Vitamine C, zink of kurkuma: wat helpt er nu echt als je verkouden of grieperig bent?

De beste voorzorgsmaatregel tegen een griepinfectie is vaccinatie. Als u eenmaal ziek bent, kunt u weinig méér doen dan uw symptomen onder controle houden. Griep, verkoudheid en de meeste andere aandoeningen van de bovenste luchtwegen worden veroorzaakt door virussen, en u kunt ze dus niet genezen met antibiotica, die worden gebruikt om bacteriële infecties te behandelen.

Antivirale geneesmiddelen voor de behandeling van griep, zoals Tamiflu, zijn meestal voorbehouden aan mensen die positief hebben getest op griep en die het risico lopen ernstige complicaties te krijgen, zoals zwangere vrouwen, ouderen of mensen met een verzwakt immuunsysteem.

Voor alle anderen raden artsen aan te rusten en de symptomen af te wachten. Die symptomen kunnen bij griep bestaan uit koorts, hoofdpijn, lichamelijke pijn en een verstopte of loopneus die drie tot vijf dagen aanhoudt. Sommige mensen kunnen ook een hoest of keelpijn krijgen of vermoeidheid ervaren, die iets langer kan aanhouden, zegt dokter Helen Keipp Talbot, universitair hoofddocent geneeskunde aan het Vanderbilt University Medical Center in New York.

De symptomen van een verkoudheid zijn zeer gelijkaardig, daarom hebben mensen de neiging om “alles wat in de winter voorkomt griep te noemen”, zegt dokter Talbot. Maar verkoudheidssymptomen bouwen zich over het algemeen langzamer op, zijn milder dan wat je bij griep zou ervaren en leiden waarschijnlijk niet tot ernstige gezondheidsproblemen. (Mensen met covid ervaren ook symptomen van de luchtwegen; testen is de beste manier om te weten welk virus je waarschijnlijk hebt.)

“Er is een gezegde dat als je een verkoudheid behandelt, ze in zeven dagen verdwijnt, en als je ze met rust laat, ze in een week verdwijnt”, zegt dokter Aviva Romm, een arts die gespecialiseerd is in integratieve geneeskunde.

Thee of kruiden

Maar al generaties lang helpen ontelbare huis-tuin-en-keukenmiddeltjes – kopjes warme thee of soepen en lepeltjes kruidendranken – tegen keelpijn of verstopte neuzen. Wetenschappers hebben in de loop der jaren onderzoek gedaan naar de effectiviteit van sommige van deze middelen, hoe vaak ze moeten worden gebruikt en welke formules het beste werken. Maar de studies zijn vaak beperkt of tonen weinig effect aan.

Toch erkennen deskundigen dat het geen kwaad kan om dergelijke trucjes toe te passen waardoor u zich beter voelt als u ziek bent, zelfs als ze slechts een placebo-effect hebben. Let wel: als uw symptomen ernstig zijn, blijft het raadzaam om een dokter te raadplegen. Bijvoorbeeld als u moeite hebt met ademhalen, of als u na meer dan een week geen verbetering ziet.

“Soms hebben we geen bewijs voor veel gewone traditionele praktijken omdat er niet veel economische waarde zit in het bestuderen ervan, maar we hebben duizenden jaren aan anekdotische gegevens en we hebben genoeg bewijs om de veiligheid ervan aan te tonen,” zegt dokter Romm.

Dit is wat we wel en niet weten over enkele van de meest populaire remedies:

1. Versterking van het immuunsysteem: vitamine C, vlierbessen en zink

Er zijn aanwijzingen dat bepaalde vitaminen en ingrediënten in huismiddeltjes – zoals vitamine C, vlierbessen en zink – op zijn minst het immuunsysteem kunnen stimuleren en de duur van de symptomen enigszins kunnen verkorten.

Het idee dat vitamine C kan helpen bij een verkoudheid is niet nieuw; het werd gepopulariseerd door Nobelprijswinnaar Linus Pauling in de jaren zeventig, waardoor de vraag naar deze voedingsstof sterk toenam. Sindsdien hebben wetenschappers die verbonden zijn aan de supplementenindustrie gesuggereerd dat vitamine C verschillende functies helpt ondersteunen, zoals het vermogen van immuuncellen om infecties op te sporen en te bestrijden.

Over de effectiviteit van de voedingsstof wordt nog steeds gediscussieerd. Ten eerste kan het lichaam geen hoge doses vitamine C opslaan, zoals in supplementen, en overtollige vitamine C wordt gewoonlijk uitgescheiden via de urine.

Uit sommige klinische studies blijkt dat de timing van de inname van vitamine C-supplementen cruciaal is voor de effectiviteit ervan: uit een uitgebreide meta-analyse van vitamine C-onderzoeken, gepubliceerd in 2013, blijkt bijvoorbeeld dat regelmatige inname van supplementen, zelfs voordat u zich ziek begint te voelen, de duur van een verkoudheid met ongeveer een dag kan verkorten. Maar vitamine C innemen nadat je al symptomen hebt ontwikkeld toont geen consistente voordelen.

In sommige studies verkortten vlierbessen, een veel voorkomend ingrediënt in verkoudheids- en griepsiropen, de duur van de symptomen wanneer ze vóór of onmiddellijk na het begin van een ziekte werden ingenomen. Maar de gegevens zijn zeer beperkt, aldus Dr. Romm. Vlierbessen bevatten krachtige antioxidanten en anthocyanen, waarvan in laboratoriumexperimenten is aangetoond dat ze de immuunfunctie helpen.

Op dezelfde manier suggereert onderzoek naar zink dat het om de drie tot vier uur innemen van siropen en zuigtabletten die het sporenelement bevatten, de duur van een verkoudheid of griep met een dag of twee kan inkorten. Mogelijk helpt zink voorkomen dat virussen zich vermenigvuldigen. Andere analyses hebben geconcludeerd dat er niet genoeg bewijs is om te zeggen dat het beter is dan een placebo.

De meeste toepassingen van zink hebben verschillende bijwerkingen. Sommige mensen die zinkneussprays gebruikten, ondervonden een permanent verlies van reukvermogen. Mensen die het oraal innemen, kunnen een blijvende metaalsmaak in hun mond krijgen. “Het belangrijkste om op te merken is dat je zink met voedsel moet innemen, omdat het echt misselijkmakend kan zijn”, zegt dokter Romm.

2. Gehydrateerd blijven en keelpijn verzachten: thee, soep, gember en kurkuma

Keelpijn is vaak het natuurlijke gevolg van een ontsteking die ontstaat wanneer uw immuunsysteem vecht tegen een virus dat zich in uw bovenste luchtwegen vastzet. De zwelling en pijn kunnen het moeilijker maken om voedsel door te slikken en gehydrateerd te blijven. Dit maakt uw keel nog droger. Hoesten kan de situatie nog verergeren. Gehydrateerd blijven door gewoon water, warme thee, bouillon of soep te drinken, kan u helpen om u comfortabeler te voelen.

In veel culturen is gember een van de eerste dingen die men neemt bij keelpijn. Het wordt vaak samen met andere kruiden in kokend water gedrenkt om een kalmerende thee te maken, of toegevoegd aan kippensoep. En het blijkt dat deze eeuwenoude praktijken door de wetenschap worden ondersteund: uit een handvol onderzoeken is gebleken dat gember ontstekingsremmende eigenschappen heeft die de zwelling kunnen verminderen.

De kurkumawortel, een plant uit de gemberfamilie die oorspronkelijk uit Zuidoost-Azië komt en al lang wordt gebruikt in de ayurvedische geneeskunde van India, kan ook ontstekingen temperen. Maar de effecten ervan zijn moeilijk te bewijzen omdat de belangrijkste verbinding in de wortel, curcumine, niet gemakkelijk in het lichaam wordt opgenomen en curcuminesupplementen sterk in samenstelling kunnen verschillen.

Het eten van kurkuma in voedsel of het mengen met een vette substantie, zoals bakolie of warme melk, kan u helpen meer van de voordelen van curcumine op te nemen. Het toevoegen van zwarte peper kan eveneens helpen bij de opname, aldus dokter Romm.

“Gember en kurkuma vormen samen een heel goede combinatie,” zegt ze, en ze voegt eraan toe dat ze bij keelpijn voor zichzelf gember-kurkumathee zet.

3. Hoest onder controle houden: zout water en honing

Als uw keelpijn gepaard gaat met hoesten, kan gorgelen met zout water helpen. Meng ongeveer een halve theelepel zout in een vol glas warm water en spoel het een paar seconden door je mond en de achterkant van je keel voordat je het uitspuugt. Elk soort zout dat je in huis hebt kan werken.

Artsen raden vaak gorgelen met zout water aan als een manier om de pijn in de mond of de achterkant van de keel te verlichten en de algemene mondgezondheid te verbeteren. Gorgelen helpt dik slijm los te maken en kan ook irriterende stoffen zoals bacteriën, virussen en allergenen uit uw keel verwijderen. Het gebruik van een zoutoplossing biedt het extra voordeel dat overtollig vocht uit ontstoken weefsels wordt gehaald en in plaats daarvan met warm water wordt bedekt, zegt dokter Talbot.

Het toevoegen van honing aan uw gorgeloplossing, of aan een andere thee of warme drank, kan een vergelijkbaar kalmerend effect hebben. Honing werkt als een demulcent, wat betekent dat het geïrriteerde weefsels kalmeert door ze te omhullen.

Veel culturen hebben hun eigen variant van een verzachtende honingdrank. En uit onderzoek blijkt dat het middel de frequentie van hoesten vermindert. Uit een studie bij kinderen tussen 1 en 5 jaar bleek zelfs dat twee theelepels honing voor het slapengaan net zo effectief waren om nachtelijke hoest te verminderen en de kwaliteit van de slaap te verbeteren als het geneesmiddel dextromethorfan, dat in de gebruikelijke hoestsiropen zit.

Een kleine kanttekening: honing mag niet worden gegeven aan kinderen jonger dan een jaar, vanwege het risico op een zeldzame vorm van voedselvergiftiging, bekend als kinderbotulisme.

4. Verstopping verlichten: Neti-potten, kruiden en stoom

Uw neusholtes vochtig houden is een andere eenvoudige, veilige remedie die kinderen en volwassenen kan helpen om wat verlichting te krijgen bij griep of verkoudheid. U kunt dit bereiken door een luchtbevochtiger in uw kamer te gebruiken, kruidenstoom te maken of warm zout water door uw neus te spoelen.

Het gebruik van Neti-potten en neusspoeling gaat duizenden jaren terug tot de ayurvedische geneeskunde. Net als gorgelen met zout water kan neusspoelen helpen om wat virus en slijm uit je lichaam te verwijderen, terwijl het de zwelling vermindert die verstopping kan veroorzaken. Een studie gepubliceerd in 2019 toonde aan dat dit proces kan helpen de duur van de ziekte te verkorten, evenals het verminderen van de mogelijke overdracht van ziektekiemen aan anderen.

U moet ervoor zorgen dat u alleen gedistilleerd, steriel of gekookt water gebruikt voor je spoelingen, omdat kraanwater kleine hoeveelheden bacteriën en protozoa kan bevatten die het risico op andere infecties met zich meebrengen. U kunt ook commerciële neussprays proberen voor een vergelijkbaar effect.

Fadel Hind, arts infectieziekten in de Mayo Clinic in New York, zet in haar huis een luchtbevochtiger aan tijdens het wintergriepseizoen. Haar onderzoek heeft aangetoond dat het op een vochtigheidsniveau van 40 tot 60 procent houden van kamers de overdracht van luchtwegvirussen vermindert en zelfs kan voorkomen dat u ziek wordt. “Bij die luchtvochtigheid vind je doorgaans minder virussen op oppervlakken en in de lucht. En het aanwezige virus is minder levensvatbaar,” zegt Hind.

Sommige luchtbevochtigers hebben ingebouwde sensoren die de vochtigheidsgraad in een kamer aangeven, zegt ze. Als de uwe die sensoren niet heeft, kunt u een eenvoudige hygrometer kopen voor 10 euro of minder om de waterdamp in de lucht om u heen te controleren en de prestaties te testen van een luchtbevochtiger die u al bezit.

Als u toch verkouden of grieperig wordt, kan een luchtbevochtiger helpen tegen hoesten en verstopping, hoewel er minder gegevens zijn over hoe goed dit werkt in vergelijking met een placebo en of het de totale duur van uw ziekte kan verminderen, legt Hind uit.

Menthol, een chemische stof die voorkomt in pepermunt en andere muntplanten, kan ook het gevoel geven dat u gemakkelijker ademt. U kunt een in de winkel gekochte mentholzalf zoals Vicks VapoRub onder uw neus of op uw nek en keel smeren om de symptomen te verlichten.

Sommige mensen gebruiken de verse of gedroogde kruiden ook in traditionele stoomtherapieën om verstopping op te lossen. U kunt dit doen door kruiden, zoals eucalyptus of tijm, gedurende vijf tot tien minuten in kokend water te laten trekken, vervolgens uw hoofd met een handdoek te bedekken en de stoom in te ademen (pas op voor het hete water). Als alternatief kunt u de gedroogde bladeren in een stomende douche hangen om wat van deze voordelen te krijgen.

Enkele studies hebben aangetoond dat inhalatiezalf met menthol, eucalyptus en kamfer, aangebracht op de hals en borst, de slaap aanzienlijk verbetert bij kinderen en volwassenen met verkoudheidssymptomen, maar deskundigen waarschuwen dat het voor sommige mensen irriterend kan zijn.

Uiteindelijk is het kiezen van een griepmiddel vallen en opstaan totdat u iets vindt dat u comfortabeler maakt, zegt dokter Romm. En dat, voegt ze eraan toe, “is de moeite waard”.