Moeten poetshulpen plots genoegen nemen met minder loon? ‘Er zijn wellicht andere mogelijkheden’

Het personeel kreeg een addendum bij het arbeidscontract dat ondertekend moest worden teruggestuurd. Daarin stond dat het bedrijf in zwaar weer zit en ze minder loon zouden krijgen. Hoe uitzonderlijk is dit?

“Dat is behoorlijk uitzonderlijk, ja. We weten wel dat er al in covidtijd aan sterspelers van sportclubs gevraagd werd om minder loon te vragen, omdat die clubs in de problemen kwamen. Maar op de reguliere arbeidsmarkt is dit een uitzonderlijk verhaal.

“Wat we wel soms zien, is dat er tijdens onderhandelingen voor het sluiten van een collectieve arbeidsovereenkomst looneisen in de weegschaal worden gelegd met andere eisen, bijvoorbeeld over arbeidstijden of vakantiedagen. Dan komt er bijvoorbeeld minder loonsverhoging in ruil voor iets anders, zoals meer vakantiedagen of flexibeler kunnen werken. Maar dit verhaal, waarbij de personeelsleden individueel benaderd worden, is toch totaal anders.”

Het bedrijf, dat enkel kort communiceerde, stelt dat het om een gelijkschakeling van lonen gaat. Blijkbaar verdiende een deel van het personeel iets meer dan een ander deel, en wordt alles naar beneden gelijkgetrokken. Kan zoiets?

“Het gebeurt wel vaker dat er historische verschillen zijn tussen groepen werknemers die hetzelfde werk doen, bijvoorbeeld na een samenvoegen van twee groepen tot één bedrijf. Dan is het proberen harmoniseren van arbeidsvoorwaarden niet abnormaal. Maar elke werknemer heeft natuurlijk wel een arbeidscontract en dat moet gerespecteerd worden. Als werknemers individueel toestemmen, kan het in principe. Maar dat moet wel uit vrije wil gebeuren.

“En daar zit de discussie. Als een bedrijf aangeeft dat het vindt dat de werknemers dit moeten doen om solidair te zijn met het bedrijf omdat er mogelijk ontslagen kunnen vallen als ze het niet doen, kan je dan nog spreken van vrije wil? Als werknemers het gevoel hebben dat ze met hun rug tegen de muur staan, dan kan er sprake zijn van dwang. En dwang is een juridisch element op grond waarvan je de vrije toestemming van mensen in vraag kan stellen.”

De federatie van dienstenchequebedrijven reageerde al dat personeelsleden die ondertekenden nog altijd kans maken om dit voor een rechtbank nietig te laten verklaren. Klopt dat?

“Ja, ik denk inderdaad dat deze werkwijze juridisch heel wankel is. De kans dat men kan aantonen dat de druk vrij hoog was om toe te stemmen is groot. Daar moet uiteindelijk wel een rechter over oordelen.”

Bedrijven die een loonsverlaging willen doorvoeren omdat ze het moeilijk hebben, gaan we dat vaker zien, denkt u?

“De economische context is moeilijk. De overheid heeft wel formules voor bijvoorbeeld tijdelijke werkloosheid ingevoerd, voor wie het door de energiecrisis moeilijk heeft. De vraag is of dit hier speelt.

“Maar er zijn andere mogelijkheden voor bedrijven die het moeilijk hebben. Ze kunnen samen met de vakbonden bekijken wat er mogelijk is. Soms kunnen er afspraken gemaakt worden om bijvoorbeeld nu wat tijdelijke toezeggingen te doen in ruil voor iets extra’s wanneer het weer beter gaat bijvoorbeeld.”

De dienstenchequesector wijst zelf ook in de richting van de overheid. Ze krijgen al jaren te weinig toelage.

“Je kan in deze kijken naar de overheid maar je kan ook kijken naar de klanten, de mensen die voor die diensten betalen. Er zijn mensen die best een hogere prijs kunnen betalen voor die diensten. Maar er is ook een groep die dat niet kan. Het is dus een heel moeilijke kwestie.

“Er komt nu sociaal overleg binnen het bedrijf en dat is een goeie zaak. Het is de beste methode om hier uit te geraken.”