Rond de tafel zaten Vlaams minister van Milieu Zuhal Demir (N-VA), de gemeente Zwijndrecht, Lantis (bouwheer van Oosterweel), Vlaams PFAS-opdrachthouder Karl Vrancken en milieu- en bewonersorganisaties zoals Bond Beter Leefmilieu (BBL), Natuurpunt en Zwijndrecht Gezond. De commentaren na de maandenlange stilstand door het arrest van de Raad van State klonken opgelucht en voorzichtig optimistisch. “Nu kan het echte werk beginnen”, zei Zuhal Demir.

Professor Karl Vrancken zei dat ze begonnen waren als diverse groepen met verschillende belangen, “maar nu zitten we op één lijn en dat is een fantastisch goed begin”. Luc Hellemans van Lantis zei dat iedereen zichzelf had overstegen: “Zwijndrecht was wereldnieuws op een negatieve manier, laten we dat nu omdraaien tot iets positiefs en aantonen dat we op een ongeziene manier kunnen omgaan met PFAS.” De samenwerking heeft de allure van het Toekomstverbond, waarin overheden en burgerbewegingen mekaar vonden in 2017 voor de start van de werken rond Antwerpen.

De Bond Beter Leefmilieu was een van de drie organisaties die naar de Raad van State was gestapt, maar keurt de nieuwe aanpak goed. De twee andere organisaties, Greenpeace en Grondrecht, net als individueel activist Thomas Goorden, hebben nog bedenkingen en zouden later opnieuw juridisch verzet kunnen aantekenen. Minister Demir zegt er vertrouwen in te hebben dat de nieuwe regeling voor de behandeling van vervuilde grond bestand zal zijn tegen de kritische blik van de leden van de Raad van State. Lantis gaat voortaan vervuilde grond meteen reinigen of afvoeren en niet stockeren of hergebruiken. Grondwater dat wordt gebruikt voor de tunnel onder de Schelde wordt gezuiverd. De deadline van Oosterweel blijft tot nader order in 2030 liggen.

Nieuwe start

Het akkoord moet ook voor Zwijndrecht een nieuwe start zijn in het post-PFAS-tijdperk. “De PFAS-affaire heeft veel losgemaakt. 3M blijft de hoofdverantwoordelijke, maar de Vlaamse Overheid kan niet anders dan de morele verantwoordelijkheid op zich nemen voor het feit dat de problematiek te lang onvoldoende beantwoord is geweest”, klonk het ootmoedig. “We hebben onvoldoende naar de mensen geluisterd. Maar we hebben nog tien jaar te gaan en gaan er alles aan doen om dat goed te maken”, zei Luc Hellemans.

LEES OOK. OVAM geeft groen licht aan eerste saneringsplan van 3M in Zwijndrecht

In het luik gezondheid staat dat het grote bloedonderzoek ook toegankelijk wordt voor voormalige inwoners van de zone rond 3M. Er komen een epidemiologische studie en een opvolging van de gezondheidseffecten van de vervuilende chemische PFAS-stoffen. Artsen uit de regio krijgen extra opleiding en dat alles gebeurt op kosten van 3M. Ook voor het natuurherstel in de regio is er een plan van aanpak. De Vlaamse regering wil tegen 2024 een kenniscentrum voor Zeer Zorgwekkende Stoffen uitbouwen, zo kondigde Zuhal Demir nog aan.