Nobelprijs voor Natuurkunde gaat naar onderzoek over ‘spookachtige' verstrengeling van kwantumdeeltjes

De drie wetenschappers zijn pioniers in het onderzoek naar kwantumverstrengeling. Dit is een toestand waarbij minuscule deeltjes, zoals bijvoorbeeld fotonen, met elkaar verbonden zijn ongeacht hoe ver ze zich van elkaar bevinden. Dat betekent dat als je een eigenschap van het ene deeltje bepaalt je onmiddelijk ook het resultaat weet voor het ander deeltje. Bizar als je weet dat deze verstrengelde deeltjes zich vlak bij elkaar kunnen bevinden, maar evengoed in verschillende sterrenstelsels. Albert Einstein noemde dit niet voor niets een “spookachtige invloed op afstand". De Nobelprijswinnaars hebben een belangrijke rol gespeeld in het aantonen dat dit fenomeen van verstrengelde kwantumdeeltjes écht bestaat en geen illusie is.

“Ik ben nog steeds in shock, maar het is een positieve shock”, zo reageert kwantumfysicus Anton Zeilinger tijdens de voorstelling van de prestigieuze prijs. Zeilinger bewees onder meer dat kwantumteleportatie - informatie die zich verplaatst van het ene verstrengelde deeltje naar het andere - mogelijk is, wat onder meer van belang is voor kwantumcomputers.

Hun “baanbrekende” onderzoek heeft de weg vrijgemaakt voor nieuwe technologieën op basis van kwantuminformatie en ultraveilige communicatie, zo deelt de Zweedse Academie van Wetenschappen mee. Ze effenden ook het pad voor ultragevoelige kwantumsensoren die uiterst precieze metingen mogelijk maken, zoals die van de zwaartekracht in de ruimte. De eerste kwantumrevolutie gaf ons transistors en lasers, maar we gaan nu een nieuw tijdperk in dankzij het gebruik van deze verstrengelde deeltjes.

Al 116 Nobelprijzen zijn er ondertussen uitgereikt aan 221 laureaten sinds 1901. Amper 4 van hen waren vrouwen. De jongste laureaat ooit is Lawrence Bragg met 25 jaar, de oudste Arthur Ashkin met 96 jaar. Vorig jaar nog wonnen de Duitse Klaus Hasselman, de Amerikaanse Syukuro Manabe en de Italiaanse wetenschapper Giorgio Parisi de Nobelprijs voor dezelfde categorie. Hasselman en Manabe werden bekroond als grondleggers voor het onderzoek naar het klimaat en hoe de mens dit beïnvloedt. Parisi ontdekte dan weer hoe schijnbaar willekeurige verschijnselen toch beïnvloed worden door verborgen regels. Samen zorgden de laureaten ervoor dat we de complexe systemen beter kunnen beschrijven.

Gisteren werd reeds de eerste Nobelprijs van 2022 uitgereikt. De Zweedse evolutiewetenschapper Svante Pääbo ontving de Nobelprijs voor Geneeskunde voor zijn onderzoek naar genetisch materiaal van uitgestorven mensachtigen. Ook de rest van de week worden er nog Nobelprijzen uitgedeeld. Morgen is het de beurt aan scheikunde.

De gerenommeerde bekroning gaat gepaard met een geldprijs ter waarde van 10 miljoen Zweedse kronen (goed 918.000 euro), een unieke medaille ontworpen door Erik Lindberg, en natuurlijk heel wat eer. Op 10 december, de sterfdatum van Alfred Nobel, worden de prijzen officieel overhandigd.