“Als de territoriale integriteit van ons land wordt bedreigd, zullen we alle middelen gebruiken die we hebben om Rusland en ons volk te verdedigen”, zo verklaarde de Russische president Vladimir Poetin eind september nog in een tv-toespraak. “Wie spreekt over het gebruik van massavernietigingswapens tegen Rusland, wil ik eraan herinneren dat ons land ook over verschillende vernietigingsmiddelen beschikt die soms moderner zijn dan die van de NAVO-landen.”

China

Hoewel Poetin in zijn toespraak letterlijk zei dat het “geen bluf” was, achten hoge Amerikaanse functionarissen de kans toch klein dat de president van Rusland echt een nucleair wapen zou inzetten. Voorlopig hebben de inlichtingendiensten ook geen enkel bewijs gezien dat de Russen hun nucleaire “activa” aan het verplaatsen zijn en een recente analyse van het Pentagon suggereert ook dat de militaire voordelen voor de Russen “gering” zouden zijn. De kosten voor Poetin zouden daarentegen “enorm” kunnen zijn. Niet alleen het Westen zou furieus reageren, ook zijn bondgenoot China - wiens steun hij het meest nodig heeft - zou dit niet zomaar oogluikend toestaan.

Toch is de Amerikaanse bezorgdheid gegroeid en maken ze zich in Washington veel meer zorgen over de nucleaire dreiging dan in het begin van de oorlog in Oekraïne in februari. Daar zijn een aantal redenen voor: het Russische leger heeft een reeks vernederende retraites moeten verdragen (zo verloren ze zaterdag nog de controle over de strategisch belangrijke stad Lyman), er is het verbazingwekkend hoge aantal slachtoffers aan Russische kant en de zeer onpopulaire maatregel van de mobilisatie. Poetin zou - zo wordt gevreesd - zijn nucleaire arsenaal nu meer zien als dé manier om angst te zaaien en misschien enig respect voor Rusland terug te winnen.

“Als demonstratie”

Volgens de Amerikanen kan Poetin zijn kernwapens ook zien als een manier om concessies af te dwingen die hij niet heeft weten af te dwingen op het slagveld. Sommige Russische militaire analisten hebben al gesuggereerd om “als demonstratie” een tactisch wapen te laten ontploffen boven een afgelegen plek zoals de Zwarte Zee of misschien zelfs om er een te gebruiken tegen een Oekraïense militaire basis.

“De kans dat Poetin uit het niets zou toeslaan, lijkt toch erg klein”, zo verklaarde Graham T. Allison, de auteur van ‘Essence of Decision’, een baanbrekend boek uit 1971 over de Cubaanse rakettencrisis. “Maar zoals Kennedy destijds zei: het aannemelijke scenario is dat een leider wordt gedwongen om te kiezen tussen een catastrofale vernedering en een dobbelsteenworp die mogelijk succes kan opleveren.”

Allison vermoedt dat Poetin niet voor die keuze zal komen te staan… Tenzij Oekraïne erin slaagt om de Russen te verdrijven uit de gebieden die Poetin vrijdag heeft geannexeerd. De regio’s Donetsk, Loegansk, Zaporizja en Cherson. “Om die reden zouden de komende weken wel eens een bijzonder gevaarlijke tijd kunnen worden.”

Nord Stream

Volgens de Amerikanen is het tot slot veel waarschijnlijker dat een in het nauw gedreven Poetin zich eerst zal focussen op een mogelijke sabotagecampagne in Europa, op een aanval van de Oekraïense energie-infrastructuur of op aanvallen op hoge functionarissen uit Kiev. Sommige experts vragen zich af of de aanvallen op de Nord Stream-pijpleidingen misschien al een eerste stap waren, al is nu nog niet duidelijk of Rusland daadwerkelijk achter die sabotage zit.