‘De doodskisten komen er al aan’: de tol van Ruslands chaotische dienstplicht

In een stad bij Jekaterinenburg, in centraal Rusland, marcheren pas gemobiliseerde mannen in hun gewone kleren. “Geen machinegeweren, niets, geen kleren, geen schoenen”, zegt een niet-geïdentificeerde waarnemer. “De helft van hen heeft een kater, is oud, loopt risico – er zou hier eigenlijk een ambulance moeten rondrijden.”

Elders staan tientallen familieleden van pas opgeroepen Russische soldaten voor een trainingscentrum, waar ze de rekruten spullen geven door het hek: laarzen, baretten, kogelvrije vesten, rugzakken, slaapzakken, kampeermatten, medicijnen, verband en voedsel.

“Dit is niet hoe het hoort”, zegt een vrouw, Elena, aan de nieuwsdienst Samara Online. “We kopen alles zelf.”

Kritiek binnen Rusland

Ondanks draconische wetten tegen het bekritiseren van de ‘speciale militaire operatie’ in Oekraïne, worden de Russische sociale media overspoeld met wijdverspreide video’s met taferelen zoals deze. In de berichten wordt het ministerie van Defensie op de vingers getikt omdat het precies zo handelt als westerse militaire experts hadden voorspeld: door duizenden nieuwe, ongetrainde en slecht uitgeruste soldaten naar Oekraïne te sturen.

“Ze geven hen in het beste geval basiskennis en in het slechtste geval niets en gooien hen in de strijd, wat suggereert dat deze jongens gewoon letterlijk kanonnenvoer zijn”, zegt William Alberque, een specialist in de Russische strijdkrachten en directeur van het wapenbeheersingsprogramma van het International Institute for Strategic Studies, een onderzoeksorganisatie in Londen.

Een extreem teken van wanorde kwam op zaterdag, toen twee mannen uit een voormalige Sovjetstaat het vuur openden op een Russisch trainingskamp. Ze doodden 11 vrijwilligers en verwondden er 15 voordat ze werden doodgeschoten, meldden Russische media.

Twee doelstellingen

Volgens militaire analisten worstelt het Russische leger met het evenwicht tussen twee doelstellingen: voldoende troepen inzetten om de recente Oekraïense opmars een halt toe te roepen en tegelijkertijd de tijdens de acht maanden durende oorlog gedecimeerde grondtroepen weer opbouwen.

Het is onvermijdelijk dat sommige soldaten al zijn gedood of gevangengenomen, waardoor de kritiek op de mobilisatie steeds scherper werd. Die kritiek is er overigens al sinds de mobilisatie op 21 september aangekondigd werd en toen al als een puinhoop werd gezien.

In theorie bestond de dienstplicht uit mannen uit de reserves met militaire vaardigheden die opgefrist moesten worden, maar in de praktijk werd vrijwel iedereen opgeroepen, aldus de critici. “Het resultaat van de mobilisatie is dat ongetrainde mannen in de frontlinie worden gegooid”, schrijft Anastasia Kashevarova, een militaire blogger die de oorlog steunt, in een boos bericht.

“Tsjeljabinsk, Jekaterinenburg, Moskou – er komen al doodskisten aan”, voegt ze eraan toe. “Jullie vertelden ons dat er training zou zijn, dat ze niet binnen een week naar de frontlinie zouden worden gestuurd. Hebben jullie weer gelogen?”

Tot nu toe heeft het Kremlin kritiek op het verloop van de oorlog getolereerd, terwijl degenen die de noodzaak van de invasie in twijfel trokken, gevangen werden gezet of beboet. Maar de afgelopen week waren er geluiden dat de overheid ook militaire critici hard moet aanpakken.

Op vrijdag bevestigde president Vladimir Poetin op een persconferentie dat 16.000 rekruten al waren ingezet in gevechtseenheden, sommigen met slechts vijf tot tien dagen training. De rekruten waren hard nodig, aangezien het front in Oekraïne zich over bijna 700 mijl (zo’n 1.127 kilometer) uitstrekt, zei hij, en hij voegde eraan toe dat de training daar zou worden voortgezet.

Het bewijs voor het gebrek aan opleiding is anekdotisch, maar het grote aantal video’s uit heel Rusland, samen met de verspreide dreigementen van gedeporteerden om te staken vanwege de omstandigheden, andere nieuwsberichten en commentaren, onderstreept de ernst van de problemen.

In een breed verspreide video zei een rekruut uit Moskou, ingedeeld bij het Eerste Tankregiment – een legendarische eenheid die al vroeg tijdens de invasie hard werd getroffen – dat de regimentscommandant had aangekondigd dat er geen schietoefeningen of zelfs maar theoretische training zou worden gegeven voordat de mannen werden ingezet.

Een andere video toonde een groep van ongeveer 500 verfomfaaide mannen, de meeste van hun gezichten bedekt met bivakmutsen, die bij een trein in de regio Belgorod staan, vlakbij de grens met Oekraïne. De verteller zei dat zij niet bij specifieke eenheden waren ingedeeld, een week lang in ‘onmenselijke omstandigheden’ hadden geleefd, hun eigen voedsel moesten kopen en geen munitie hadden.

‘Als vlees’ ingezet

Het bestuur van Belgorod kondigde aan dat de meeste mannen zouden worden teruggestuurd naar Midden-Rusland voor aanvullende training. Zelfs de gouverneur van de naburige regio Koersk, Roman Starovoit, hekelde de trainingsomstandigheden. Hij beschreef vernielde kantinegebouwen, roestige of kapotte douches en een gebrek aan bedden en uniformen. “Op sommige plaatsen is het oké, maar op sommige plaatsen is het gewoon verschrikkelijk”, meldt hij op sociale media.

In een andere regio, Chelyabinsk, werd vorige donderdag officieel de dood van ongetrainde soldaten aangekondigd, met vijf doden in Oost-Oekraïne. In de aankondiging werden de omstandigheden niet in detail beschreven, maar de Russische dienst van de BBC citeerde vrienden en familieleden van de mannen die zeiden dat ze waren ingezet ‘als vlees’ zonder gevechtstraining.

Ook het 28-jarige hoofd van een afdeling van het Moskouse stadsbestuur, Aleksei Martynov, die geen gevechtservaring had, werd in Oekraïne gedood, slechts enkele dagen nadat hij was gemobiliseerd. Dat meldde Natalya Loseva, een journaliste bij de staatszender RT, op Telegram. Haar bericht kon niet onafhankelijk worden bevestigd.

“De Russische militaire leiding blijft de toekomstige heropbouw van de troepenmacht in gevaar brengen door prioriteit te geven aan de onmiddellijke mobilisatie van zo veel mogelijk soldaten voor de voortdurende gevechten in Oekraïne”, zegt het in Washington gevestigde Institute for the Study of War in een recente beoordeling. Een rapport van het Britse Ministerie van Defensie onderschreef die evaluatie en stelde: “Het falen van de Russische bemanningen om intacte uitrusting te vernietigen alvorens zich terug te trekken of over te geven, benadrukt hun slechte staat van training en lage niveaus van gevechtsdiscipline.”

200.000 soldaten, waarvan de helft gedood of gewond

Het is niet verrassend dat Russische functionarissen proberen om een positieve draai aan de oproep te geven. De Russische minister van Defensie, Sergei K. Shoigu, kondigde aan dat 200.000 rekruten zich voorbereiden op zo’n 80 trainingsvelden en zes opleidingscentra. Ook Poetin keerde deels op zijn stappen terug: hij stelt nu dat 220.000 dienstplichtigen genoeg zijn, in plaats van het aanvankelijk aangekondigde doel van 300.000.

Het aantal Russische troepen in Oekraïne blijft duister. Er zijn naar schatting 200.000 soldaten ingezet voor de invasie, maar westerse inlichtingendiensten zeggen dat een derde tot de helft is gedood of gewond.

Het ministerie van Defensie heeft een stroom van video’s uitgezonden waarop vrolijke ‘mobiks’, zoals de rekruten in Russisch jargon worden genoemd, leren schieten, tanks aanvallen, een tourniquet aanleggen, een landmijn leggen en andere militaire taken.

“Over het algemeen is het personeel volledig uitgerust, klaar voor gevechtsoperaties en staat het te popelen om de gelederen van gevechtseenheden te vervoegen en de vijand te vernietigen,” zegt een soldaat die alleen met zijn voornaam Magomed wordt aangeduid, in een video van het ministerie van Defensie die is opgenomen op een oefenterrein ergens in of nabij Oost-Oekraïne.

Een injectie van honderdduizenden soldaten zou de Oekraïense opmars op korte termijn kunnen stoppen, maar militaire analisten zeiden dat Rusland de komende maanden moeite zou hebben om het tij te keren. “De Russen zullen een keuze moeten maken: een eenheid goed opbouwen en dan het risico lopen de oorlog te verliezen, of die eenheid nu inzetten omdat de oorlog erom vraagt, maar de eenheid zal half klaar zijn,” stelt Johan Norberg, een Rusland-analist bij het Zweedse bureau voor defensieonderzoek.

Schreeuwend gebrek aan samenhangende eenheden

De Russische linies in Oost-Oekraïne zijn herhaaldelijk bezweken onder de aanval van beter getrainde, beter gemotiveerde soldaten. Analisten zeggen dat het Russische leger een schrijnend gebrek heeft aan samenhangende eenheden waarin infanterie, artillerie en luchtmacht getraind zijn om samen te werken.

Andrei Gurulev, een hardline afgevaardigde in het federale parlement en een hoge officier bij de reserves, schreef op Telegram dat het minstens een of twee maanden zou duren voordat Rusland getrainde eenheden zou kunnen inzetten. Anderen zeiden dat het tot de winter zou duren. Sommige Russische militaire cadetten worden vervroegd het veld in gestuurd om officier te worden, meldde de Oekraïense generale staf.

De Sovjet-Unie had een permanente militaire opleidingsinfrastructuur, die na haar ineenstorting in 1991 werd ontmanteld. Met het begin van de oorlog werden militaire trainers naar Oekraïne verscheept, waardoor eenheden worstelden om de leemte op te vullen met veteranen of leraren van militaire academies.

Niemand om nieuwe mensen op te leiden

“Ze hebben veel militaire specialisten verloren”, meent Gleb Irisov, een Russische luchtmachtveteraan en voormalig analist voor het staatspersbureau TASS. “Er is niemand om deze nieuwe mensen op te leiden.”

Zelfs voor de oorlog, merkten Irisov en anderen op, had Rusland moeite om zijn twee klassen van ongeveer 100.000 dienstplichtigen elk voor- en najaar op te leiden, met berichten over problemen zoals slecht gevoede troepen.

“Het systeem van militaire training is erg zwak en dat is al heel lang zo”, zei de heer Irisov. Veel van de training verscheen alleen op papier, zei hij. “In vredestijd konden ze dit niet voor elkaar krijgen, dus in oorlogstijd is het nog moeilijker.”

Onverwacht vindt een deel van de meest geconcentreerde training plaats in de Donbas, het gebied in Oost-Oekraïne waar oorlog heerst sinds Rusland daar in 2014 een separatistische beweging ontketende.

Afgelopen voorjaar werden mannen in de Donbas van de straat geplukt en rechtstreeks naar de frontlinies gestuurd. Maar te midden van het bloedbad veranderde de houding, zei Kirill Mikhailov, een onderzoeker bij het Conflict Intelligence Team, een organisatie die in Rusland is opgericht om conflicten te volgen waarbij Russische troepen betrokken zijn. Functionarissen in de regio beseften dat ze “hun mankracht voor weinig geld hadden verspild”, zei hij, en dus wisten ze dat ze van de Russische rekruten betere soldaten moesten maken.

Op dit moment, met duizenden rekruten die Oekraïne binnenstromen, lijkt het erop dat het Kremlin de nadruk legt op kwantiteit boven kwaliteit. Of, zoals de heer Norberg het uitdrukte en een Russische uitdrukking aanhaalde: “Niet met vaardigheden, maar met aantallen.”

© The New York Times