Nigeria krijgt 29 Benin Bronzes terug uit de Verenigde Staten

Nigeria heeft weer een belangrijke overwinning behaald op het cultuurfront: het land krijgt 29 geroofde museumstukken terug uit de Verenigde Staten. Het Smithsonian Institution droeg de objecten, die onderdeel uitmaken van de befaamde ‘Benin Bronzes’, in een ceremonie in Washington over aan Nigeria. De overdracht verhoogt de druk op andere westerse musea om het Amerikaanse voorbeeld te volgen.

Britse troepen roofden de stukken in 1897, toen zij het koninkrijk van Benin (gelegen in het Nigeria van tegenwoordig) met de grond gelijk maakten. De Britten staken het koninklijk paleis van de heerser (de oba) in brand en roofden alles waar zij de hand op konden leggen. Van alle geplunderde cultuurgoederen zijn er tegenwoordig zo’n 2.400 in handen van musea of particuliere kunstverzamelaars.

Hoofd van een koning

Sinds dinsdag zijn er 29 van deze stukken, waaronder een topstuk genaamd Hoofd van een koning of Oba, weer terug in hun land van oorsprong. De Nigeriaanse regering voert al langer een harde strijd om de geroofde cultuurschatten terug te krijgen. De Benin Bronzes zijn te vinden in tal van met name westerse landen. Uit onderzoek in maart vorig jaar kwam naar voren dat er ten minste 114 objecten in Nederlandse collecties circuleren, die door de Britten zijn geroofd in 1897.

Duitsland besloot vorig jaar Benin Bronzes op grote schaal aan Nigeria terug te geven. Het Humboldt Forum in Berlijn heeft nog 512 beelden in handen, maar zal die geleidelijk teruggeven. Een derde van de Bronzes blijft de komende tien jaar in bruikleen in Duitsland.

De Nigeriaanse minister van Cultuur, Lai Mohammed, richt zijn pijlen vooral op het Verenigd Koninkrijk en het British Museum in het bijzonder. De Britten zijn allesbehalve meegaand en zitten op een berg aan roofkunst uit bijna alle uithoeken van de wereld. Mohammed heeft vorig jaar al een officieel verzoek tot teruggave ingediend bij de Britse regering, maar Londens standpunt is dat alleen in hoogst uitzonderlijke gevallen geroofde stukken kunnen worden teruggegeven.

Mohammed is niet onder de indruk: “Ze gebruiken de wet als schild, maar dit gaat niet over wetgeving, het gaat over ethiek.” Hij zei er zeker van te zijn dat alle Benin Bronzes terugkeren naar Nigeria: “De vraag is niet of, maar wanneer.” Hij wees op de ontwikkelingen in veel landen en culturele instellingen. Het Britse regeringsbeleid staat ook in eigen land onder druk. De Universiteit van Aberdeen besloot vorig jaar om haar hele collectie Benin Bronzes terug te geven aan Nigeria. Het Cambridge Museum van Archeologie en Antropologie zei teruggave te overwegen als er een verzoek komt van de Nigeriaanse regering.