"Muziek kan een hard verhaal verzachten": waarom de nieuwe film van Adil El Arbi en Bilall Fallah stiekem een musical is

Volgens Adil El Arbi en Bilall Fallah is hun nieuwste film, "Rebel", hun meest persoonlijke film. Maar wat de film tot nu toe uniek maakt in hun oeuvre, is de muziek. Volgens acteur Aboubakr Bensaihi is dat zelfs de échte hoofdrolspeler: "Met muziek kunnen we dingen zeggen die we moeilijk met woorden kunnen zeggen."

In “Rebel” zien we hoe Kamal, een jonge rapper uit Brussel, vertrekt naar Syrië met de intentie om daar de Syrische bevolking te helpen. Hij raakt echter verzeild in een machtsstrijd met een gelovige militie. Thuis in Brussel zien we hoe zijn jongere broer Nassim wordt verleid door radicale rekruteerders om ook naar Syrië te vertrekken. Hun moeder is ten einde raad en het ziet er niet goed uit voor de broers.

Plots gebeurt het laatste wat je zou verwachten: het hoofdpersonage begint te rappen. In de film zitten enkele muzikale scènes die opzettelijk breken met wat je verwacht bij een film over een hard onderwerp, zoals de oorlog in Syrië. “Muziek maakt het zware verhaal zachter en poëtischer”, vertellen Adil El Arbi en Bilall Fallah. 

BEKIJK – Kamal drukt met muziek zijn frustraties uit over de escalerende situatie in Syrië en zijn eigen onmacht:

De muziek van "Rebel" werd geschreven door Hannes De Maeyer, de "huiscomponist" van het regisseursduo. De Maeyer componeerde eerder ook al de muziek voor “Image”, “Black” en “Patser”. Voor de Arabisch-geïnspireerde muziek in "Rebel" werkte hij met verschillende artiesten uit Noord-Afrika en het Midden-Oosten samen, legt de componist uit aan VRT NWS: "We werkten met streekmuzikanten uit onder andere Egypte, Marokko, en Irak. Ik vroeg soms aan hen "wat denken jullie, stuur eens iets door". Muziek maken is altijd een wisselwerking."

Ook de Marokkaanse zangeres Oum werkte mee aan de soundtrack, gaat De Maeyer verder: "Ze had de perfecte stem voor wat we zochten. En ze zag het meteen zitten, toen we haar contacteerden. Oum schrijft enorm poëtische teksten en ze heeft een fantastische stem."

Beluister hier de stem van Oum, op de soundtrack van "Rebel":

Volgens Adil El Arbi en Bilall Fallah wisten ze al vrij snel dat er muziek in de film moest verwerkt worden om het verhaal juist uit te drukken. Een bewuste keuze van de filmmakers, want muziek is verboden door IS. "We gebruikten een vrouwelijke stem en dans, ook daar is IS tegen", gaat El Arbi verder. "Als je een film tegen IS maakt, moet dat dus wel met muziek."

Verder verbindt muziek volgens El Arbi en Fallah de film met de Arabische cultuur, denk bijvoorbeeld aan het sprookje van duizend-en-een-nacht. Daarin worden verschillende verhalen gebundeld en verteld door de Perzische vertelster Sheherazade. 

BEKIJK - Adil El Arbi noemt het de film een modern, Arabisch sprookje en zelfs een musical: 

In de muzikale scenes wordt niet alleen gezongen, maar ook gedanst. Daarvoor werkten de filmmakers samen met de internationaal bekroonde, Belgisch-Marokkaanse choreograaf Sidi Larbi Cherkaoui. Die werkte eerder al voor films, zoals "Anna Karenina" met Keira Knightley, maar toch was dit project iets nieuws voor hem: "Ik was echt aan het zoeken naar dingen die Adil en Bilall zouden overtuigen dat het lichaam dingen kan uitdrukken die niet kunnen gezegd worden met woorden. Ze kunnen op een heel organische manier met allerlei kleine ideetjes ineens iets heel groots maken."

Rudi Vranckx kon als enige journalist de set van "Rebel" in Jordanië bezoeken, samen met een cameraploeg. Zijn reportage "Rudi goes rebel" is vanavond om 20.10 uur te zien op Canvas, nu al op VRT MAX. Rudi Vranckx kreeg daar ook de kans om te praten met Sidi Larbi Cherkaoui, over de rol van dans in de film. 

BEKIJK - Sidi Larbi Cherkaoui legt uit waarom dans ook een heel politieke boodschap kan worden:

Naast dans en poëtische zang bevat de film ook enkele verrassende scènes waarin Kamal, het hoofdpersonage, begint te rappen. Die teksten zijn geschreven door hoofdrolspeler Aboubakr Bensaihi zelf.

Bensaihi kreeg van Adil en Bilall carte blanche en ontving bijzonder weinig instructies rond thema's waarover de nummers moesten gaan, vertelt hij aan VRT NWS: "Er stond misschien in het script "song three" en een titel. Vanaf dat moment mocht ik schrijven wat ik wilde." Bovendien werden de teksten samengesteld nog voor ze begonnen met de opnames van de film. 

BEKIJK - Aboubakr Bensaihi vertelt hoe hij de teksten schreef voor zijn rapscènes: 

Ook componist Hannes De Maeyer moest aan de slag nog voor de beelden gemaakt werden. "Ik kreeg beschrijvingen van emoties die aanwezig waren in het script. Dus begon ik aan een suite met verschillende muzikale thema's, en die zijn uitgegroeid tot  nummers", beschrijft De Maeyer het werkproces. "Door de muzikale thema's in de hele film te blijven gebruiken, ontstaat er een rode draad." 

De Maeyer was onder de indruk van Bensaihi's rap: “Hij is heel creatief met woorden, dat kan ik niet.” Bensaihi schreef de teksten op de melodie van De Maeyer, die deed dan weer kleine aanpassingen aan het ritme. Voor Bensaihi was het een uitdaging, hij verklapt dat hij eigenlijk zijn rol al begon te spelen, bij het schrijven van de rapteksten. "Ik was zo trots dat mijn teksten van in het begin goed waren", besluit Bensaihi “Voor mij is het Kamal die de tekst geschreven heeft."