‘Beseffen we wel wat er op ons afkomt?’: minister van Financiën Vincent Van Peteghem na het begrotingsakkoord

Met de nieuwe begrotingsplannen op zak kan Vivaldi nu echt aan het politieke werkjaar beginnen. Al werd de deadline voor die plannen maar ei zo na gehaald, en was er alweer een nachtelijke vergadermarathon nodig.

“Soms heb je de druk nodig om knopen te kunnen doorhakken. Ik heb alleszins niet het gevoel dat dat nachtwerk veel ongelukken heeft opgeleverd. Al had er misschien meer hervormd kunnen worden”, geeft ook vicepremier Vincent Van Peteghem toe. “Maar er komt wél nog een fiscale hervorming, zodat mensen netto meer overhouden aan het eind van de maand.”

Iedereen in de regering wil dat mensen meer overhouden. Maar ze zijn het niet eens over waar het geld vandaan moet komen.

Van Peteghem: “Stap voor stap, hé. Een jaar geleden deden veel partijen nog meewarig over het idee dat deze regering nog een fiscale hervorming zou kunnen doorvoeren. Natuurlijk zal er af en toe iemand zeggen dat hij minder ver wil gaan. Iedereen zal zich comfortabel moeten voelen bij wat we uiteindelijk beslissen.”

Doet u het voor minder dan 500 euro netto extra per jaar?

“Voor mij gaat het niet om het bedrag op zich. Anders kunnen we evengoed snel een belastingverlaging doen en is iedereen content - behalve misschien de begroting. Het systeem moet ook eenvoudiger. Er moeten koterijen uit, en het moet neutraler zijn tegenover de verschillende samenlevingsvormen: alleenstaanden, gehuwden, samenwonenden.”

De regering-De Croo had een groots project aangekondigd, maar mist uiteindelijk toch de hervormingsdrang die daarvoor nodig was.

“Ja, dat is ook de reden waarom ik zo hard geloof in die fiscale hervorming. We moeten ons land voorbereiden op de toekomst. Mensen die vandaag beginnen te werken, moeten geloven dat er over veertig jaar nog pensioen zal zijn voor hen. Eigenlijk zouden degenen die de sociale zekerheid willen versterken de eersten moeten zijn die akkoord gaan met hervormingen.”

Is dat een vingerwijzing naar de PS, die flinke hervormingen in de arbeidsmarkt blokkeerde?

“Neen. Maar het is wel het verhaal waar ik van overtuigd ben. Anders kunnen we over dit en tien jaar van alles beginnen schrappen. Onze sociale zekerheid wordt overeind gehouden omdat wij allemaal bijdragen. En soms geven we de mensen net reden om dat niet te doen.

“Zoals bij het sociaal tarief. Er zijn werkenden van wie de facturen de lucht in schieten, en net te veel verdienen om het sociaal tarief te krijgen. Die zien ook: als ze niet werken, krijgen ze het sociaal tarief en betalen ze 5 à 6.000 euro minder aan energie. Dan is de keuze toch snel gemaakt? We moeten mensen net stimuleren om op de arbeidsmarkt te blijven, om bij te dragen aan ons welvaartssysteem.”

Uw betoog botst wel frontaal met het palmares van deze regering.

“Dat is uw analyse. Maar wat ik u hier vertel, herhaal ik ook iedere keer aan de regeringstafel: vergeet de noodzakelijke hervormingen niet. Een ander voorbeeld: de komende drie, vier maanden zitten we weer met het loonoverleg tussen vakbonden en werkgevers.”

Dat wordt pittig.

“Ah voilà! Ik weet al hoe dat gaat eindigen, hoor. De sociale partners raken er niet uit, dat overleg komt terug naar de regering, wij zetten hen weer samen aan tafel, en finaal verandert er niks.

(op dreef) “We zitten verdorie met de zwaarste economische crisis sinds lang, de groei is in een decennium zo laag niet geweest, en iedereen blijft hier maar in zijn loopgraaf zitten. Timmermans en Van Assche (de topmannen van werkgeverskoepels VBO en Unizo, JVH/SKE) komen dan in de krant een indexsprong vragen, waarna de vakbonden weer kwaad langs de gebouwen van het VBO gaan lopen. (slaat op tafel) Zo. Gaat. Dat. Niet.”

Hoe kan het beter?

“Tja. Alleen al door uit te spreken wat er moet gebeuren, gooi je olie op het vuur. Maar het is simpel: iedereen ziet dat er een loonmarge van 0 procent gaat zijn, dat er dus geen loonsverhoging mogelijk is boven op de index. We zullen er dan misschien nog een cheque van 500 euro tegenaan gooien, maar u denkt toch niet dat daarmee alle frustratie en onbegrip weg is? In zo’n crisis moet je een aantal dingen durven veranderen.”

Zoals de index?

(voorzichtig) “Als je enkel die maatregel eruit neemt: nee, natuurlijk niet.”

Maar wel samen met andere hervormingen?

“Dat zijn dingen die je moet bespreken. Liefst de sociale partners onder elkaar. Dat ze eens drie maanden niet in de pers verschijnen, en uit hun loopgraven komen. Ik ben heel bezorgd. Er is een economische maar ook een maatschappelijke crisis. In Frankrijk zijn er tankstations waar je niet kan tanken. Beseffen we wel wat er op ons afkomt?”

Opnieuw, die urgentie spreekt niet uit het regeringswerk. En de regering-De Croo is aan zijn laatste jaren bezig.

“Laatste jaren? We zijn nog twee jaar bezig, hé. Gaan we nu al met het werk stoppen? Laat het ons omkeren: we hebben een begroting gemaakt voor de komende twee jaar, dus nu hebben we tijd om een aantal hervormingen vast te pakken.”

Is het anders werken met Sammy Mahdi als voorzitter dan met Joachim Coens?

“Het heeft geen zin om het over het verleden te hebben. Ik ben zeer blij over de samenwerking met de nieuwe voorzitter. Sammy en ik horen elkaar veel en weten perfect wat we willen. Tijdens zo’n begrotingsconclaaf houden we nauw contact. Dat is ook logisch.”

En nog tijdens de onderhandelingen komt hij uw fiscale hervorming aanprijzen in De zevende dag. Dat helpt u?

“Natuurlijk. We hebben samen het dossier van de fiscale hervorming grondig voorbereid, samen beslist hoe we dat in de markt willen zetten. Die lijnen heeft hij daar heel duidelijk naar voren gebracht.”

Tijdens de Vlaamse begrotingsonderhandelingen leefde de indruk dat Mahdi als voorzitter voortdurend in de nek van zijn ministers hijgt.

“Dat klopt niet. We hebben samen afspraken gemaakt, en samen de druk opgevoerd. Met als resultaat dat we de belofte hebben gekregen dat er een fiscale hervorming komt.”

Zou u de premier met lege handen naar de Kamer hebben durven sturen?

“Dat is een hypothetische vraag.

“Laat het mij zo zeggen: de lijnen die mijn partij op Vlaams niveau aanhield, vind ik 100 procent juist. Mensen die bijdragen, willen het gevoel hebben dat ze er iets voor in de plaats krijgen. Vandaar dat die indexering van de kinderbijslag niet meer dan logisch is.”

Coens is opgestapt na een slechte peiling. Maar voorlopig is er weinig beterschap. Uw partij blijft rond 10 procent van de stemmen hangen.

“Je kan hoog in de peilingen staan en niet weten waar je naartoe wil. En je kan laag in de peilingen staan en wel weten welke richting je uit wil. Wij zitten vandaag in de tweede categorie. Als je mijn verhaal vandaag hoort, dan is dat toch consequent? Ja toch?”

Geen nood als het bij de verkiezingen in 2024 tegenvalt: Els Van Doesburg (N-VA) stelt al een conservatieve fusie voor.

“Pfff. Ik denk dat Sammy heel duidelijk heeft gemaakt dat zo’n fusie niet aan de orde is. Sorry, zo werkt het niet. Ik heb ook begrepen dat het plotse huwelijksaanzoek van Van Doesburg niet meteen een breedgedragen standpunt is binnen de N-VA-partijleiding.”

Er zijn nog altijd cd&v’ers die zeggen: we hadden nooit in Vivaldi mogen stappen.

“Als je ons verkiezingsprogramma naast het palmares van de regering legt, dan kan je niet anders dan vaststellen dat we ons verkiezingsprogramma aan het uitvoeren zijn. Vertel mij eens tegen welke beslissingen van deze regering cd&v harde oppositie zou voeren?”

De stilstand rond een nieuwe staatshervorming?

“Er zijn daar afspraken rond gemaakt, rond de gezondheidszorg. Die gaan we uitvoeren. Minister Annelies Verlinden is daarmee bezig. Het vertrek van één medewerker (de topadviseur rond communautaire dossiers, JVH/SKE) verandert hier niets aan.”

Iets anders, er wordt 8 procent bespaard op de lonen van de ministers. Ligt u daar wakker van? Hoeveel verdient u?

“Elke maand komt er op mijn rekening iets meer dan 11.000 euro binnen. Ik heb geen probleem met die besparing van 8 procent. Dat maakt mij niet uit. (nadrukkelijk) Als je politicus bent voor de verloning, dan stop je er beter mee. Dat is écht zo. Stop ermee! Ik wil maatschappelijk een verschil maken.”

Veel mensen aanzien politici als zakkenvullers.

“Wat moet je daar op blijven zeggen? Ik ben niet plots anders beginnen leven dan toen ik burgemeester van De Pinte was. Luxe? I couldn’t care less. Maak er een besparing van 8, 18 of 28 procent van: mij maakt het niet uit. Als dat signaal nodig is, geen probleem. Van die opmerkingen komt er stoom uit al mijn gaten (lacht).”

U bent onlangs op bezoek geweest bij de leiding van DPG Media, het bedrijf achter deze krant. Waarom?

“Ik heb daar een gesprek gehad over de hervorming van de auteursrechten, om de economische situatie te kennen. En we hebben ook over de media gesproken, omdat ik vind dat jullie, de media, soms onderschatten hoe cruciaal jullie rol is. (draait zich naar zijn woordvoerder Miet Deckers) Of mag ik dat zo niet zeggen Miet? Toch wel? Oké (lacht).

“En het gaat hier níét over mij persoonlijk, hé. Als het in 2024 gedaan is, dan ga ik daar niet wakker van liggen. Waar het om draait, en dat heb ik ook tegen jullie ‘grote bazen’ gezegd is: we zitten vandaag in een enorme, onwaarschijnlijke maatschappelijke crisis en we gaan er wel samen moeten doorraken. Media zijn erg belangrijk.”

Laten we het dan afweten?

“Media schrijven soms over de Wetstraat alsof het een voetbalmatch is. Over elk klein relletje een pagina. Maar politici spelen daar natuurlijk ook in mee. Oh, een interessant document! Fotoke hier, fotoke daar en hop, naar een journalist. De begrotingsgesprekken kan je bijna live volgen.”

Is dat zo erg?

“Ik heb in dat gesprek op een bepaald moment gezegd: ‘We moeten opletten dat er straks geen revolutie start’, en me meteen gecorrigeerd omdat dat te sterk uitgedrukt was. Een van de mensen rond tafel heeft daarop geantwoord: ‘Neen helemaal niet, als je ziet wat er nu bezig is.’ Dus laat ons daar samen wakker over liggen.”