18.000 ton zwerfvuil en 28.600 ton sluikstort geruimd in Vlaanderen in 2021, statiegeld onafwendbaar volgens Vlaams minister Demir (N-VA)

Elke twee jaar telt openbare afvalstoffenmaatschappij Ovam hoeveel afval er geruimd wordt door steden en gemeenten, afvalintercommunales, provincies en verschillende Vlaamse agentschappen, zoals het Agentschap Wegen en Verkeer. En die cijfers lijken in eerste instantie de goede richting uit te gaan. In 2021 werd er 18.171 ton zwerfvuil (meer dan 18 miljoen kilo) en 28.600 ton sluikstort (ruim 28 miljoen kilo) geruimd. Zwerfvuil is afval dat mensen - al dan niet doelbewust - op straat gooien of laten vallen. Sluikstort is afval dat heel bewust wordt achtergelaten, om reguliere afvalophalingen te vermijden. Als we de cijfers bekijken, is dat dus een daling van 20 procent voor het zwerfvuil en 3 procent voor opgeruimd sluikstort, vergeleken met de vorige telling in 2019.

"Goed zo!", zou je denken. Maar toch is afvalstoffenmaatschappij Ovam niet helemaal gelukkig. "We wilden dat de hoeveelheid zwerfvuil in 2021 20 procent lager lag dan in 2015. Toen werd er 20.426 ton geruimd. Die 20 procent hebben we niet gehaald, het aantal ton geruimd zwerfvuil ligt nu 11 procent lager dan in 2015", legt woordvoerder Jan Verheyen uit. Tijd voor een evaluatie, dus: "We moeten onze aanpak en onze verpakkingsplannen dus herbekijken en zoeken naar oplossingen. Bijvoorbeeld een statiegeldplan."  

En zo denkt ook Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) er over: "De cijfers zijn beneden de verwachting. In 2021 was de coronacrisis nog erg aanwezig, evenementen begonnen pas opnieuw in het najaar en het hoger onderwijs was toen nog voor een groot deel op afstand. Dat zou het dus makkelijker moeten maken om de doelstellingen te halen, en toch is dat niet gelukt." Volgens de minister moet de verpakkingssector dus actie ondernemen, en dus lijkt de invoering van statiegeld onafwendbaar.  

Al betekent dat niet dat de uitbreiding op statiegeld er morgen al zal zijn. Eerst wil Vlaanderen overleggen met de andere gewesten en met de verpakkingssector. Daarna komt het dossier op tafel bij de Vlaamse regering, die de knoop moet doorhakken. En daarna kan de regeling uitgewerkt worden. 

In welke stad of gemeente het meeste zwerfvuil en sluikstort werd geruimd, kan Ovam niet kwijt. De afvalmaatschappij baseerde zich op cijfers dat het van 195 van de 300 Vlaamse gemeenten kreeg. Wat wel duidelijk is, is dat we vooral langs de weg en op snelwegparkings veel zwerfvuilafval achterlaten. In 2021 ruimde het Agentschap Wegen en Verkeer 940 ton zwerfvuil en 1332 ton sluikstort. "Op de meest uiteenlopende plekken wordt afval opgeruimd", zegt Verheyen. "Wat blijkt uit vorige studies, is dat snelwegparkings en afvalverzamelpunten de meest gevoelige plaatsen zijn voor zwerfvuil."