Het winterplan van Poetin: Oekraïne op de knieën krijgen door bevolking in de kou te zetten

In de buurt van Dnipro, de op twee na grootste stad van Oekraïne, is een grote brand uitgebroken in een energiecentrale. Volgens de plaatselijke gouverneur is de brand ontstaan na een Russische raketinslag. Ook in de hoofdstad Kiev en in de provincie Soemi kwamen raketten terecht op energie-infrastructuur. Volgens de Oekraïense regering veroorzaakten de nieuwe aanvallen stroomonderbrekingen in honderden gemeentes of dorpen.

De aanvallen van vanmorgen zijn de zoveelste Russische aanvallen op energie-infrastructuur in Oekraïne. Volgens de Oekraïense regering werd vorige week in enkele dagen tijd zo'n 30 procent van de energie-infrastructuur in het land geraakt. Tegen het einde van de week was dat al 40 procent. Afgelopen weekend waren er ook nog aanvallen in Kiev, Charkov en Zaporizja.

De golf van bombardementen vorige week op een tiental steden in het hele land was de grootste aanval op energie-infrastructuur sinds het begin van de oorlog, eind februari. Oekraïne zag zich toen genoodzaakt om de stroomuitvoer naar enkele Europese buurlanden stop te zetten. De aanvallen waren onder meer een antwoord op de aanslag op de Krimbrug, waarbij een deel van de strategische brug vernield werd, maar ook op de Oekraïense successen in het zuiden en oosten van het land.

Hoewel de vernietiging van energie-infrastructuur altijd al een tactiek van de Russen is geweest tijdens de invasie - met bijvoorbeeld aanvallen op centrales en stuwdammen - is het duidelijk dat de recente grootschalige aanvallen een doelbewuste strategie zijn om het Oekraïense volk én de regering met de winter op komst op de knieën te krijgen.

"Rusland is een of zelfs twee trappen omhooggeklommen op de escalatieladder", zegt Roger Housen, oud-kolonel in het Belgische leger en defensiespecialist. Het neemt na militaire doelwitten nu steeds meer burgerdoelwitten onder vuur, met name de energie-infrastructuur, maar ook economische en transportinfrastructuur.

Het doel: Oekraïne een dubbele psychologische klap toedienen. "Het is een signaal aan de Oekraïense bevolking dat Rusland hun leven miserabel kan maken en een signaal aan de Oekraïense regering dat Rusland nog veel middelen heeft om Oekraïne pijn te doen."

Want het is duidelijk dat Rusland militair voorlopig geen antwoord heeft op het Oekraïense tegenoffensief. "Daarom zoekt het naar een andere aanpak om het Oekraïense momentum te breken", zegt Housen. Rusland hoopt het Oekraïense verzet te breken door de Oekraïense bevolking letterlijk in de kou te zetten, zonder elektriciteit, water en verwarming. Bovendien hebben de aanvallen op energiecentrales ook gevolgen voor de industrie. Nu al liggen fabrieken tijdelijk stil door stroomonderbrekingen.

Kan Rusland daar in slagen? Het is namelijk bekend dat het moreel bij de Oekraïense troepen en bevolking heel hoog is. Housen gelooft dat dat wel eens zou kunnen kantelen, "op het moment dat het echt koud begint te worden, wanneer voedsel steeds schaarser wordt en mensen geen inkomen meer hebben door de vernietiging van economische infrastructuur en het echt penibel wordt".

Dan zou er wel eens druk vanuit de bevolking kunnen komen om toch naar een andere oplossing te zoeken, bijvoorbeeld aan de onderhandelingstafel gaan zitten. Housen verwijst naar eigen ervaringen in Joegoslavië begin jaren 90, waar de mensen op het platteland in de eerste jaren van de oorlog konden overleven, maar er na één of twee winters onder druk van de bevolking lokale vredesakkoorden werden gesloten.

Hoewel verschillende Russische aanvallen op energiecentrales er al toe geleid hebben dat meerdere regio's een tijd lang zonder stroom zaten, lijkt Oekraïne de druk enigszins van de ketel te halen door heel snel herstellingen uit te voeren. "Oekraïne doet zijn uiterste best en is heel inventief om de schade te herstellen", stelt Housen, "en tot op heden zijn ze daar goed in geslaagd." De regering heeft de bevolking ook al herhaaldelijk opgeroepen om het energieverbruik 's avonds te beperken.

Maar hoelang kan Oekraïne aan de Russische druk weerstaan? Housen vermoedt dat Rusland de komende weken nog meer energie- én economische infrastructuur zal aanvallen. "De escalatie is nog maar een dikke week bezig. Ik verwacht dat de Russen op die nagel zullen blijven kloppen." Het lijkt momenteel de enige Russische strategie te zijn die Oekraïne echt pijn kan doen.