Professor Holslag vreest dag waarop China Taiwan binnenvalt: “Vergeleken hiermee zal Oekraïne klein bier zijn”

Xi krijgt een derde ambtstermijn als president. Dat is ongezien sinds de dood van Mao Zedong, de stichter van de Chinese Volksrepubliek. Na diens dood werd immers beslist dat leiders nog maar twee termijnen mochten uitdoen. Xi liet die beperking vier jaar geleden door het Volkscongres wegstemmen. Hij kan dus in principe gaan voor een vierde en zelfs vijfde termijn. En dat met één doel: van China het machtigste land ter wereld maken. Bij voorkeur tegen 2049, honderd jaar na de stichting van de Volksrepubliek.

“Dit staat een beetje haaks op onze democratie. Er is een leider die nu haast bevestigd wordt als een president voor het leven”, aldus Holslag. “Het jaarlijkse congres van de staat toont de enorme machtspiramide. Zijn partij telt meer dan 90 miljoen leden en die dooradert de hele Chinese samenleving, van de economie tot het leger. Dit systeem kennen we - op Noord-Korea na - nergens anders in de wereld.”

Bij zijn aantreden werd verwacht dat Xi een hervormer zou zijn, maar daar is niets van in huis gekomen. “Integendeel zelfs, hij heeft enorm veel macht naar zich toegetrokken en de overheid voor een stuk omzeild”, stelt Holslag. “Xi is heel harde propaganda gaan voeren waarbij hij in het middelpunt staat. In het economische beleid heeft hij net minder hervormd. Staatsbedrijven zijn opnieuw heel machtig geworden, de overheid doet opnieuw meer zelf. In concrete dossiers zoals corona is zijn beleid contraproductief geweest, met harde lockdowns en tientallen miljoenen mensen die in hun appartement moeten blijven.”

De twee uur durende toespraak van Xi maakte duidelijk dat een ommezwaai er niet in zit. “Veel buitenlandse bedrijven hadden gehoopt dat hij zijn coronabeleid een beetje zou versoepelen, maar dat zal dus niet het geval zijn. Hij wil er ook voor zorgen dat China zijn eigen technologie gaat ontwikkelen, waardoor het minder afhankelijk wordt van het Westen. En hij legt de klemtoon ook heel erg op ideologie: alle jongeren moeten offerbereid zijn en luisteren naar de partij.”

De kwestie-Taiwan zal volgens Holslag vroeg of laat leiden tot conflict. “De Chinezen proberen Taiwan al heel lang met economische gunsten ter wille te zijn, maar steeds meer Taiwanezen zeggen dat ze niets van die hereniging willen weten. Dan wordt de militaire optie belangrijk. Als China zich aan de inval waagt, zullen Japan en de Verenigde Staten zich achter Taiwan scharen. Dan hebben we een groot probleem waarbij - in vergelijking - Oekraïne een klein conflict zal blijken.”

De vergelijking met Vladimir Poetin is er ook: de grondwet aanpassen om langer aan de macht te blijven. “Xi wil echt diegene zijn die van China een sterke macht maakt. Wat mij daarbij vooral zorgen baart, is dat hij dat eerst probeerde door heel veel economische groei te genereren. Het rijker maken van de mensen lukte echter niet echt. Daardoor wordt het allicht verleidelijker om ter compensatie met de vuist op tafel te slaan. Net als bij Poetin krijg je een leider die steeds steviger, nationalistischer en militaristischer naar de wereld toe zal stappen. Dat is voor ons natuurlijk een heel grote uitdaging op korte en lange termijn”, besluit Holslag.