‘Het is nog steeds heel, heel moeilijk om ze neer te schieten’: Oekraïne zoekt manieren om Iraanse drones neer te halen

Onder leiding van grondverkeersleiders die een drone op de radar volgen, zet een Oekraïense straaljagerpiloot met codenaam Juice de achtervolging in, in de hoop achter het langzaam bewegende Iraanse toestel te geraken en het met een raket neer te halen.

Maar vandaag, zoals op vele andere dagen, vindt Juice niets.

Het neerschieten van lawaaierige, door propellers aangedreven Iraanse drones is een frustrerende bezigheid. Het is moeilijker dan het lijkt. Het vergt meerdere betrokkenen op de grond en in de lucht die 24 uur per dag nauw samenwerken.

“De afgelopen weken waren erg druk en erg vermoeiend voor ons”, zegt Juice over de luchtoorlog tegen de drones, waarvan Rusland er dagelijks tientallen inzet. “Het is nog steeds heel, heel moeilijk om ze neer te schieten.”

Twee arena’s

De oorlog in Oekraïne wordt nu in twee grotendeels gescheiden arena’s uitgevochten. Op de grond in het zuiden en oosten, waar het Oekraïense leger de overhand heeft, en in de lucht. Daar vuurt Rusland langeafstandsraketten af en zet het ontploffende drones van Iraanse makelij in om de elektriciteits- en verwarmingsinfrastructuur in Oekraïense steden lam te leggen, in de hoop de bevolking te demoraliseren.

Sinds Rusland in september de Oekraïense steden begon te terroriseren met de drones, heeft Oekraïne zich toegelegd op een intensieve antidronestrategie, die al doende werd bedacht maar vaak verrassend succesvol is. Momenteel bestaat die uit drie beschermingslagen: straaljagers die de klok rond patrouilleren, luchtdoelraketten die op de grond worden afgevuurd en teams van soldaten met machinegeweren die de drones proberen neer te schieten als ze voorbijvliegen.

Het moeilijkste is om ze te vinden, zegt Juice. Op de radar kunnen de kleine, ploeterende drones verward worden met trekkende vogels of vrachtwagens op een snelweg. Grondverkeersleiders identificeren potentiële doelen en sturen straaljagers om ze te onderscheppen, maar vaak vinden de piloten niets.

Ondanks de hindernissen schiet het Oekraïense leger nu routinematig meer dan 70 procent van de Shahed-136-drones neer die Rusland in augustus van Iran kocht, zei Joeriy Sak, een adviseur van de Oekraïense minister van Defensie, in een interview.

Oekraïne schoot de eerste dergelijke drone neer in het oosten van het land op 13 september en heeft er sindsdien minstens 237 neergehaald, aldus het Oekraïense leger vorige week in een verklaring. “We proberen ons snel aan te passen aan de nieuwe realiteit”, zei Sak.

Opmerkelijke successen

Volgens militaire analisten zijn exploderende drones een snel opkomende klasse van wapens die zich over de hele wereld uitbreiden en waarschijnlijk een hoofdbestanddeel zullen worden van moderne gewapende conflicten. Dat is een punt dat Oekraïense functionarissen naar voren hebben gebracht bij het zoeken naar luchtverdedigingshulp van hun bondgenoten. Als Oekraïne kan leren de drones neer te halen met zijn drieledige inspanning, kunnen de geallieerde landen de vruchten plukken van deze moeizaam verworven ervaring, aldus Sak.

Er zijn opmerkelijke successen geboekt. Een Oekraïense MiG-piloot werd deze maand een volksheld in Oekraïne door vijf Iraanse Shahed-136-drones neer te schieten boven de centraal-Oekraïense stad Vinnytsia. De piloot, Karaya - die zich volgens het militaire beleid alleen met zijn bijnaam identificeerde - zei na afloop tegen de plaatselijke nieuwsmedia: “In korte tijd passen we ons aan dit soort wapens aan en beginnen we ze met succes te vernietigen.”

Na een botsing met brokstukken in de lucht stuurde Karaya zijn MiG weg van Vinnytsia en sprong hij uit zijn toestel. Het vliegtuig stortte neer op huizen in een afgelegen gebied, maar op de grond raakte niemand gewond. Karaya bezocht later de plek om zich te verontschuldigen.

“Ik ging erheen, zei dat het me speet voor het ongemak dat ik voor de bewoners veroorzaakte en bedankte hen voor hun stalen zenuwen”, schreef hij op Instagram.

Straaljagers zijn effectief tegen Iraanse drones, verklaart Joeriy Ignat, een woordvoerder van de Oekraïense luchtmacht, maar het is een kostelijke zaak vanwege het gebruik van de veel duurdere lucht-luchtraketten. “Het is frustrerend dat we deze drones moeten raken met dure raketten”, zegt hij. “Wat kunnen we anders doen? Dit is nu de realiteit.”

Voorsprong

Oekraïne had een voorsprong in droneoorlogsvoering voordat Rusland sinds augustus de door Iran gemaakte drones in zijn wapenarsenaal opnam.

Oekraïense soldaten langs de frontlinie vlogen met kant-en-klare commerciële drones om doelen te spotten en granaten op Russische loopgraven te gooien. De Verenigde Staten hebben Oekraïne hun Switchblade-drones geleverd, een type exploderende drone. Oekraïne heeft ook Bayraktar TB2-drones van Turkse makelij ingezet - grotere toestellen met een groter bereik die het slagveld in de gaten houden en geleide raketten afvuren.

In augustus beloofden de Verenigde Staten dat zij Oekraïne binnen negen maanden een klein, compact antiterreurraketsysteem zouden leveren dat achterop een gewone bestelwagen kan worden gemonteerd. Het zogenaamde Vampire-systeem is een nieuw ontwikkelde antidronetechnologie die een grotere reikwijdte heeft dan een machinegeweer, maar draagbaar genoeg is om snel in het pad van inkomende drones te worden gebracht.

Na een reeks droneaanvallen op Kiev afgelopen maandag deed de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken, Dmytro Koeleba, een beroep op Israël voor luchtverdedigingswapens. Het verzoek werd afgewezen door de Israëlische minister van Defensie, Benny Gantz, vooral omdat Israël afhankelijk is van Russische medewerking voor de Israëlische luchtmacht om aanvallen in Syrië uit te voeren. Israël zou vroegtijdige waarschuwingssystemen leveren, zei hij, maar geen luchtverdedigingswapens.

Sak zegt dat Israël een kans zou kunnen missen om zijn tactiek aan te scherpen om bedreigingen op zijn eigen grondgebied het hoofd te bieden, door te helpen bij de inspanningen om drones tegen te houden die nu in Oekraïne worden gebruikt.

“De Iraanse drones die nu Oekraïense steden bestoken, zijn niet ontwikkeld, niet bedoeld voor Oekraïne”, zegt Sak. “Ze werden ontwikkeld als een grootschalig wapen om Israël aan te vallen. Ze gebruiken Oekraïne als proeftuin, om zwakheden te zien, om ze te perfectioneren, en vroeg of laat zullen ze ze tegen Israël gebruiken.”

Een Oekraïense functionaris, die niet officieel spreekt, heeft gezegd dat Israël inlichtingen heeft verstrekt die nuttig zijn voor het uitschakelen van de Iraanse drones.

De drones hebben tijdens hun vlucht een kenmerkend gezoem van hun kleine motoren, wat een kwetsbaarheid is gebleken. In Kiev schoten drie politieagenten een drone neer met hun kalasjnikovs nadat ze het gezoem hadden gehoord. Getuigen vonden het klinken als een kettingzaagmotor en zagen het driehoekige wapen vervolgens over de daken naar hen toe vliegen.

“Er was heel weinig tijd om een beslissing te nemen”, zegt brigadier Oleksandr Kravtsjoek, die schietinstructeur is bij de politie.

Hij zei dat hij alle dertig kogels in zijn magazijn afvuurde en probeerde voor het toestel te mikken om rekening te houden met de vliegsnelheid. De drone raakte uit koers en stortte neer, waarbij hij ongeveer 75 meter van de plek waar hij stond werd opgeblazen, zei Kravtsjoek in een interview.

“We hoorden hem, we zagen hem en we begonnen te schieten”, zegt hij.

_{© The New York Times}