True crime is overal: "Veel vrouwen kijken om voorbereid te zijn als ze ooit zelf in zo’n situatie terechtkomen" 

De nieuwe Netflix-reeks over seriemoordenaar Jeffrey Dahmer werd in de week na lancering zo’n 196 miljoen uren gestreamd en werd daarmee het beste debuut ooit op het platform. Dahmer was een Amerikaanse seriemoordenaar, kannibaal en necrofiel. Hij vermoordde zeker 17 jonge mannen tussen 1978 en 1991. Gisteren lanceerde Netflix nóg een reeks over hem: 'Conversations with a killer: the Jeffrey Dahmer tapes'. Waarom hebben we een obsessie voor seriemoordenaars?

Volgens criminologe Lore Mergaerts (32) zijn daar verschillende verklaringen voor. "Criminaliteit heeft ons altijd geboeid", zegt ze. "Moorden is iets dat voor veel mensen onbegrijpelijk en mysterieus is. In crimiseries, -podcasts of -boeken krijg je vaak een inkijk in het hoofd van de daders of slachtoffers". Dat voyeurisme is volgens Lore de grote aantrekkingskracht van true crime. En, noem het cliché, "dat trekt nu eenmaal meer vrouwen aan dan mannen". 

Dat is een opmerkelijke tendens: er zijn veel meer vrouwen geïnteresseerd in true crime dan mannen. "De slachtoffers in series en films zijn vaak vrouwen. Veel vrouwen kijken dan ook (onbewust) om signalen op te pikken en voorbereid te zijn als ze ooit zelf in zo’n gevaarlijke situatie terechtkomen. Vrouwen hebben ook nood aan voorspelbaarheid. Wij willen graag weten hoe dingen zullen lopen. Stel dat ik ooit slachtoffer word van een verkrachting, dan kan ik me inbeelden hoe dat gaat, omdat ik het al gezien heb. Dat is geen bewuste reden waarom mensen kijken, maar het speelt wel op de achtergrond." Die grotere interesse bij vrouwen merkt Lore ook op in de opleiding criminologie aan de KULeuven, waar ze lesgeeft. Daar is de verdeling ongeveer 80% vrouwen - 20% mannen.

Iris Verstraeten (25) is een grote fan van true crime, en luistert dagelijks naar podcasts over moordzaken. Dat is voor haar een vorm van ontspanning. "Ik ben geïntrigeerd door het lelijke kantje van de mens", zegt ze. "Hoe kan het dat sommigen gruwelijke daden kunnen plegen, terwijl anderen dat helemaal niet in zich hebben? Super interessant." Iris heeft ook al veel bijgeleerd door naar true crime podcasts te luisteren. "Achter moorden zitten vaak bredere maatschappelijke problemen verscholen, zoals feminicide of racisme." Iris vindt wel dat verhalen op een respectvolle en eerlijke manier verteld moeten worden. "Bij series en films ligt er vaak een dikke laag Hollywood op en dan kunnen de kijkers geen feiten van fictie meer onderscheiden. Dat is gevaarlijk."

Silke Vandenbroeck (31) en Laura Scheerlinck (29) maken samen de podcast 'De volksjury', waarin ze "onverantwoord speculeren over (on)opgeloste moordzaken", zo zeggen ze zelf. Silke en Laura zijn al van kinds af aan gefascineerd door true crime "hoe creepy dat ook mag klinken". Over het algemeen kunnen ze dat vrij goed van zich afzetten. "Maar sommige zaken kruipen toch nog steeds onder mijn vel", zegt Laura. "Als de slachtoffers op ons lijken, of als het kinderen zijn bijvoorbeeld. Hoe dichterbij het komt, hoe harder het binnenkomt."

De nieuwe serie over Jeffrey Dahmer krijgt nu bakken kritiek omdat de moordenaar geromantiseerd zou zijn, en de slachtoffers worden afgeschilderd als zwak. Vooral de nabestaanden vinden het niet kunnen dat er sensatie wordt gemaakt met hun trauma's. Daar is Silke het mee eens. "Jeffrey Dahmer wordt nu door die serie op een voetstuk geplaatst. Mensen vinden hem heet. De serie is naar hem vernoemd, zijn hoofd staat op de affiche... Het is volgens mij de droom van elke seriemoordenaar om zo nog eens 'in the picture' te worden gezet." Ook Laura snapt de kritiek. "We hebben dit ook gezien met de film over Ted Bundy een aantal jaren geleden. Als je knappe acteurs gebruikt om moordenaars te spelen, dan weet je wat je gaat creëren. Netflix doet het nu weer, dat is jammer."

Volgens Laura en Silke is de serie over Dahmer een gemiste kans om het verhaal van de slachtoffers te vertellen. Dat proberen ze bij 'De volksjury' wél te doen. Ze verwijzen in hun titels bijna altijd naar het slachtoffer, en wisselen vaak af in de verhalen die ze brengen. "Het moet niet altijd gaan over de vermoorde blonde vrouw".