‘De achtste golf komt stilaan op gang’: hoe wapenen we ons tegen de combinatie van griep én covid?

Hoe groot is de kans op een twindemie?

“Het risico op een stevig griepseizoen is dit jaar wel wat groter”, zegt viroloog Steven Van Gucht (Sciensano). Dat heeft te maken met ons weer zo goed als normale leven, waardoor het griepvirus welig kan tieren. Door de coronamaatregelen was er de voorbije winters nauwelijks griep. Dat maakt ons nu kwetsbaar. “Het grootste deel van de bevolking moet het hebben van natuurlijke immuniteit als gevolg van blootstelling aan het griepvirus”, zegt Van Gucht. “Maar die immuniteit staat nu op een wat lager pitje.”

Van het griepvirus circuleren verschillende stammen die elkaar afwisselen, en mee de ernst van een griepseizoen bepalen. “De H3N2-variant die momenteel vooral de dienst uitmaakt, is wat ziekmakender”, zegt Van Gucht. “Dat vergroot de kans op een zwaardere epidemie.”

Daarnaast gaan onderzoekers van de UHasselt en UAntwerpen ervan uit dat er een coronaherfstgolf komt. De ernst daarvan zal onder meer afhangen van het succes van de lopende boostercampagne. “Die achtste golf komt stilaan op gang”, zegt viroloog Marc Van Ranst (KU Leuven). “Ook de eerste griepgevallen zijn al gesignaleerd, waardoor we rekening moeten houden met een griepseizoen dat vroeger dan gewoonlijk valt.”

Wat zijn de mogelijke gevolgen?

Dat is op dit moment moeilijk te zeggen. In een mild griepseizoen raakt zo’n 5 procent van de bevolking besmet. Bij een ernstige epidemie kan dat 10 procent zijn. “Dat is doorgaans goed voor 200.000 tot 500.000 consultaties bij de huisartsen”, weet Van Gucht. “En 2.000 à 10.000 mensen belanden tijdens een griepseizoen met complicaties in het ziekenhuis. Een ernstig griepseizoen zou dus een extra belasting bovenop een stijgend aantal covidpatiënten betekenen. Al verwachten we dankzij onze toegenomen weerstand tijdens deze coronagolf minder ernstig zieken.”

Om een idee te krijgen van wat ons mogelijk te wachten staat, kijken virologen naar Australië, waar het griepseizoen van april tot september loopt. De Australiërs zagen het aantal gevallen twee maanden vroeger pieken dan normaal. Ondanks een hoog aantal besmettingen lag het aantal mensen dat in het ziekenhuis belandde er echter niet hoger dan gemiddeld. Dat komt mogelijk doordat het virus er vooral onder kinderen en jongeren circuleerde.

Bij ons valt het griepseizoen tussen november en maart, met een piek in januari en februari. “Mogelijk schuift die piek ook bij ons wat op”, zegt Van Ranst. “Waardoor hij dichter bij de verwachte coronapiek komt te liggen. Doordat wij in tegenstelling tot de Australiërs nog een beetje griepgevallen hebben gehad, staat onze weerstand er wel wat beter voor.”

Hoe bescherm je jezelf?

De Franstalige artsenvereniging Société Scientifique de Médecine ­Générale (SSMG) riep onlangs op om sterk in te zetten op griepvaccinatie om een twindemie te vermijden.

De Vlaamse overheid raadt griepvaccinatie aan voor ouderen, zwangere vrouwen, mensen met onderliggende aandoeningen of verminderde weerstand. Ook zorgpersoneel en wie met iemand uit een risicogroep samenwoont, laat zich best vaccineren.

De herfstbooster tegen Covid-19 is ‘aanbevolen’ voor 65-plussers en andere kwetsbare groepen en ‘te overwegen’ voor de rest. Normaal is ook het griepvaccin aanbevolen vanaf 65, maar omwille van de overlap met de coronapandemie roept de Vlaamse overheid ook 50-plussers op zich te laten inenten. De Hoge Gezondheidsraad beveelt mensen tussen 50 en 65 jaar aan met hun huisarts over de zin van vaccinatie te overleggen.

Vooral mensen met onderliggende problemen steken volgens Van Gucht beter een tandje bij. “Gewoonlijk gaan veel 65-plussers de griepprik halen, maar bij andere kwetsbare groepen is de respons ondermaats. Terwijl griep ook voor hen een risico inhoudt.”

Mag je beide vaccins kort na elkaar laten zetten? “Daar is niets op tegen”, zegt Van Gucht. “Je zou ze zelfs tegelijk, elk in een andere arm, mogen krijgen.” In de praktijk zal dat niet vaak voorvallen. De kwetsbare groepen zijn momenteel al aan de beurt geweest voor de herfstbooster, en de griepvaccinatie start pas in de tweede helft van oktober.

Kan je covid en griep tegelijk krijgen, en hoe merk je het verschil?

“Je kan beide infecties tegelijk doormaken”, zegt Van Ranst. “Dat leidt niet altijd tot ernstigere ziekte, maar die kans is wel ongeveer dubbel zo groot.”

Hoe het griep- en coronavirus met elkaar interageren is niet geheel duidelijk. Mogelijk zitten beide virussen elkaar soms in de weg. “Dat is mogelijk doordat een infectie een niet-specifieke reactie van het aangeboren immuunsysteem aanwakkert”, zegt viroloog Guido Vanham (Instituut voor Tropische Geneeskunde). “Daardoor ben je enkele dagen of weken minder gevoelig voor een andere infectie.”

Hoe weet je of je griep of covid hebt? “De symptomen zijn zo gelijkaardig dat je het op basis daarvan niet kunt zeggen”, zegt Van Gucht. Een zelftest kan opheldering brengen, met de kanttekening dat een positieve test erop wijst dat u vrijwel zeker covid hebt, maar een negatieve test niet garandeert dat u niet besmet bent.

En eigenlijk doet het er ook niet toe, stipt Van Gucht aan. “Ook bij griep is het beter om thuis te werken, nauw contact te mijden en een mondmasker te dragen. We moeten af van het idee dat enkel Covid-19 telt.”