Nummer drie in twee maanden tijd: maak kennis met Rishi Sunak, de nieuwe én eerste niet-blanke premier van het Verenigd Koninkrijk

Rishi Sunak ziet het levenslicht in 1980 in een gezin van Indiase migranten. Zijn grootouders zijn in de jaren 60 met hun kinderen doorgereisd vanuit Oost-Afrika, waar zich sinds de 19e eeuw een grote Indiase gemeenschap bevindt.

Het gezin Sunak vestigt zich in Southampton, waar zijn vader een huisarts bij de NHS is en zijn moeder een apotheek runt. Sunak gaat naar school aan het exclusieve Winchester College, waarna hij "Philosophy, Politics and Economics" studeert aan de prestigieuze universiteit van Oxford. Tijdens zijn zomervakanties werkt hij als ober in een Indiaas restaurant in Southampton. 

Vervolgens krijgt hij een beurs om een "Master of Business Administration" aan de universiteit van Stanford in Californië te volgen, waar hij zijn toekomstige vrouw Akshata Murthy leert kennen. Zij is de dochter van Narayana Murthy, een Indiase miljardair en oprichter van het IT-bedrijf Infosys. Het koppel trouwt in 2009 en heeft samen twee dochters.

Na zijn studies werkt Sunak tussen 2001 en 2004 als analist bij de Amerikaanse investeringsbank Goldman Sachs. Daarna gaat hij aan de slag bij het hefboomfonds "The Children's Investment Fund Management", om in 2009 met enkele collega’s een eigen fonds, "Theleme Partners", op te richten.

Al tijdens zijn studies aan Oxford loopt Sunak stage bij het campagnebureau van de Conservatieve Partij. Het is pas in 2015 dat hij effectief de politiek ingaat, wanneer hij als parlementslid voor het district Richmond, een traditioneel conservatief bastion, wordt verkozen. In de daaropvolgende verkiezingen verdedigt hij die positie steeds met glans.

Bij het referendum in 2016 uit hij zich als voorstander van de Brexit, die het Verenigd Koninkrijk "vrijer, rechtvaardiger en welvarender" moet maken. "Ik geloof dat gepaste immigratie ons land ten goede kan komen. Maar we moeten controle hebben over onze grenzen", zegt hij in 2016. Tot driemaal toe stemt hij voor de verschillende terugtrekkingsvoorstellen van toenmalig premier Theresa May. Hij spreekt zich ook uit tegen een herziening van de Brexit en wijst daarom een tweede referendum af.

Na het aftreden van May zet hij zijn schouders onder de campagne van Boris Johnson. Wanneer die in 2019 als eerste minister gekozen wordt, bedankt hij Sunak door hem tot "Chief Secretary to the Treasurer" te benoemen, de op een na hoogste positie binnen het departement van Financiën. 

In die periode werpt Sunak zich ook steeds nadrukkelijker op als de rijzende ster van de Conservatieve Partij door tijdens de tv-debatten de standpunten van Boris Johnson met succes te verdedigen.

Het is dan ook geen verrassing wanneer de loyale Sunak in februari 2020 wordt gepromoveerd tot "Chancellor of the Exchequer", de minister van Financiën, nadat zijn voorganger Sajid Javid ontslag heeft genomen na een bitse machtsstrijd met Johnson en diens adviseur Dominic Cummings.

Sunak krijgt meteen een hele hoop werk voor de kiezen, want nauwelijks een maand later wordt hij als relatief onervaren politicus verantwoordelijk om de Britse economie door de coronastorm te loodsen. Aanvankelijk lijkt hij daar goed in te slagen. Hij zweert om alle Britten door de pandemie te krijgen en in maart 2020 maakt hij zijn steunpakket van 350 miljard pond bekend. Door zijn beslissingen om de betaling van lonen, verlof en leningen voor noodlijdende bedrijven voort te zetten, voorkomt hij grootschalige werkloosheid.

Niet elk plan is een schot in de roos. Met zijn "Eat Out To Help"-plan wil Sunak in juli 2020 de horeca een boost geven door subsidies tot 10 euro per persoon uit te delen. Hoewel het project de horeca van de ondergang redt, blijkt uit een studie van de University of Warwick dat de coronacijfers hierdoor met 8 tot 17 procent gestegen zijn. Toch schiet zijn populariteit door het dak: zijn approval ratings zijn fantastisch en in de tabloids en op de sociale media wordt de fotogenieke Sunak op handen gedragen.

In 2021 weet Sunak zich goed staande te houden, maar in 2022 begint het toch te rommelen met de Britse economie. Met het einde van de coronabeperkingen in zicht wil Sunak de put met staatsschulden vullen en verandert hij het geweer van schouder door de bedrijfsbelastingen en sociale bijdragen te verhogen.

Deze pragmatische aanpak staat loodrecht op de klassieke conservatieve standpunten van de kleine staat en de lage belastingen. Sunak krijgt het hard te verduren bij zowel partijgenoten als oppositie. Ook het publiek, vooral de meest kwetsbare huishoudens, staan allesbehalve achter de maatregelen.

Zijn tax-and-spend­-strategie bezorgt de Britten de hoogste belastinglast in 70 jaar. Daarnaast wordt het VK tijdens zijn bestuur ook getroffen door de hoogste inflatie in 40 jaar (9,4% in juni), terwijl de lonen hier niet aan tegemoet zijn gekomen. Dit alles leidt tot een enorme daling van de levensstandaard, de grootste sinds de metingen in 1956 begonnen, aldus het Office for Budget Responsibility.

De nieuwe golden boy van de Britse politiek leert ook de keerzijde van de aandacht kennen, wanneer enkele persoonlijke schandalen aan het licht komen. Zo zou zijn vrouw, miljardairsdochter Akshata Murty, niet gedomicilieerd zijn in het VK en dus geen belastingen betalen. Hierdoor spaart ze ongeveer 20 miljoen pond (bijna 24 miljoen euro) uit die ze ontvangt op de dividenden van haar aandelen bij het bedrijf van haar vader. Ze kondigt later aan dat ze haar belastingen in het VK zal betalen om de politieke druk op haar echtgenoot te verlagen.

Ook raakt bekend dat Sunak tot 18 maanden na zijn aantreden als minister over een green card, een verblijfsvergunning voor de Verenigde Staten, beschikt. Niet al te patriottisch, aldus de Britse critici. Daarnaast wordt hij er in The Independent van beschuldigd op de Britse Maagdeneilanden en de Kaaimaneilanden zeer voordelige belastingtarieven te genieten, iets wat door zijn woordvoerder ontkend wordt.

Sunak is ook een van de politici die aanwezig is bij een van de vele feestjes in Downing Street, terwijl hierop nog strenge corona-restricties staan. Voor zijn aandeel in Partygate ontvangt hij net als Boris Johnson een boete.

Heel wat Britten reageren ontstemd op Sunaks hypocriete gedrag, aangezien hij de belastingen voor de doorsnee Brit net heeft verhoogd. Zijn populariteit daalt zienderogen: 58 procent van de Britten bestempelen hem in april 2022 als "onbetrouwbaar", terwijl 40 procent hem zelfs "incompetent" noemt. 

De vraag rijst of Sunak, die samen met zijn vrouw zo'n 730 miljoen pond (bijna 871 miljoen euro) bezit, wel zoveel voeling heeft met de Britse burger als hij laat uitschijnen? Voor sommigen is hij een kind van de migratie en het toonbeeld van sociale mobiliteit. Voor anderen is hij een personificatie van het geprivilegieerde establishment. 

Een fragment uit de BBC-documentaire "Middle Classes: Their Rise and Sprawl" uit 2001, waarin een jonge Sunak vermeldt dat hij geen "vrienden uit de arbeidersklasse" heeft, gaat viraal de dagen na de start van zijn campagne.

Op 5 juli neemt Sunak als tweede van velen ontslag uit de Britse regering, na een zoveelste misstap van premier Boris Johnson. 

Hij stelt dat zijn aanpak "fundamenteel te hard verschilt" van die van Boris Johnson en dat het volk "terecht verwacht dat het bestuur naar behoren, deskundig en ernstig wordt uitgevoerd." Enkele dagen later maakt hij bekend zelf een gooi te doen naar het hoogste ambt. 

Aanvankelijk doet hij het erg goed. In de eerste stemrondes, waarbij telkens een kandidaat afvalt, scoort Sunak steevast het best. In de laatste ronde is het echter zijn tegenkandidate Liz Truss die de overwinning mee naar huis neemt. Rishi Sunak moest zijn ambitie om premier te worden nog even uitstellen.