Daar is de corona-herfstgolf, en u zal hem wellicht vooral voelen op het werk

Hoe hard gaat de herfstgolf?

Als we alleen naar de besmettingscijfers kijken, dan zitten we vandaag op een gelijkaardig niveau als begin oktober vorig jaar, toen we aan het begin zaten van een stevige deltagolf. Tussen 1 en 7 oktober werden dagelijks gemiddeld 3.153 nieuwe besmettingen vastgesteld. Met een stijging van 11 procent op weekbasis gaat de stijging trager dan enkele weken geleden, maar de epidemie neemt dus wel nog steeds in kracht toe. Omdat lang niet iedereen vandaag een PCR-test laat afnemen bij symptomen of een positieve zelftest, moeten we er bovendien rekening mee houden dat het aantal besmettingen in werkelijkheid nog een stuk hoger ligt. Zo blijkt uit labo-onderzoek van de KU Leuven dat het aantal virusdeeltjes in afvalwater zelfs hoger ligt dan bij de deltagolf vorig jaar.

Voor het eerst sinds augustus liggen ook meer dan 1.500 mensen met corona in het ziekenhuis, 18 procent meer dan een week geleden. Let wel: corona is slechts bij een deel van hen de reden voor de ziekenhuisopname. Meestal gaat het om mensen die met een ander probleem in het ziekenhuis terechtkomen en daar een positieve coronatest afleggen.

Toch lijkt de kans klein dat de stijgende cijfers een voorbode zijn van een exponentiële golf zoals we eerdere winters kregen. Een groot deel van de bevolking heeft vandaag een zekere immuniteit tegen het coronavirus: door vaccinatie, eerdere besmetting(en), of een combinatie van beide. Dat de besmettingscijfers minder snel stijgen dan enkele weken geleden, zou erop kunnen wijzen dat we stilaan de piek bereiken. “Dan is het de vraag of de cijfers erna weer naar beneden gaan, of als we nog een tijd op een hoog plateau blijven”, zegt viroloog Steven Van Gucht (Sciensano).

Welke impact kan deze herfstgolf hebben?

Het goede nieuws is dat het stijgende aantal besmettingen en ziekenhuisopnames zich niet vertalen naar een grote toename van patiënten op intensieve zorgen. Daar liggen nu in totaal 75 coronapatiënten, drie procent meer dan vorige week. “Sinds de komst van omikron zien we dat er in verhouding tot het aantal besmettingen minder patiënten op intensieve zorgen belanden”, zegt biostatisticus Geert Molenberghs (KU Leuven/UHasselt). De kans dat we de komende weken opnieuw naar meer dan 800 patiënten op intensieve zorgen gaan, zoals bij de deltagolf vorig jaar, lijkt dan ook miniem.

Net zoals bij eerdere golven van omikron is de kans dat we de huidige herfstgolf vooral gaan merken aan het aantal afwezigen op het werk. In sectoren die al met personeelstekort zitten en waar veel besmettingen voorkomen, zoals de zorg of het onderwijs, kan dat voor problemen zorgen. Karlien Wouters van UZ Gent: “We hebben al veel zorgverleners die uitgevallen zijn. Als er extra personeel uitvalt, kan dat leiden tot minder beschikbare bedden.”

Hoe groot is de kans op een ‘twindemie’ van corona en griep?

Die kans is er zeker. Doorgaans valt het griepseizoen bij ons tussen november en maart, met een piek in januari en februari. “In bijvoorbeeld Australië kwam het griepseizoen wat vroeger op gang dan andere jaren, al is het uiteraard af te wachten of dat ook bij ons gebeurt”, zegt viroloog Marc Van Ranst (KU Leuven). Wel zou het aantal griepgevallen dit seizoen wel eens hoger kunnen uitvallen. Door ons voorzichtiger gedrag hadden we vorig jaar minder griepgevallen dan normaal, in de winter van 2020 was griep zelfs bijna helemaal onbestaande. Dat maakt dat we vandaag minder immuniteit hebben, terwijl het griepvirus in ons huidige, vrije leven welig kan tieren.

“Door de combinatie van een coronagolf en een hogere griepgolf dan voorbije jaren, kan de druk op de ziekenhuizen toch weer toenemen”, zegt Molenberghs. Want hoewel lang niet iedereen last ondervindt van een coronabesmetting, zorgen ziekenhuispatiënten die positief testen op corona wel nog steeds voor extra werk voor het personeel. “We laten patiënten die positief testen en geen respiratoire symptomen hebben 48 uur later een tweede test doen. Zo zien we of patiënten nog positief testen na een oude infectie en niet meer besmettelijk zijn, ofwel dat ze recent besmet werden”, zegt Wouters. “Patiënten die besmettelijk zijn, moeten we uiteraard nog steeds isoleren.”

Zijn extra maatregelen nodig?

“Ons belangrijkste wapen tegen corona is en blijft vaccinatie”, zegt Steven Van Gucht. In Vlaanderen verloopt de boostercampagne op wieltjes: drie van de vier ging al om een vierde prik. Maar net als bij vorige vaccinatierondes gaat de campagne minder vlot in andere landsdelen. In Wallonië ging 42 procent van de 65-plussers al een booster halen, in Brussel 28 procent. “Vooral in Brussel hoop ik dat er dus nog vooruitgang geboekt wordt”, zegt Van Gucht.

Op basis van de huidige cijfers rekenen experts niet meteen op nieuwe, algemene maatregelen. Wel hameren ze erop om in de wintermaanden aandacht te blijven hebben voor enkele basisregels, zoals ventileren waar mogelijk, en thuisblijven als u ziek bent. “Normalisatie hoeft niet te betekenen dat we teruggaan naar slechte gewoontes van voor corona”, zegt Van Gucht. “Het zou jammer zijn als we helemaal niks geleerd hebben van de voorbije twee jaar.”