‘De idee van waterstof als de toveroplossing voor alles is een sprookje’, maar toch heeft België er grootse plannen mee

In het Antwerpse Havenhuis verwachten ze dinsdag veel schoon volk. Onder meer premier Alexander De Croo (Open Vld), minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen), Solvay-topvrouw Ilham Kadri en de Europese topambtenaar Mechthild Wörsdörfer zakken af naar de hoofdzetel van de Port of Antwerp-Bruges voor de feestelijke voorstelling van de nieuwe federale waterstofstrategie.

De ‘federale waterstofstrategie’, sexy klinkt het niet, maar belangrijk is het wel.

Het zit zo: het is de ambitie van de regering-De Croo om België verder uit te bouwen tot een Europees knooppunt voor energie. Het gaat dan om vloeibaar gas (lng), elektriciteit én waterstof. Meer bepaald groene waterstof – een klimaatvriendelijke bouwsteen voor de industrie gemaakt met behulp van hernieuwbare energiebronnen zoals windmolens en zonnepanelen. Waterstof is een brandbaar gas (H₂) dat je niet uit de grond kan halen zoals olie of aardgas, het moet gemaakt worden.

Industrie

In de Belgische en bij uitbreiding Europese industrie wordt vandaag al massaal waterstof gebruikt.

Deze ‘grijze waterstof’ – die gewonnen wordt uit gas, olie of steenkool, wat vervuilend is – doet dienst als bouwsteen voor de (petro)chemische industrie. Voor de productie van plastics en kunstmeststoffen bijvoorbeeld. Antwerpen heeft de op een na grootste chemische cluster ter wereld, na Houston in de VS. Op termijn, volgens de Europese beleidsplannen tegen het midden van de eeuw, moet deze ‘grijze waterstof’ volledig vervangen worden door een klimaatvriendelijk alternatief. U raadt het al: vooral door groene waterstof.

“De schadelijke uitstoot van de Europese industrie terugdringen wordt een enorme opdracht”, zegt Thijs Van de Graaf, energiespecialist van de UGent. “Zeker omdat we die industrie, met de daarbij horende jobs en welvaart, wel hier willen houden. Groene waterstof zal hier een heel belangrijke rol in spelen. In België zal het vooral zaak zijn om eerst en vooral onze eigen industrie, hoofdzakelijk in Antwerpen, te bevoorraden. Daarna kan je ook kijken naar bijvoorbeeld het Duitse Ruhrgebied.”

Er liggen al pijpleidingen richting Duitsland die op termijn kunnen dienen om het land, de economische motor van de EU, te voorzien. Er zijn ook plannen voor een nieuwe ‘leidingstraat’.

Oman en Chili

Waar wil België zijn groene waterstof vandaan halen? Het eigen potentieel is klein, om een simpele reden: we hebben geen overschotten aan hernieuwbare energie om waterstof te maken.

Elders in de wereld is dat wel het geval. Meestal wordt hierbij dan gekeken naar het verre buitenland, waar een overvloed aan zon en wind is. Zo heeft België recentelijk akkoorden afgesloten met Oman in het Midden-Oosten en Chili in Zuid-Amerika. Maar ook dichter bij huis liggen er mogelijkheden. Noorwegen en Schotland bijvoorbeeld, landen met een lange kustlijn voor windmolens. De regering werkt aan een bevoorradingsstudie in het Noordzeegebied zelf.

Twijfel

De idee dat groene waterstof ook buiten de industrie een cruciale rol zal spelen in de klimaattransitie, is omstreden onder energie-experts. Auto’s en vrachtwagens aandrijven op waterstof, stroom genereren via waterstof, je huis verwarmen met waterstof: in theorie kan het allemaal. In de praktijk zijn er grote twijfels of dit een rendabele keuze is.

“Bij auto’s is de race gelopen: daar zullen de elektrische auto’s het halen van de modellen op waterstof”, zegt Van de Graaf. “Bij zwaarder transport kan het nog dat je voor de lange afstanden wel naar waterstof gaat. Denk aan tankers en vliegtuigen, want daar vormen grote stroombatterijen een probleem. Elektriciteit opwekken via waterstof is erg inefficiënt. Idem voor verwarmen. Daarin investeren zou een serieuze misser zijn. De idee van waterstof als de toveroplossing voor alles is een sprookje.”

De regering-De Croo lijkt zich bewust van de valkuilen rond waterstof. “Twintig à dertig jaar geleden hebben we ervoor gekozen om een knooppunt te worden voor lng. Vandaag zijn we daar heel blij mee. Het komt erop aan om met waterstof ook voorop te lopen”, benadrukt De Croo. “Er liggen volop kansen voor België om de waterstofpoort naar Europa te worden. Onze havens zijn wereldklasse en de bestaande transportinfrastructuur voor aardgas is relatief eenvoudig aan te passen voor waterstof”, vult Van der Straeten aan.

In totaal maakt de regering-De Croo 487 miljoen euro vrij voor een reeks waterstofprojecten.