OCMW's overspoeld met vragen door energiecrisis: "We houden ons hart vast, want het ergste moet nog komen"

Naar aanleiding van de energiecrisis vroeg Radio2 aan alle 13 centrumsteden van Vlaanderen hoeveel dossiers hun OCMW's hebben opgestart sinds het begin van het jaar. Met uitzondering van Sint-Niklaas, dat geen cijfers heeft voorgelegd, hebben alle OCMW's een inkijk gegeven op de huidige stand van zaken. En wat blijkt is geen verrassing: het aantal energiegerelateerde hulpvragen is gestegen, maar opvallend, het aantal is sinds begin september fors toegenomen. "Met de koudste maanden én jaarafrekeningen die er zitten aan te komen, is het een indicatie dat het ergste nog moet komen", klinkt het bij verschillende besturen. 

Het OCMW van de stad Kortrijk heeft sinds het begin van het jaar zo'n 800 dossiers opgestart, die rechtstreeks gelinkt kunnen worden aan de huidige energiecrisis. "In 200 gevallen gaat het om een vraag naar financiële hulp, omdat de betrokkenen de facturen niet kunnen betalen", verduidelijkt schepen van Sociale vooruitgang en Armoedebestrijding Philippe De Coene (Vooruit). "In de 600 andere gevallen versterken we de mensen als consument, door er bijvoorbeeld voor te zorgen dat ze betere contracten krijgen bij energieleveranciers: we kijken of ze geen nutteloze uitgaven doen door een te hoge voorschotfactuur te betalen, want het is niet de bedoeling dat zij bankier spelen van de energieleveranciers". 

800 energiedossiers is veel, klinkt het bij De Coene, maar "we vrezen dat de ergste golf nog moet komen. Voor het eerst zien we een nieuw cliënteel van mensen die een inkomen hebben uit arbeid, maar hun rekeningen niet kunnen betalen. Die mensen hadden vroeger geen link met het OCMW, en zijn vaak beschaamd om bij ons te komen aankloppen. Op een bepaald moment zal het water hen zo boven het hoofd stijgen, dat ze niet anders zullen kunnen dan om hulp te vragen."

De signalen uit Kortrijk manifesteren zich over heel Vlaanderen. "De laatste weken krijgen we vaak vragen van mensen die nog niet gekend zijn bij het OCMW", klinkt het bij Kelly Verheyen (Vooruit), Voorzitter van het Bijzonder Comité voor de Sociale Dienst van Turnhout. Sinds het begin van het jaar behandelen ze in de stad 279 dossiers met betrekking tot energie. Ook daar duikt een nieuw soort klanten op. "Het gaat om mensen met hogere inkomens die aankloppen met vragen als "Hoe moet ik mijn huur nog betalen"?" en algemene financiële zorgen".  Naast de energiefacturen speelt natuurlijk ook de stijgende levensduurte een rol, zegt Verheyen.

Ook bij het OCMW van Genk stijgen de vragen rond energie fors sinds september, op een jaar tijd zijn er zelfs dubbel zoveel cliënten bijgekomen. "De afgelopen weken kregen we er 280 nieuwe cliënten bij, in augustus waren het er nog 157", duidt voorzitter Sara Roncada (CD&V). "Een jaar geleden, in september 2021, waren het nog 142 aanmeldingen. 

De stad Brugge ziet voorlopig nog geen toename van het aantal leefloondossiers als gevolg van de energiecrisis. Maar schepen van Sociale Zaken Pablo Annys (Vooruit) bevestigt ook het nieuwe publiek van de middenklassers: "Er zijn ook andere indicaties dat het slecht gaat, zo is het aantal budgetmeters gestegen van 450 in maart naar 600 in september, en de verwachting is dat dat aantal nog veel meer zal stijgen in de komende maanden".  

Net als op veel andere plaatsen heeft het OCMW van de stad Gent een aparte energiecel. "De belangrijkste boodschap moet zijn: wacht niet te lang, als je de facturen niet meer kan betalen, stap naar de energiecel voor het te laat is", waarschuwt Rudy Coddens, schepen van Sociaal beleid & Armoedebestrijding (Vooruit). "Een team van sociaal werkers bekijkt dan hoe we hulp kunnen bieden. Heel wat mensen weten bijvoorbeeld niet dat ze recht hebben op een sociaal tarief.  Maar ook, een kwart van de mensen die we nu helpen heeft geen recht op het sociaal tarief, omdat hun inkomen te hoog is. Hen kunnen we helpen door bijvoorbeeld te kijken op welke premies ze recht hebben, of hoe ze hun woning beter kunnen isoleren."

Vergelijkbaar met Kortrijk bekijken de maatschappelijk werkers met de cliënten hoe ze te hoge energiefacturen kunnen vermijden. "We bekijken hoe het komt dat de facturen zo hoog zijn, en of we tips kunnen geven om er preventief voor te zorgen dat de facturen in de toekomst niet zo hoog zijn."

Om de toeloop aan vragen te beantwoorden, moet overal extra personeel ingezet worden in de OCMW's. In Gent is het energieteam uitgebreid van 15 naar 17 maatschappelijk werkers. Brugge is op zoek naar een vierde maatschappelijk werker voor het energieloket, "want tot nog toe waren er 224 bezoekers, maar sinds begin september is het aantal fors gestegen". 

In Turnhout doet het energieteam, dat deze week start, zelfs een beroep op stagiairs van de Thomas More hogeschool. "We doen dat om algemene vragen te verzamelen, te registreren en te onderzoeken of we niet beter energiesteun geven in plaats van andere vormen van financiële steun die we nu geven", verduidelijkt Kelly Verheyen. 

In de septemberverklaring van vorige donderdag verduidelijkte de Vlaamse regering dat er bijkomende middelen komen voor de OCMW's en CAW's om energieadvies te geven.