Direct naar artikelinhoud
PortretSergei Surovikin

‘Controversieel figuur’ en ‘volstrekt meedogenloos’: wie is Sergei Surovikin, de nieuwe Russische bevelhebber in Oekraïne?

Sergei Surovikin naast Russisch president Vladimir Poetin in 2017.Beeld AP

Sergei Surovikin is de nieuwe bevelhebber van de Russische troepen in Oekraïne. Dat heeft het Russische leger bekendgemaakt. De 55-jarige vader van twee kinderen heeft de reputatie ‘volstrekt meedogenloos’ te zijn. Niet enkel tegenover tegenstanders, maar ook tegenover eigen personeel, zo bewijzen verhalen uit het verleden. ‘De kolonel schoot zichzelf door het hoofd in het kantoor van Surovikin.’

Officieel hebben we nooit geweten wie de Russische troepen in Oekraïne aanvoert - daar werd niet over gecommuniceerd. Nu doet Moskou dat voor het eerst wel. Sergei Surovikin is de nieuwe bevelhebber van de “speciale militaire operatie” - zoals de Russen de oorlog zelf eufemistisch noemen.

Hij zou de derde met die functie zijn, na Aleksandr Dvornikov. De reputatie van de man belooft alvast weinig goeds. In een lijvig rapport van de conservatieve Amerikaanse denktank Jamestown Foundation uit 2019 staat te lezen dat Surovikin in het leger de reputatie heeft “volstrekt meedogenloos” te zijn.

Surovikin is een veteraan van de Sovjet-invasie in Afghanistan in de jaren 80 en vocht ook in Tsjetsjenië in de jaren 90 en 2000.Beeld AP

Surovikin is een veteraan van de Sovjet-invasie in Afghanistan in de jaren 80 en vocht ook in Tsjetsjenië in de jaren 90 en 2000 - oorlogen waarbij hij naar verluidt meermaals gewond raakte. Toen in 1991 leden van de regering van de Sovjet-Unie een staatsgreep probeerden te plegen, stond hij aan het hoofd van een gewapende divisie. Hij stuurde die door barricades van pro-democratische demonstranten en gaf opdracht op hen te schieten. Drie mensen lieten daarbij het leven.

“In die zin is het hoogst symbolisch dat hij - de enige officier die tijdens de Augustusstaatsgreep beval om op revolutionairen te schieten - nu verantwoordelijk wordt voor de strijd om de Sovjet-Unie te herstellen”, merkt de Russische politicoloog Grigory Yudin op.

Lees ook:

Het is ‘maar’ een terroristische aanslag: hoe het Kremlin de aanval op brug naar de Krim bagatelliseert

‘Hoe langer dit duurt, hoe minder legitiem Poetin wordt als gesprekspartner’: dreigt er echt een ‘nucleair armageddon’?

Surovikin draaide zes maanden de cel in voor de drie doden, maar werd zonder proces weer vrijgelaten. Enkele jaren nadien kreeg hij een voorwaardelijke gevangenisstraf voor illegale handel in wapens, maar die veroordeling werd later ongedaan gemaakt. Onder zijn aanvoering drongen de Russen in 2017 de Syrische rebellen terug. Dat gebeurde evenwel niet zonder slag of stoot, want Surovikin werd er beschuldigd van “controversiële praktijken” zoals tapijtbombardementen, waarbij onschuldige burgers niet gespaard bleven.

De Russische president Vladimir Poetin (links) toost hier in 2017 met premier Dmitry Medvedev (centraal), met naast hen Sergei Surovikin (rechts), op een ceremonie waarbij het militair personeel dat in Syrië vocht wordt bedankt.Beeld AFP

“Al dertig jaar lang wordt de carrière van Surovikin gekenmerkt door beschuldigingen van corruptie en wreedheid”, schrijft de Britse inlichtingendienst in een recent rapport. “Zelfs naar Russische normen is hij een controversieel figuur”, klinkt het bij een westerse bron.

Niet enkel voor vijanden maar ook voor landgenoten is hij ongemeen hard. Zo werd hij onder meer beschuldigd van fysiek geweld tegen lagere officieren. In 2004 riep hij kolonel Andrei Shtakal op het matje. Een gesprek dat volgens collega’s “met verheven stem” verliep, waarop de uitgekafferde kolonel zijn dienstwapen trok en zichzelf door het hoofd schoot, in het kantoor van Surovikin.

Of de man in zijn nieuwe functie grote veranderingen in Oekraïne teweegbrengt, zal moeten blijken. Een verrassende keuze is hij alleszins niet, want sedert deze zomer staat Surovikin aan het roer van de troepen in het zuiden van Oekraïne, de grootste van alle troepen. Volgens sommige bronnen is hij op die manier eigenlijk al een poosje de schaduwbevelhebber.

Video wordt geladen...