“In het beste geval belandt het in een publieke collectie. Dan kunnen we het misschien ooit in bruikleen tonen, zoals we gedaan hebben met De slachting der onschuldigen van Rubens.” Volgens Bert Watteeuw is het zeer zeldzaam dat een klassiek werk zoals dit op de markt komt. “Vooral omdat het een vroege Rubens is, nog voor hij zijn atelier had opgestart, waar hij met assistenten en leerlingen samenwerkte.”

Salomé werd zo’n 200 jaar verloren gewaand, tot het ongeveer dertig jaar geleden boven water kwam. Het bracht in 1998 bij een verkoop door Sotheby’s zeven miljoen euro op en belandde bij een steenrijke Amerikaanse vastgoedontwikkelaar en zijn vrouw, Mark Fish en Rachel Davidson. Die zijn inmiddels aan het scheiden en brengen hun uitzonderlijke collectie barokke meesters op de markt. “Mark Fish heeft een band met het Metropolitan Museum in New York”, zegt Bert Watteeuw. “Het is best mogelijk dat zij al met fondsenwerving zijn gestart om het schilderij te kunnen kopen, maar hoe de verkoop gaat lopen blijft onvoorspelbaar.”

In de Britse krant The Guardian noemt George Wachter van Sotheby’s het schilderij een van de meest intense werken van Rubens (1577-1640). “Het is niet heel groot, maar toch overweldigend door de choquerende kracht van het onderwerp en door de technische virtuositeit.”

Ultrabarok

Het werk dateert ongeveer uit 1609, toen Rubens na zijn verblijf in Italië terugkeerde naar Antwerpen, barstend van creatieve energie. “De nog jonge Rubens deed er alles aan om zijn talent te showen”, zegt Bert Watteeuw. “Het is een Rubens op steroïden, ultrabarok in de uitbeelding van een gruwelijk tafereel. Op de grond ligt het onthoofde lichaam met nog bloedende hals. Iemand grijpt spottend de tong vast van Johannes de Doper. Die had Herodes verweten dat hij met de vrouw van zijn broer trouwde. Waarna Salomé, de dochter van die vrouw, om Johannes’ hoofd had gevraagd. Het is een striemend voorbeeld van wat listige vrouwen zoals Salomé kunnen teweegbrengen.”

Het verhaal van Salomé als bijbelse femme fatale is eeuwenlang populair geweest in de westerse kunst. “Dit is zo’n schilderij dat je niet meer vergeet als je het één keer gezien hebt”, citeert The Guardian Keith Cristiaensen, voormalig curator van het Metropolitan Museum. “Rubens verkent hier onverschrokken de gewelddadige en seksuele dynamiek van een bijbels verhaal, als een pre-cinematografische Martin Scorsese.”

Het werk is van hetzelfde jaar als De slachting der onschuldigen, over de moord op baby’s in Bethlehem, dat bij Sotheby’s werd verkocht in 2002. Het brak toen het record voor oude schilderijen met een opbrengst van 57 miljoen euro. De schatting van 35 miljoen euro voor Salomé is dan ook aan de voorzichtige kant.