Een "dynamische prijscorridor" is nog geen prijsplafond: zal het plan van de Europese Commissie onze gasfactuur drukken?

Voorzitster van de Europese Commissie Ursula von der Leyen heeft na lang talmen en veel kritiek een voorstel gelanceerd om de stijgende gasprijzen een halt toe te roepen. Lange tijd stond de Europese Commissie op de rem. Zo pleiten verschillende landen, waaronder België, al een hele tijd voor een prijsplafond op de gasprijzen. Andere lidstaten, zoals Duitsland, Denemarken en Nederland, wilden daar niet van weten. 

Na voorbarige communicatie moest minister van Energie Tinne Van der Straeten in september nog toegeven dat het prijsplafond er toch niet zou komen. Dinsdagnamiddag heeft de Commissie alsnog de knoop doorgehakt. In afwachting van een hervorming van het prijszettingssysteem voor gas en elektriciteit, wil de commissie een dynamische vorm van een plafond op de gasprijzen instellen. Maar hoe dat er zal uitzien, is nog niet helemaal duidelijk. 

Von der Leyen wil ook inzetten op verplichte groepsaankopen, energiebesparing en meer solidariteit tussen de lidstaten. Zo worden de energiebedrijven van de lidstaten verplicht om minimaal 15 procent van de gasaankopen samen te doen en moeten er meer solidariteitsakkoorden tussen de lidstaten worden afgesloten om de bevoorradingszekerheid van energie in de Europese Unie te bewaken.

De Europese Commissie wil een "dynamische prijscorridor" in het leven roepen. En dat is niet helemaal hetzelfde als het prijsplafond waar ons land voor pleitte. "De naam is veranderd naar een "dynamische prijscorridor", een soort bandbreedte waarbinnen de prijs kan evolueren", zegt professor Internationale Politiek en energiespecialist Thijs Van De Graaf (UGent). Het moet onder andere "tijdelijk" en "dynamisch" zijn, het plafond zou dus kunnen schommelen en wordt eerder een tijdelijke noodmaatregel.

Volgens Van De Graaf houdt de Europese Commissie in het voorstel rekening met de eerdere bezwaren van Duitsland en consoorten: "Als je op brute wijze een rigide prijsplafond zou invoeren, dan riskeer je dat het gebruik niet daalt. De bevoorradingszekerheid kan in het gedrang komen en als de prijzen in heel Europa tegen het plafond aanschurken riskeer je ook dat de Europese interne handel tot stilstand komt." 

Om die problemen op te lossen, worden er dus voorwaarden aan het prijsplafond verbonden. Maar "met zoveel principes is het voorstel eigenlijk uitgekleed en weet je niet of het nog tanden heeft", aldus Van De Graaf.

De Europese Commissie heeft dan wel een voorstel uit de brand kunnen slepen, maar dat wil nog niet zeggen dat "de dynamische corridor" er ook daadwerkelijk zal komen. "Een dynamische prijscorridor" is niet helemaal hetzelfde als de eis van de federale regering om een rigide prijsplafond in te voeren. Energieminister Van der Straeten (Groen) en premier De Croo (Open VLD) trokken eerder dit jaar al aan de Europese alarmbel, ze vroegen meermaals om een prijsplafond in te voeren op de gasprijzen. 

"De geesten in de federale regering zijn gerijpt. Ik denk dat de regering het voorstel van de Commissie steunt", aldus Van De Graaf. "Je zag ook dat Tinne Van der Straeten ook al pleitte voor een dynamisch prijsplafond", zegt Barbara Moens, journaliste bij Politico.

Zo liet minister Van der Straeten op twitter weten dat ze het voorstel van de Commissie een stap in de juiste richting vindt, "maar alles staat of valt met een goede en snelle uitwerking. Het werk is dus nog niet gedaan. Maar we zijn een stap dichter om de hoge facturen naar beneden te krijgen en de bevoorrading ten allen tijde te verzekeren." 

Volgens Barbara Moens zal het niet eenvoudig worden om die prijscorridor in te voeren:  "We hebben een belangrijke stap genomen waardoor er mogelijk een prijsplafond kan komen. De grote "maar" is dat er nog geen plafond is. De lidstaten moeten opnieuw de discussie voeren. De spanningen tussen de voor- en tegenstanders zullen opnieuw oplaaien." Donderdag zitten de lidstaten samen, later buigen ook de verschillende nationale ministers van Energie zich over het voorstel. 

De tegenstand onder de lidstaten is wel niet meer zo hard als vroeger: "Er zijn nog vragen. Er is nog scepsis. Maar het gevoel is wel dat er iets moet gebeuren. Nu is het echt de bedoeling dat er rond de tafel wordt gezeten en wordt gekeken naar waar men het over eens is. En waarover niet", zegt Moens

De vraag is niet alleen of  die dynamische corridor er komt, maar ook of het niet te laat is. De energieprijzen zijn nameijk al enige tijd over de piek heen. In augustus lag de gasprijs nog op 349,902 euro per MWh. Nu bedraagt de prijs nog "slechts" een derde daarvan: 127 euro per MWh.

Volgens Van De Graaf zijn dat verraderlijke cijfers: "De gedaalde prijzen geven een vals gevoel van veiligheid. Ze doen uitschijnen dat de crisis voorbij is, maar dat is helemaal niet zo. De prijzen zijn gezakt, maar we zijn niet in een betere situatie terechtgekomen. Als de temperaturen zakken, gaan de prijzen weer stijgen omdat we opnieuw meer verbruiken."Op dat moment kan een prijsplafond helpen", aldus Van De Graaf.

Van De Graaf zegt wel dat de structurele oplossing voor de energiecrisis dieper verborgen zit: "Ik denk dat de Europese Commissie goed beseft dat de enige oplossing is om het verbruik naar beneden te halen. Prijsplafonds of noodmaatregelen zullen de crisis niet verhelpen. Het prijsplafond is één van de maatregelen. Andere maatregelen grijpen veel structureler in op de marktwerking en de problematiek, zoals de verplichte groepsaankopen", zegt Van De Graaf.