‘Als Poetin deze oorlog wil winnen, heeft hij een paar opties. En die hebben allemaal grote nadelen voor Rusland’

Hoe kijkt u naar de recente ontwikkelingen: het opblazen van de Krim-brug en de raketaanvallen op Oekraïense steden?

“Voor Oekraïne is de Krim een militair doel. Tot nu toe is de strategie van het Oekraïense leger om na de stad Cherson bruggen te vernietigen en Russisch transport te bemoeilijken, de recente acties passen bij die strategie. Aan de andere kant is het opblazen van de brug buitengewoon symbolisch voor Rusland. De brug toont wat Poetin voor elkaar heeft gekregen en Stalin niet. In Moskou is dit net als het zinken van oorlogsschip Moskva (in april, AB) een gevoelige tik. Dat zie je ook in de reactie van Rusland.”

Het is de eerste keer sinds juni dat de hoofdstad hard geraakt wordt. Wat betekent dit?

“Als Poetin deze oorlog wil winnen, heeft hij een paar opties. De eerste is de totale vernietiging van de Oekraïense infrastructuur: bruggen, centrales... Dat zien we nu. Zijn tweede optie is de totale mobilisatie in Rusland, maar we hebben gezien wat dat heeft opgeleverd. Zijn derde optie is kernwapens gebruiken. Kortom, alle strategieën hebben grote nadelen voor Rusland.

“Poetin roept de hele tijd dat hij wil onderhandelen, maar waarover? Kiev is niet bereid in gesprek te gaan zolang Rusland stukken van Oekraïne bezet. Maar daar wil Poetin niet over praten, want die gebieden ‘behoren toe aan Rusland’.”

Poetin dreigt met verdere vergeldingsacties. Wat staat Oekraïne te wachten?

“Rusland kan niet veel meer doen als vergeldingsactie. Het probleem bij het aanvallen van de Oekraïense infrastructuur is dat de voorraad Russische precisiewapens langzaam aan het slinken is, dus gebruiken ze nu gemodificeerde S300-raketten, die heel onnauwkeurig zijn.

“De huidige terreuracties van Poetin zijn steeds hetzelfde. Het gevolg daarvan is dat Oekraïense burgers op een gegeven moment niet meer bang zullen zijn en hard zullen terugvechten. Het is oorlog, maar aan de andere kant: Oekraïne vecht om zijn voortbestaan. Rusland vecht om een imperiale droom die allang niet meer reëel is.”

Zijn de acties van Poetin dan voorspelbaar geworden?

“Nee, de oorlog heeft een grote mate van onvoorspelbaarheid omdat het Russische regime politiek gezien deze oorlog niet mag verliezen. Maar de Oekraïense kant kan geen concessies doen. Dus er is geen basis voor vredesbesprekingen. Er worden nu alleen krijgsgevangenen uitgewisseld, maar het gaat niet over het stoppen van de oorlog.

“Je zou het zo moeten formuleren: de oorlog eindigt pas als Kiev vindt dat het genoeg is geweest. Rusland zal niet opgeven. Het probleem is daarnaast: ook al heb je een vredesregeling, hoe ga je voorkomen dat dit zich herhaalt? Je moet ook een voorschot nemen op een duurzame toekomst. Dat is niet evident.”

De Russische president noemt de aanval op de Krim-brug ‘een terroristische aanval’. Werkt deze retoriek in eigen land?

“Nee, dat werkt niet meer. Na de mobilisatieoproep van Poetin werd op Russische staatstelevisie gezegd: ‘We moeten geen leugens verspreiden, maar de waarheid vertellen’. Dat is ongekend in het land. De oorlog in Oekraïne legt de kwetsbaarheid van de Russische samenleving bloot.

“Russen zijn trots op hun leger, maar het blijkt nu een poel van corruptie. Men stuurt soldaten naar het front, maar die soldaten moeten zelf hun uitrusting kopen en het vervolgens opnemen tegen een inmiddels goed getraind en hoog gemotiveerd Oekraïens leger. David is sterker en Goliath is zwakker dan gedacht. Oekraïne krijgt ook steeds beter wapentuig. Bij de Russische artillerie is de trefkans 15 procent, maar bij Oekraïne is dat 98,5 procent.”

Was de mobilisatie een wake-upcall voor de Russen, voor wie de oorlog bij velen een ver-van-mijn-bedshow was?

“De eerste wake-upcall was in 1991 (toen de Sovjet-Unie uiteenviel, AB). De bevolking was plotseling straatarm, de roebel was niets meer waard. Poetin heeft geprobeerd de oude droom van een groot rijk te herstellen, daar zijn de Russen in gaan geloven. Nu wordt de Russische bevolking opnieuw koud wakker.

“Een fenomeen in de Sovjet-Unie is dat de Rus op straat niet zegt wat hij denkt, enkel thuis aan de keukentafel wordt gepraat. In Rusland heerst een sociaal contract: de gemiddelde Rus heeft politiek uitbesteed aan Kremlin, op voorwaarde dat de politiek de huiskamer niet binnenkomt. Met de mobilisatie is dit veranderd. Bovendien wordt de oorlog uitbesteed aan arme gebieden van Rusland. Ook daar is die pil uitgewerkt.”

Welk perspectief mist u dezer dagen in analyses over de oorlog?

“Wat voor mij te zeer ondergesneeuwd blijft, is de vraag: hoe houden we als Europa Oekraïne overeind? De Oekraïense economie is ingestort en kent waarschijnlijk een teruggang van 30 tot 40 procent van het bruto nationaal product. In Rusland is dat slechts 4 procent. Dit gaat het Westen tientallen miljarden kosten. Het is belangrijk om nu ook over deze vraagstukken na te denken.”