Nog snel op café in de nachtelijke uurtjes een sigarettenpakje uit de automaat halen? Het is straks voorgoed verleden tijd. In de Kamercommissie Volksgezondheid schaarden de federale regeringspartijen zich achter een wetsvoorstel van minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) om de tabaksautomaten in de horeca volledig te verbieden.

Omdat oppositiepartij N-VA nog een tweede lezing vroeg, is het nog wachten op de definitieve goedkeuring. Maar dat is een kwestie van tijd. Met de beslissing zou België onder meer het voorbeeld volgen van Nederland, waar er sinds 1 januari 2022 al een verbod geldt op sigarettenautomaten in de horeca. Ook het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Finland, Noorwegen en Hongarije gingen België al voor.

Agecoins te vaak omzeild

CD&V-Kamerlid Els Van Hoof, die in 2016 de weg plaveide met een gelijkaardig wetsvoorstel, benadrukt dat het verbod vooral minderjarigen minder gemakkelijk toegang moet geven tot de sigaret. ‘Sinds 2006 moeten die tabaksautomaten voorzien worden van een vergrendeling via agecoins, een soort jetons die niet aan minderjarigen mogen gegeven worden. In de praktijk zien we dat de jetons vaak aan iedereen ter beschikking worden gesteld’, zegt Van Hoof.

• Iedereen wil roken harder aanpakken

Ook Vandenbroucke heeft het over een ‘frequente overtreding’ van de agecoins en benadrukt dat de automaten ’s nachts voor een te grote beschikbaarheid van tabaksproducten zorgt. Het wetsvoorstel verwijst daarbij naar een advies van de Hoge Gezondheidsraad uit 2015. Dat stelde toen al dat tabak en e-sigaretten niet zomaar vrij en toegankelijk verkocht zouden mogen worden. De Gezondheidsraad hield toen een pleidooi om de verkooppunten te beperken tot tabakswinkels en krantenwinkels.

Geen onmiddellijk verbod

Opvallend: in tegenstelling tot het oorspronkelijke wetsvoorstel van Van Hoof en het advies van de Hoge Gezondheidsraad voorziet Vandenbroucke wel nog een uitzondering voor de tabaksautomaten in de supermarkten. Het wetsvoorstel verwijst daarbij naar het belang van de expliciete leeftijdscontrole aan de kassa. De tekst benadrukt dat het om ‘minder impulsieve’ aankopen gaat die ‘eigen zijn aan het gebruikspatroon van de verslaafde roker’. Ook bij supermarkten met zelfscankassa’s zullen winkelmedewerkers altijd nog een expliciete leeftijdscontrole moeten uitvoeren.

Het verbod gaat straks overigens ook niet onmiddellijk in. ‘De sector heeft tijd nodig om de automaten te verwijderen’, klinkt het. Een definitieve timing is nog niet bepaald.