De aarde heeft in 2015 "nog hogere koorts" gekregen

De cijfers staan in het 300 pagina's tellend rapport "2015 State of the Climate", dat de jaarlijkse "medische keuring" van de planeet genoemd wordt. Aan het rapport werkten 450 wetenschappers uit 62 landen mee, onder leiding van de National Centers for Environmental Information van NOAA. NOAA, National Oceanic and Atmospheric Administration, is een Amerikaanse wetenschappelijke overheidsinstelling die zich bezig houdt met de oceanen en de atmosfeer. 

Kort nadat 2015 ten einde was, werd al aangekondigd dat het het warmste jaar was sinds het begin van de metingen in 1880. Het was het tweede jaar op rij dat warmterecords verbrak, en het ziet er naar uit dat die tendens zich zal doorzetten: volgens recente gegevens van de NASA waren de eerste zes maanden van dit jaar veruit nog warmer wereldwijd.  

Een beeld uit het kunstwerk "Where the Tides Ebb and Flow" van de Argentijnse kunstenaar Pedro Marzorati in het Montsouri-park in Parijs.

Een groot deel van de gebroken records en het warme weer is te wijten aan de combinatie van de wereldwijde opwarming van de aarde door de uitstoot van broeikasgassen enerzijds, en een bijzonder krachtige El Niño anderzijds, het natuurfenomeen waarbij delen van de Stille Oceaan opwarmen, en dat een invloed heeft op de wereldwijde weerpatronen.

Meteoroloog professor Jason Furtado van de Oklahoma University zei dat het rapport, waaraan hij niet meegewerkt heeft, de gecombineerde impact aantoont van de natuur en de mens op het klimaat van de aarde. "Het is alsof je een al opgepept klimaatsysteem een injectie geeft met steroïden", zo zei hij aan het persbureau AP.  

De belangrijkste bevindingen van het rapport schilderen een somber beeld. Zo waren de concentraties aan broeikasgassen in de atmosfeer de hoogste ooit gemeten. De concentratie van drie belangrijke broeikasgassen, koolstofdioxide, methaan en lachgas, bereikte een recordniveau in 2015. De CO2-concentratie flirtte met de symbolische grens van 400 deeltjes per miljoen (ppm) en lag wereldwijd gemiddeld op 399,4 ppm. Dat is een stijging met 2,2 ppm tegenover 2014.

Op de vulkaan Mauna Loa in Hawaï kende de concentratie aan CO2 de grootste stijging sinds het begin van de metingen 58 jaar geleden, en brak ze met 400,8 ppm door de symbolische 400 ppm-grens.  

De wereldwijde temperatuur van de oppervlakte aan land was de hoogste ooit gemeten. Geholpen door de sterke El Niño lag de oppervlakte-temperatuur wereldwijd 0,42-0,46 graden Celsius boven het gemiddelde van 1981 tot 2010. Daarmee werd het vorige record van 2014 verbroken.

In een dozijn verschillende landen werden de records voor het warmste jaar gebroken, onder meer in Rusland en in China. In Zuid-Afrika werd dan weer de hoogste temperatuur ooit opgetekend in de maand oktober: 48,4 graden. Op veel verschillende plaatsen waren er ook genadeloze hittegolven, onder meer in India en in Pakistan, waarbij duizenden doden vielen.

2015 was ook een jaar van meer regen dan gemiddeld, wat geleid heeft tot ernstige overstromingen, anderzijds waren er ook erge droogtes. Die troffen een oppervlakte die bijna twee keer zo groot was als in 2014.

Ook de oppervlakte-temperatuur van de zee was de hoogste ooit gemeten. Het gemiddelde daarvan lag 0,33-0,39 graden Celsius boven het gemiddelde, en ook daarmee werd het vorige record van 2014 al verbroken. 

De warmte die wereldwijd in de oceanen zit opgeslagen, bereikte eveneens een record. Voor de bovenste lagen van de oceaan werd ook hier het record van 2014 verbroken. Zo'n 93 procent van de warmte die gevangen wordt door de broeikasgassen, wordt direct opgeslagen in de oceanen.

Het warmere zeewater speelt een rol bij de bloei van gevaarlijke algen die gifstoffen kunnen afgeven. In 2015 was er een dergelijke algenbloei in een groot deel van het noorden van de Stille Oceaan, van Californië tot Brits-Colombia in Canada.

De alg pseudo-nitzschia, die het gevaarlijke zenuwgif domoïnezuur kan produceren.

De zeespiegel is in 2015 tot een nieuwe recordhoogte gestegen en ligt nu zo'n 70 millimeter hoger dan in 1993, toen de satellietmetingen voor de stijging van het zeeniveau gestart zijn. 

De zeespiegel stijgt gestaag wereldwijd, ongeveer zo'n 3,3 millimeter per jaar, maar in sommige delen van de Stille en de Indische Oceaan gaat de stijging sneller.

Verwacht wordt dat de stijging nog zal versnellen de komende decennia, door het afsmelten van gletsjers en van de ijskappen. Dat vormt een bedreiging voor miljoenen mensen die aan de kusten wonen.

Het Noordpoolgebied blijft opwarmen en de omvang van het zee-ijs blijft laag. De temperatuur aan land in het Arctisch gebied lag 1,2 graden boven het gemiddelde voor 1981-2010. Daarmee lag de temperatuur even hoog als in de recordjaren 2007 en 2011.

De maximale omvang van het zee-ijs in februari was de kleinste in de 37 jaar dat er satellietgegevens over worden bijgehouden, terwijl de minimale omvang de op drie na kleinste was.

In Antarctica werden daarentegen koudere temperaturen gemeten.

De gletsjers in de alpiene bergketens wereldwijd blijven afsmelten, nu al voor het 36e jaar op rij.

Wereldwijd waren er in 2015 flink wat meer tropische wervelstormen dan gemiddeld. Over alle oceanen waren er 101 wervelstormen, veel meer dan het gemiddelde van 82 voor de periode tussen 1981-2010.

In het oostelijke en centrale deel van de Stille Oceaan waren er in 2015 26 stormen die een naam kregen, het hoogste aantal sinds 1992. Het noorden van de Atlantische Oceaan had daarentegen minder cyclonen dan in de meeste jaren van de afgelopen 20 jaar.

Een meisje lest haar dorst aan een irrigatiepijp tijdens een hittegolf in India.

De wetenschappers noemen de gegevens in het rapport akelig. "Dit heeft een impact op mensen. Dit is het echte leven", zei klimaatwetenschapper Jesscia Blunden van de NOAA, een van de auteurs van het rapport.

"Ik denk dat de tijd om de dokter te roepen, al jaren voorbij is", zei haar collega en mede-auteur Deke Arndt. "We worden overspoeld door talloze symptomen."

"Er is maar een woord voor deze parade van gebroken klimaatrecords: beroerd", zo zei klimaatwetenschapper Kim Cobb van Georgia Tech. Cobb heeft niet meegewerkt aan het rapport, maar hij noemde het "diepgaand en grondig".

Oceanograaf en mede-auteur Gregory C. Johnson van de NOAA ten slotte, werd lyrisch van de bevindingen en vatte ze samen in een haiku, die ergens diep in het rapport verborgen zit:

"El Niño waxes, warm waters shoal, flow eastward, Earth's fever rises" (El Niño wast, warme wateren scholen samen, vloeien naar het oosten, de koorts van de aarde stijgt).