De dokters

Twee artsen zijn woensdag aan de tand gevoeld over hun betrokkenheid in het fraudesysteem. Eén van hen is een 61-jarige bekende neurochirurg die in Knokke staat ingeschreven maar actief is in het Hasseltse (zie onder). Deze specialist ontvangt op jaarbasis vierduizend tot vijfduizend patiënten van wie er elk jaar naar schatting een honderdtal onterecht een uitkering kreeg. De neurochirurg belandde woensdag achter de tralies van de hulpgevangenis van Leuven maar werd vrijdag door de raadkamer in vrijheid gesteld. “Mijn cliënt ontkent formeel elke betrokkenheid”, was de enige reactie van zijn advocaat Raf Sterken.

De tweede arts is een 84-jarige psychiater die lange tijd in Genk een praktijk had maar de laatste jaren in Sint-Truiden zijn patiënten ontving. Hij werd woensdag na verhoor vrijgelaten maar kreeg het verbod om zijn praktijk nog verder uit te oefenen. Houdt hij zich niet aan deze voorwaarde, dan moet hij alsnog naar de gevangenis.

De twee artsen werden woensdag opgepakt tijdens een gerechtelijke actie waarbij zestig speurders van de federale gerechtelijke politie werden ingeschakeld. Ze voerden veertien huiszoekingen uit. Talloze documenten en informatiedragers werden daarbij in beslag genomen, net als twee voertuigen en een geldsom van 38.000 euro.

De Turkse spilfiguren

Een van de spilfiguren in het hele fraudesysteem is Bayram B. (43) uit Heusden-Zolder. De Turkse man zou er zelfs prat op gaan dat hij al 22 jaar van een ziekte-uitkering geniet. Een messteek in de rug zou de aanleiding zijn. Volgens het onderzoek richtte hij zich voornamelijk tot mensen van Turkse origine. Hij vroeg hen tussen 3.500 en 10.000 euro, al naargelang de zaakjes die hij moest regelen: een fictieve inschrijving in België, een fictieve job, meegaan naar het kabinet van de dokters (een psychiater, een neuroloog en een neurochirurg) of naar de mutualiteit.

Wat Bayram B. blijkbaar niet wist, is dat tussen zijn ‘klanten’ drie undercoveragenten zaten die elk een ziekte veinsden en een attest in handen kregen – met recht op een uitkering.

De tweede hoofdverdachte is Genkenaar Ismail A. (49). Hij raakte via Bayram B. aan een invaliditeitsuitkering en stapte volgens het onderzoek mee in de handel van zijn leermeester. De Genkenaar is gehuwd en vader van drie kinderen. Zijn geld wordt beheerd omdat hij onder het regime van collectieve schuldbemiddeling valt. “Mijn cliënt zegt dat hij al drie jaar lang geen contact meer had met Bayram”, zegt zijn advocaat Gino Houbrechts. “Hij heeft hooguit een handvol mensen begeleid naar de dokters. Hij betwist dan ook dat hij een spilfiguur was in een fraudesysteem. Als hij het overigens allemaal zo gemakkelijk kon fiksen, waarom heeft hij dan zijn vrouw en kinderen niet aan een uitkering geholpen?”

Collega-neurochirurgen: "Met zo'n loon heb je dat geld toch niet nodig?"

De verdachte van de grootschalige uitkeringsfraude is een autoriteit op het vlak van neurochirurgie in Limburg. Hij is sinds 1987 voltijds actief in het Hasseltse Jessa Ziekenhuis, waar ze vrijdag karig waren met commentaar. Andere neurochirurgen reageren alvast verbaasd op de fraudezaak. “Een neurochirurg heeft dat geld toch niet nodig?”, zegt de bekende Antwerpse neurochirurg Guido Dua.

De van fraude verdachte specialist is een Dilsenaar die tegenwoordig in Knokke-Heist woont en een tweede verblijf in Hasselt heeft. Hij promoveerde in 1987 tot neurochirurg na studies aan de universiteiten van Leuven, Aken en Yale. Datzelfde jaar nog begon hij zijn carrière aan het Salvator-Sint-Ursulaziekenhuis (SaSu), het huidige Jessa Ziekenhuis. Daar is hij nu al bijna dertig jaar voltijds in dienst, tot hij afgelopen woensdag werd opgepakt.

Bij het Jessa Ziekenhuis zijn ze karig met commentaar. “We bevestigen dat het om een arts gaat die hier actief is, maar voorlopig beschikken we niet over meer details. We verlenen onze volledige medewerking aan het onderzoek en stellen ondertussen alles in het werk om de continuïteit van zorg voor zijn patiënten te garanderen”, klinkt het in het ziekenhuis.

De vraag is of de betrokken arts zichzelf royaal verrijkte met de fraudepraktijken, en zo ja, wat dan precies zijn drijfveer was. “Een neurochirurg heeft dat geld toch niet nodig? Met zo’n salaris kom je echt wel toe”, zegt de bekende Antwerpse neurochirurg Guido Dua in een reactie.356.307 euro

Het loon van een neurochirurg is inderdaad niet slecht. Volgens de jongste cijfers van het federaal kenniscentrum voor de gezondheidszorg heeft een neurochirurg een bruto jaarsalaris van 356.307 euro. “Als deze man zich effectief schuldig maakte aan fraude vind ik dat onbegrijpelijk”, zegt Dua. “Ik heb tot mijn 33ste gestudeerd voor dit vak. Na een opleiding geneeskunde moet je ook nog eens de studies neurologie, algemene heelkunde en neurochirurgie volgen. Die jarenlange inspanningen ga je toch niet zomaar weggooien door je in te laten met dit soort frauduleuze praktijken?”, aldus de specialist. (kosn)

Zo werkt de fraude

Hoe werkte het fraudesysteem? Heel eenvoudig: zodra je 101 dagen hebt gewerkt, heb je recht op een ziekte-uitkering. De tussenpersonen zorgden ervoor dat hun klanten voor die periode – in theorie – aan de slag waren. Daarvoor gebruikten ze dienstencheques zodat ze ook geen sociale zekerheid moesten betalen, waardoor ze sociale zekerheid nog eens oplichtten. “En dan hebben we het nog niet over allerlei kortingen die je als invalide kan krijgen”, zeggen Kris Vandepaer en Herwig L’homme.

WerkOm het recht op een ziekte-uitkering op te bouwen, moet je 101 dagen gewerkt hebben. Voor die jobs zorgden de spilfiguren. Hun klanten werden via dienstencheques aan het werk gezet, zonder dat de dienstenchequebedrijven ervan wisten. “In piepkleine flats werd zogezegd 20 uur per week gepoetst”, zeggen Vandepaer en L’homme. De bewoners moesten die cheques ook niet betalen, ze konden wel het belastingvoordeel van 2,7 euro opstrijken. Zelfs het poetsen hoefde niet te gebeuren. “De sociale bijdragen voor die cheques worden betaald door de overheid”, zegt L’homme.

3.000 euro voor kebabjobZodra het einde van 101 dagen in zicht was, kregen de klanten plots een job die fantastisch goed betaald werd. Zoals een maandloon van 3.000 euro netto voor werk in een kebabzaak. Daarna werden ze ziek. Hierdoor kregen ze hoge uitkeringen, want die worden berekend op basis van het laatste loon. De uitkeringen variëren van 800 euro tot - al naargelang de gezinssamenstelling - 2.000 euro per maand.“Aan dat systeem is al paal en perk gesteld”, reageert Els Cleemput, woordvoerder van minister van Sociale Zaken Maggie De Block (Open Vld). “Sinds 1 januari wordt die uitkering niet meer berekend op basis van het laatste dagloon, wel op basis van het gemiddelde loon van de laatste twaalf maanden.”

Rug en psychische klachtOm de ziekte aan te kaarten gingen ze met ofwel rugklachten ofwel met psychische klachten naar een specialist. Die ziekte kozen ze niet zomaar. “We zien al enkele jaren dat de arbeidsongeschiktheid wegens mentale aandoeningen of rugpijn sterk stijgt”, zegt Cleemput. “Dit zijn aandoeningen die moeilijker objectief te controleren zijn. Daarom zijn we sinds 1 oktober overgegaan tot de gerichte herbeoordeling: per jaar worden 7.500 personen die minstens zes maanden arbeidsongeschikt zijn niet alleen door de adviserende geneesheer van het ziekenfonds maar ook door een arts in dienst van het Riziv geëvalueerd. Mentale aandoeningen en rugaandoeningen zullen makkelijker voor zo’n herbeoordeling in aanmerking komen.”

DomiciliefraudeEens ze voorbij de specialist en de controleartsen waren gepasseerd en ze voor 66 procent invalide waren verklaard, vertrokken de klanten vaak terug naar Turkije, mét hun ziekte-uitkering. Moet je dan niet in België wonen om een uitkering te krijgen? “In principe wel”, zegt Cleemput. “Als je naar het buitenland wil verhuizen, heb je de toelating van de adviserend geneesheer nodig. De geneesheer van het ziekenfonds moet immers kunnen controleren of je meer dan 66 procent arbeidsongeschikt bent.”Limburg heeft 32.300 langdurig zieken, verhoudingsgewijs de meeste van Vlaanderen. In België zijn we nummer twee, na de regio Charleroi. “Die cijfers kunnen gelinkt zijn aan deze zaak”, zegt arbeidsauditeur L’homme

Lees ook: Limburgse arts in cel wegens valse attesten voor levenslange invaliditeit