ook geen eetstoornis"
"Een hele dag op water leven, om dan 's avonds chips, koeken en diepvriespizza's binnen te steken." Maandenlang was het eetpatroon van Cara (21) zwaar verstoord en kwam ze kilo's bij. Futloos en vermoeid zocht ze zelf naar hulp en kon ze uiteindelijk worden opgenomen. Cara is een van de jonge mensen die vanavond getuigt in "Pano" over eetstoornissen. "Eerst viel ik uit de lucht: ik heb geen anorexia, dus in mijn hoofd had ik ook geen eetstoornis."
Waarschuwing: deze tekst bevat een getuigenis over een eetstoornis. Voor hulp kan je altijd terecht bij je huisarts, het CLB, JAC of Teleonthaal, of spreek je vrienden of familie aan. Voor meer informatie, bezoek de site van ANBN, Wat Wat of Eetexpert.
Het plaatje klopte gewoon niet. Ze houdt van sport. Ze houdt van koken. En ze houdt van eten. Niets in het hoofd van Cara (21) dacht eraan dat ze aan een eetstoornis kon lijden. En toch raakte Cara's verhouding met eten grondig verstoord. Midden in de coronacrisis nam het patroon zorgwekkende proporties aan.
Eetbuien
"Ontbijten deed ik sowieso niet echt, omdat ik 's ochtends geen honger heb. Maar toen begon ik ook de rest van de dag op water te leven", vertelt Cara. "En om 20u 's avonds neemt de honger dan over, en at ik chips, koeken, diepvriespizza's of ijscrème. Ik schrokte dat binnen, in no time. Meteen daarna besef je: heel mijn dag vasten heeft niets uitgehaald, en zo besloot ik de dag erna weer niet te eten."
Die eetbuien gebeurden vaak in het geniep, zonder dat Cara's vader, bij wie ze woont, iets doorhad. "Ik schaamde mij daarvoor, en deed dat natuurlijk als hij niet thuis was. Later compenseerde ik dan door bijvoorbeeld extreem te sporten. Zo wordt het een cyclus die maar blijft doorgaan."
Wat is binge eating?
Eetbuien zijn momenten waarop je meer eet dan gewoonlijk, zelfs wanneer je lichamelijk geen honger meer hebt en tot je een onaangenaam vol gevoel hebt. Vaak voel je je na zo'n eetbui slecht, schuldig, of zelfs depressief.
Die eetbuien kunnen kaderen in een breder psychologisch probleem wanneer je niet meer normaal kan functioneren. Dan kan er sprake zijn van een eetbuistoornis, of "binge eating disorder" (BED), al kan enkel een dokter die diagnose stellen. In zo'n gevallen heb je soms geen controle meer over de eetbuien en kunnen ze gepaard gaan met hevige stress.
Binge eating disorder is een van de eetstoornissen die afgebakend worden in het referentiewerk met psychische stoornissen, de DSM-5. Naast binge eating wordt daar ook anorexia nervosa en boulimia nervosa gedefinieerd. Het verschil tussen BED en boulimie is dat een eetbui niet wordt "gecompenseerd" door braken.
Eetproblemen en eetstoornissen zijn echter geen exacte wetenschap. Ze kunnen in veel variaties voorkomen, evolueren doorheen de tijd en overlopen in elkaar.
Cara wilde afvallen, maar door de eetbuien kwamen er net kilo's bij. "Ik heb 20 kilogram meer gewogen dan ik nu weeg, en dat was er op zes maanden bijgekomen", vertelt ze. "In theorie at ik niet te veel, maar ik at de foute dingen, en te kort opeen", klinkt het.
De moeilijke relatie die ze had met eten, kreeg steeds meer greep op andere aspecten van haar leven. "Ik begon mij bijvoorbeeld heel frequent te wegen en probeerde verschillende diëten uit. En ik was altijd zo moe, kon blijven slapen, en naar school gaan werd steeds lastiger." Daarom beslist Cara om haar eetproblemen voor het eerst te bespreken met haar psycholoog.
In samenspraak met de psychiater besluit die dat er sprake is van een eetstoornis met eetbuien. "Eerst viel ik uit de lucht: ik heb geen anorexia, dus in mijn hoofd had ik ook geen eetstoornis. Anorexia was voor mij dé eetstoornis, daarnaast kende ik niets", vertelt Cara.
KIJK - "Ik wist wel dat ik een beetje ongezond bezig was, maar totaal niet dat ik een probleem of een eetstoornis had", vertelt Cara:
Verwachtingen
Net zoals bij andere jongeren die vanavond getuigen in "Pano", hebben de eetproblemen van Cara met veel meer te maken dan enkel eten. Of het nu gaat om een poging om controle te krijgen op je leven, of om verdriet te verwerken, eetstoornissen hangen vaak samen met externe factoren.
Bij Cara ging het vooral om het netwerk van verwachtingen dat door de samenleving wordt gecreëerd. "Dat is op heel jonge leeftijd begonnen. Mijn vriendinnetjes toen waren slanke meisjes, en ik paste daar niet tussen. En als mijn mama dan zei dat die er goed uitzagen, legde ik al snel de link: mager is mooi."
Het is op heel jonge leeftijd begonnen. Mijn vriendinnetjes toen waren slanke meisjes, en ik paste daar niet tussen
"Daar komen dan sociale media bij", legt ze uit. "Je verliest er de realiteit makkelijk uit het oog, terwijl die vrouwen soms de beste foto kiezen uit duizend foto's." Dat beeld wordt ook op andere plaatsen bevestigd. "Je ziet zoveel modellen om je heen, ook in winkels, en daardoor vraag je je snel af of je abnormaal bent. De coronacrisis heeft dat gevoel ook nog eens versterkt, dat ik mager moest worden om nog in dat plaatje te passen."
Opname
Voor Cara was het uiteindelijk nodig om een tijdje in opname te gaan. Ze contacteerde zelf een centrum in Leuven, maar moest daar zes maanden wachten. "Een opname is heel moeilijk in deze tijd, want zij worden overbevraagd", zegt ze daarover. In september 2021 kwam er uiteindelijk een plaatsje vrij, waar Cara vier weken kon verblijven.
"Ik kwam daar toe met een slechte ingesteldheid. Ik wilde afvallen en dacht: hier mag ik mijn snacks niet meebrengen, dus hier zal het wel lukken", vertelt ze. Maar in het centrum in Leuven krijgt ze net drie maaltijden per dag, en best nog grote porties.
"Als we ons dan moesten wegen aan het einde van de dag, gaf me dat veel stress. Maar na twee weken begon ik af te vallen, wat me heel erg in de war bracht. Het heeft me geleerd dat routine je kan leiden naar het lichaam waarin je het meest gezond bent."
Na twee weken begon ik af te vallen. Het heeft me geleerd dat routine je kan leiden naar het lichaam waarin je het meest gezond bent
De uitdaging was om die gewoonten vast te houden. "In de weekends en woensdagnamiddag kwam ik naar huis", zegt Cara. "In het begin toen ik thuiskwam, was ik wel hypergefocust op voeding, op 'het goed doen', maar nu betrek ik mijn vader meer bij het eten, en maken we daar een momentje van."
Cara beseft dat een opname niet voor iedereen de oplossing is, en dat vier weken voor anderen dan weer te kort zal zijn. "Maar voor mij heeft het gezorgd voor een klik. Het was een duw in de rug. Ik had nu nog in hetzelfde patroon gezeten als ik daar geen plaats had gekregen."
De stem
"Ik ben nu terug in een fase waarin ik eet als ik honger heb en sport wanneer ik daar zin in heb. En niet meer om af te vallen", zegt Cara. "Ineens besefte mijn moeder ook dat er een paar dingen fout zaten aan die complimenten die ze aan mijn vriendinnen gaf. Daardoor zijn we ook dichter naar elkaar toegegroeid."
KIJK - Cara werkt nu als jobstudent in een restaurant. "Mensen zien genieten van eten, dat heeft mij geholpen":
Cara paste bewust haar sociale media-gebruik aan. "Ik ben gestopt met bepaalde mensen te volgen. Modellen die ik enkel bekeek omdat ik hun lichaam als ideaalbeeld zag, bijvoorbeeld. En daarnaast ben ik andere mensen gaan volgen die hun slechte dagen ook op Instagram durven tonen, en die 'body positivity' uitdragen. Daardoor is mijn Instagram nu veel minder beladen."
Ik ben mensen gaan volgen die ook hun slechte dagen durven tonen. Daardoor is mijn Instagram nu veel minder beladen
Toch zegt Cara (nog) niet dat ze van haar eetstoornis af is. "Er blijft nog altijd een stem die me kritiek geeft op mijn eten. En als ik anderen veel zie sporten, geeft me dat wel nog eens een schuldgevoel", vertelt ze. "Maar mijn routine is mijn steun. En dat jaagt die stem weg."
"Er blijven dus dagen waarop ik mezelf niet meer mooi vind. Dan sta ik voor de spiegel met twijfels", geeft Cara toe. "Maar ik heb nu geleerd om daar niet te blijven stilstaan." Of zoals ze het zelf vertelt in een filmpje dat ze na haar opname op Tiktok plaatste: "Please, hou van jezelf."