Commissievoorzitter Ursula von der Leyen en hoge vertegenwoordiger voor het Europees buitenlands beleid Josep Borrell stelden de nieuwe sancties vorige week woensdag voor. Het gaat om “een reeks maatregelen die pijn doen en die bedoeld zijn om de druk te verhogen op de Russische regering en economie, de militaire slagkracht van Rusland te verzwakken en het Kremlin te doen betalen voor de recente escalatie”, luidt het donderdag in een mededeling van de Raad.

LEES OOK. Poetin hoopt dat frontlijnen vanzelf zullen stilvallen: “Onze terugtrekking uit het noorden is een ramp”

Aanleiding was de nieuwe “escalatie” die Rusland veroorzaakt had met de organisatie van annexatiereferenda in Oekraïne, de mobilisatie van honderdduizenden Russen en de nieuwe dreiging met de inzet van kernwapens. Intussen heeft Rusland een deel van het Oekraïens grondgebied geannexeerd, ook al is daar in het verloop van de oorlog nog niet veel van te merken.

Maandag nog uitte Belgisch premier Alexander De Croo in de Kamer bedenkingen bij de sancties. Volgens hem hebben de reeds bestaande sancties ook een impact op de EU zelf gehad. “Maar hoe verder we gaan met nieuwe sancties, hoe groter de asymmetrische impact op bepaalde domeinen zou zijn”, verklaarde hij, verwijzend naar de ongelijke effecten die in de verschillende lidstaten zou worden gevoeld. “Ik pleit dus voor voorzichtigheid (...) en eventueel moeten we met overgangsbepalingen werken, of op basis van sectoriële engagementen.”

LEES OOK. Kremlin weet zelf niet goed waar nieuwe grenzen Rusland liggen: “Overleg met inwoners is nodig”

Staalproducten

Volgens goed ingelichte bronnen zou België in de discussie op Europees niveau dan ook zijn bezorgdheid uitgedrukt hebben over verdere beperkingen van de handel in Russisch staal. Ons land zou voor een overgangsperiode hebben gepleit. PS-Kamerlid André Flahaut sprak maandag over het risico op fabriekssluitingen. “Als we dit achtste sanctiepakket goedkeuren, is het duidelijk dat in België twee fabrieken van (het Russische staalbedrijf, red.) NLMK in Clabecq en La Louvière rechtstreeks zullen worden getroffen”, zei hij.

Desondanks wordt de Russische staalindustrie wel degelijk geviseerd met de nieuwe sancties. Zo komt er een verbod op de import in Europa van afgewerkte en half afgewerkte staalproducten uit Rusland, met weliswaar een overgangsperiode voor bepaalde half afgewerkte producten.

Economische impact van 7 miljard euro

In totaal zouden de nieuwe handelsrestricties een economische impact van ongeveer 7 miljard euro moeten hebben op de Russische economie. Behalve staal worden onder meer ook papier, houtpulp, juwelen, machines, plastic en voertuigen uit Rusland geweerd. Andersom mogen vanuit Europa geen nieuwe elektronische componenten en vuurwapens voor civiel gebruik meer worden uitgevoerd en zullen bepaalde consultancy- en juridische adviezen niet meer mogen worden geleverd.

Antwerpse diamantsector

Wat geen deel uitmaakt van het nieuwe pakket, zijn Russische diamanten. Daar was in België heel wat om te doen, wegens de aanwezigheid van de diamanthandel in Antwerpen. Europees Parlementslid Kathleen Van Brempt (Vooruit), zelf afkomstig van Antwerpen, is daarover niet te spreken. “Diamanten zijn bij uitstek een cadeau dat we aan onze geliefden geven. Dat de oorlog in Oekraïne hiermee gefinancierd wordt, is bijzonder cynisch”, zegt ze. “Alrosa, het belangrijkste diamantbedrijf van Rusland, heeft zeer nauwe banden met het Kremlin. De winst van dat bedrijf spijst de Russische staatskas en dus ook hun oorlogsmachine. Het is dan ook onbegrijpelijk dat Russische diamanten niet op de lijst met sancties staan.”

LEES OOK. Antwerpse diamantsector schroeft handel met Rusland drastisch terug: “Verkopers begonnen zich vragen te stellen”

Volgens Van Brempt leggen landen als het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten, Canada en Nieuw-Zeeland wél sancties op aan de Russische diamanthandel. “We zijn de enige grote speler die de Russische diamant ongemoeid laat. Dat kan niet. Bovendien staat de ethische geloofwaardigheid van onze diamantsector op het spel. Dat Antwerpen, die terecht de reputatie wil hebben een duurzaam diamantcentrum te zijn, toch lobbyt tegen sancties, is onaanvaardbaar. Niemand wil immers een diamant waar bloed aan kleeft.”

Het Parlement in Straatsburg heeft donderdag ook een resolutie aangenomen waarin het de lidstaten steunt in het aannemen van strenge sancties na de “schijnreferenda” in Donetsk, Cherson, Loehansk en Zaporizja. Het halfrond vraagt ook om de militaire steun aan Oekraïne massaal te verhogen.

LEES OOK. “Illegaal” en “onwettig” volgens de VN, maar waarom organiseert Poetin toch omstreden referenda in Oekraïne?

Verdere sancties

Het goedgekeurde sanctiepakket bestaat verder nog uit een uitbreiding van de lijst met Russische personen en entiteiten die het voorwerp zijn van een reisverbod en de blokkering van activa. Daar worden nu 37 namen aan toegevoegd. Er komt ook een prijsplafond op Russische olie, zoals in de schoot van de G7 is afgesproken. De facto betreft het een verbod op het leveren van transportdiensten, technische bijstand of financiering en het verzekeren van het maritiem transport van ruwe olie (vanaf december) en van geraffineerde producten (vanaf februari) vanuit Rusland naar derde landen, behalve als deze producten onder een vooraf vastgelegd prijsniveau worden verkocht. Die prijs moet wel nog worden bepaald in samenspraak met internationale partners.

LEES OOK. Waarom Poetin niets te winnen heeft bij een tactische kernbom