Sergej Lopouchanski voor het standbeeld van de Russische tsaar Peter de Grote in de Kloosterstraat. © Jeroen Hanselaer

Antwerps-Russische comedian Sergej Lopouchanski bereidt show voor rond zijn roots: “Sommige grappen kan ik niet meer maken”

Als Sergej Lopouchanski (42) in stand-upacts zijn geboorteland vermeldt, vervangt hij ‘Rusland’ wel eens door ‘psst’. In zijn eerste avondvullende show Van Rusland met Liefde wil de Antwerps-Russische komiek straks inspelen op ons ingebakken wantrouwen tegenover ‘de Russen’. “Het is niet omdat je een Rus bent, dat je het Westen haat.”

Ilse Dewever

Als finalist van Lunatics Comedy Award en Radio 2 Humorklas is Sergej Lopouchanski een vaste waarde in het Vlaamse comedycircuit. Als hij geen comedyavond aan elkaar praat, dan staat hij met een korte set zelf op het podium. In september 2023 gaat zijn eerste avondvullende show in première, Van Rusland met Liefde.

“Geboren in Rusland in 1980 ben ik op 11-jarige leeftijd naar België gekomen, waardoor ik me meer Belg dan Rus voel”, vertelt Sergej. “Maar velen zien in mij toch eerder een Rus. Ons gezin was op vakantie in België, net een week voor het uiteenvallen van de Sovjet-Unie eind 1991. Wij dachten hier te blijven tot de hele kwestie zou kalmeren, maar dat is uiteindelijk nooit gebeurd. Ik ben dus al dertig jaar op vakantie in België. Naar Rusland ben ik nooit meer teruggekeerd, ook al omdat ik lange tijd geen papieren had. Pas op mijn 21ste werd ik genaturaliseerd. Mijn ouders vreesden dat, mocht ik als twintiger naar Rusland teruggaan, ik er naar het leger zou worden gestuurd. Verhalen waarbij mensen van de straat worden geplukt en naar trainingskampen worden gebracht zijn schering en inslag, zeker vandaag. Daarom proberen zoveel Russen het land te verlaten.”

“Je als Rus tegen de oorlog in je land uitspreken doe je op eigen risico. Dat snappen mensen hier niet.”

Sergej Lopouchancki

Vorig jaar dacht Lopouchanski met een groep Vlaamse comedians onder leiding van Jeron Dewulf te gaan toeren in het Oostblok, maar de oorlog trok een streep door dat plan. “Russen hebben een goed gevoel voor humor. Door hun bloederige geschiedenis was de lach als verdedigingsmechanisme nooit ver weg. In Rusland is er een lange traditie van stand-upcomedy en moppen tappen.” Humor over de oorlog wordt dan weer niet getolereerd. “Russische comedians die zich in eigen land uitspreken tegen de oorlog worden in de traditionele media doodgezwegen. Maar ook komieken die het land ontvlucht zijn om in het Westen op te treden doen aan zelfcensuur. Je als Rus tegen de oorlog in je land uitspreken doe je op eigen risico. Dat snappen mensen hier niet. Het adagio ‘je bent onschuldig, zolang je schuld niet bewezen is’ is een westers concept. Wanneer je in Rusland alleen nog maar wordt opgepakt, acht men je al schuldig. En dan kan het nog maanden duren vooraleer je voor de rechter verschijnt.”

Slechterik

Na acht jaar opgetreden te hebben in comedycafés bereidt Lopouchanski voor de Vlaamse podia nu ook een eerste volwaardige comedyshow voor. “Over Rusland dan nog wel. Mijn verhaal is vergelijkbaar met dat van andere migranten. Ik ben dan wel niet in een bootje aangekomen, maar ook ik heb me moeten integreren. Om mijn band met de moedertaal en de heimat te onderhouden heb ik in Antwerpen als tiener jarenlang toneelgespeeld bij het Russisch amateurgezelschap Antwerpriza. Acteren doe ik nu nog, zelfs om den brode.”

De afgelopen jaren dook Sergej op in series als Vermist en Glad IJs, of in films als Hazard en Sprakeloos. Onlangs was hij zelfs ruim twee maanden aan het werk voor een kleine rol in een Hollywoodfilm. “Uiteraard speel ik een Rus, what else? Als ze me vragen als acteur, is het voor een slechterik of iemand uit het leger. (grinnikt) Een boekhouder of een ‘frisse dertiger’ moet ik nooit spelen.”

Clichés doorprikken

En zo komen we weer bij de clichés die Sergej in zijn nieuwe show hoopt te doorprikken. “Het is niet omdat je Rus bent, dat je een Poetin-aanhanger bent en het Westen haat. Mijn boekingsagent zei me dat sommige culturele centra er wel vreemd van opkeken dat het bureau een forum gaf aan een Rus. Alsof ook dat al niet meer zou kunnen in deze tijd!”

© Jeroen Hanselaer 

“Wanneer ik optreed, let ik onbewust wel meer op mijn woorden. Sommige grappen kan ik niet meer maken. Stereotypes over Rusland gingen er vroeger in als zoete koek. Zo gaf ik bij wijze van grap mee dat Russische gezegdes vaak het omgekeerde zijn van Vlaamse. In Vlaanderen zeggen we ‘waar rook is, is vuur’, terwijl we in Rusland zeggen ‘het is niet omdat er rook is, dat er vuur is’. Die grap vond vroeger veel bijval, terwijl de situatie nu net dat tikkeltje te echt is geworden om er nog onbesmuikt mee te lachen.”

“Ook gewoon het woord ‘Rusland’ zeggen is er voor sommigen al te veel aan”, vervolgt Sergej. “In korte stand-ups slik ik voor de grap dat woord wel eens in. ‘Rusland’ of ‘Russisch’ wordt dan ‘psst’. Sommige mensen reageren alsof alles wat uit Rusland komt op zich al toxisch is, wat overdreven is. Anderzijds had Rusland altijd al een kwalijke reputatie. Door de oorlog voelt het niet alsof men nu meer schrik van Rusland zou hebben, sommige mensen zijn zich gewoon van het land aan het afkeren.”

Broer tegen broer

In zijn show wil Sergej Lopouchanski zich straks wél tegen het beleid van Poetin uitspreken, maar daar slaat hij zich niet voor op de borst. “Heel die oorlog is zo’n pijnlijke kwestie, ook voor mij. Oekraïne is nu wel een apart land, maar door de geschiedenis zijn beide landen erg met elkaar verweven. Mijn pa, die nu nog in Rusland woont, is geboren in Oekraïne. Later is hij uitgeweken naar Sint-Petersburg, waar mijn moeder vandaan komt. Zelf ben ik dus een zoon van een Oekraïner en een Russin, zoals veel Russen geboren zijn uit een gemengd huwelijk. Dat iedereen in Rusland wel familie in Oekraïne heeft, maakt dit een oorlog van broer tegen broer.”

“Deze oorlog heeft Rusland vijftig jaar terug in de tijd geslingerd. En het zal waarschijnlijk even lang duren eer wij de gevolgen ervan te boven komen. Oekraïne zal de Russen nooit zomaar vergeven. Eigenlijk zouden er, zoals na de Tweede Wereldoorlog, Neurenberg-processen moeten volgen. Zolang er geen schuldigen worden veroordeeld, zal er geen toenadering komen tussen beide landen. Probeer daar maar eens een grapje over te maken.”

Sergej Lopouchanski speelt op 20/10 met Jade Mintjens in Mind The Voice Puurs en op 21/10 tijdens Belgium Least Wanted in CC De Kern in Wilrijk. www.postbus11.be

Aangeboden door onze partners

Hoofdpunten

Aangeboden door onze partners

MEER OVER