Het wordt warm in Frankrijk. En dat is – opnieuw – niet normaal, tweette klimaatwetenschapper Jean-Pascal van Ypersele zondagochtend. Franse weerkaarten voorspellen dat het volgende week, tussen donderdag en zaterdag, op verschillende punten in het zuiden van het land rond de 30 graden wordt. De warme nazomer houdt bovendien zeven tot tien dagen aan. ‘Gemiddeld over het hele land is het 6 tot 6,5 graden warmer. Het meest zorgwekkende is hoelang dit duurt’, schrijft de Franse weervoorspeller Fabien Delacour.

Die warme nazomer houdt ook bij ons aan, bevestigt weervrouw Jill Peeters. Na een blik op de weerkaarten is het duidelijk dat de temperaturen de komende weken veel hoger dan normaal zijn. ‘Komende donderdag en vrijdag wordt het rond 22, 23 of misschien zelfs 24 graden. Normaal gezien zouden de temperaturen rond de 12 graden moeten liggen. Het is dus tien graden warmer dan normaal, net als in Frankrijk. Zij hebben projecties tot dertig graden omdat ze in een warmere klimaatzone zitten.’ Het valt Peeters op dat ook de nachten heel warm zijn. ‘In de nacht van donderdag op vrijdag zie ik minima van 16 of 17 graden. Zelfs de nachten zijn warmer dan wat normaal is voor overdag. Dat is gestoord.’

Geen winterslaap

Toen Peeters twintig jaar geleden haar doctoraat schreef over weersystemen, hadden die nog een ritme van tien dagen. ‘Dat betekent dat het weer toen om de tien dagen veranderde: van grijs, rustig weer naar wisselvallig naar stormachtig. Dat ritme is weg’, aldus Peeters. ‘Dat is de handtekening van klimaatverandering.’

Wat ook Peeters, naar eigen zeggen niet zo’n ‘dagrecordjager’, het meeste zorgen baart, is de duurtijd van de hoge temperaturen. ‘Na die piek van donderdag op vrijdag “zakken” de temperaturen naar 19 graden. Bovendien is het al een hele tijd erg warm voor de tijd van het jaar. De weersystemen blokkeren. Extreme weersomstandigheden houden langer aan.’ Op dit moment is dat volgens Peeters te wijten aan twee weersystemen die geblokkeerd zijn. ‘Het ene boven het Europese continent en het andere boven de oceaan. Wij zitten daartussenin, vlak in de push van warme lucht uit het zuiden.’

Peeters ziet het ook aan de wolken. ‘Ik zie wolkensoorten die op een grote energie in de atmosfeer wijzen. Wolken die je vaker in de zomer ziet, of hooguit aan het begin van de herfst. Twee dagen geleden zag ik Undulatus asperitas. Dat is een wolkensoort die op onstabiliteit wijst die je niet snel zo diep in het najaar ziet. Het ritme van de seizoenen is zoek.’

Mediterrane omgeving

Het weer heeft een effect op onze natuur, die nog altijd aan het herstellen is van de extreem warme en droge zomer. Dominique Verbelen van Natuurpunt ziet dat heel wat poelen nog altijd droogstaan, ondanks de regen van de voorbije weken. ‘Met die warme temperaturen is er veel water opnieuw verdampt.’ Volgens Verbelen worden sommige trekvogels, zoals de vale gierzwaluw, die normaal overwintert ten zuiden van de Sahara, nog altijd in ons land waargenomen. ‘Dat wijst erop dat er door de warmte nog veel insecten rondvliegen waarmee ze zich kunnen voeden.’

Volgens Verbelen maakt deze warme nazomer ook dat dieren hun winterslaap uitstellen. ‘Egels, vleermuizen, slaapmuizen zoals de eikelmuis wachten nog even voor ze aan het winterslaap beginnen. Ze nemen meer tijd om op te vetten.’ Een kortere winterslaap is op zich niet zo erg, zegt Verbelen. ‘Het is de toenemende onvoorspelbaarheid die een risico vormt. Als de dieren straks alsnog in winterslaap gaan en vervolgens te vroeg wakker worden omdat het warm is, komen ze in de problemen.’

‘We hebben bijna geen seizoenen meer’, kaart ook Verbelen aan. ‘De voorbije zomer was geen zomer, maar één lange hittegolf. We hebben amper nog echte winters. Het feit dat ze niet meer kunnen vertrouwen op het wisselen van de seizoenen, maakt dat heel wat dieren van slag raken. Daardoor zijn we in Vlaanderen qua fauna en flora almaar meer aan het evolueren naar een mediterrane leefomgeving.’