“Eerste stap om vervuiling van de eeuw aan te pakken”: overheid en actiegroepen tekenen saneringsverbond voor PFAS-opkuis rond 3M

Minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) zakte vrijdag zelf naar Zwijndrecht af om de overeenkomst te tekenen. Ook Bond Beter Leefmilieu, Zwijndrecht Gezond, Natuurpunt Waasland, de gemeente Zwijndrecht en Lantis steunen het Saneringsverbond. Greenpeace, Grondrecht en activist Thomas Goorden verlieten de onderhandelingstafel. Met een gezamenlijk en integraal plan wil men nu de PFAS-verontreiniging in Zwijndrecht en omgeving aanpakken en tegelijk de grondwerken op de Oosterweelwerf laten herstarten. “De opkuis van de rotzooi wordt dus niet op de lange baan geschoven”, benadrukt de minister. “Maar het echte werk begint nu pas en we beseffen ook dat het vertrouwen van de burgers pas hersteld kan worden als consequent afspraak na afspraak gerealiseerd wordt op het terrein.” Alle partijen die het verbond ondertekenden, blijven ook de komende tien jaar betrokken.

Lantis hoopt in het voorjaar van 2023 zijn grondwerken te mogen heropstarten maar er is afgesproken dat de vervuilde grond niet meer in een ‘veiligheidsberm’ op de site van 3M wordt verwerkt en evenmin in de bermen naast de snelweg. “We zullen ervoor zorgen dat we niet moeten terugkomen om te saneren, maar dat de grond ineens weg is”, belooft CEO Luc Hellemans. Tegelijk wil men een doorgedreven reiniging van het grondwater. Tot slot engageert Lantis zich ertoe om zoveel mogelijk stofvorming te vermijden zodat PFAS zich ook niet via de lucht verder kan verspreiden.” Hellemans sloeg ook de hand in eigen boezem. “We hebben onvoldoende naar de mensen geluisterd. Maar we hebben nog tien jaar te gaan en zullen er alles aan doen om dat goed te maken.”

In het Saneringsverbond staat ook de gezondheid van de bewoners voorop. De Vlaamse overheid zal de gezondheidseffecten van PFAS verder in kaart brengen. “De sanering is een goede zaak maar intussen zit er bij velen van ons ook al een aanzienlijke hoeveelheid PFAS in ons bloed”, zegt Carolien Van der Cruyssen van het burgercollectief Zwijndrecht Gezond. “Er is nu een medische opvolging beloofd voor de komende tien jaar en huisartsen zullen een opleiding krijgen om patiënten goed te begeleiden. Het is een stap in de goede richting om het vertrouwen in de overheid te herstellen.”

De milieubewegingen hebben ook een aantal eisen kunnen verzilveren. Zo is afgesproken om alternatieve saneringsmethoden te onderzoeken voor waardevolle natuurgebieden als Blokkersdijk, Vlietbos en Sint-Annabos. “We gaan voor maatwerk want de remedie moet beter zijn dan de kwaal”, zegt Jef Van de Wiele van Natuurpunt Waasland. “We zijn anderzijds wel tevreden dat er een eerste stap is gezet om de vervuiling van de eeuw aan te pakken. Volksgezondheid en natuur zijn niet te scheiden. De PFAS die geloosd wordt in het milieu komt immers vroeg of laat via de een of andere weg op ons bord terecht. We hebben bijvoorbeeld nu de zekerheid dat de Palingbeek volledig gesaneerd wordt zodat verontreinigd water niet meer in de Schelde stroomt en zo wordt opgenomen door vissen.”

Zwijndrechts schepen van Leefmilieu Steven Vervaet (Groen) vindt het vooral belangrijk dat er nu een integrale aanpak is van de sanering. “We staan voor een werk van lange adem en mogen geen enkele kans laten liggen om de leefomgeving te herstellen. In mei start ook de sanering van de tuinen van zo’n 350 woningen in de eerste fase. Daar is het onze eis dat men geen twee keer op dezelfde plaats moet graven en er een nazorg is van drie jaar.”

De Vlaamse overheid trekt ook lessen uit de hele PFAS-crisis. Een concrete maatregel is de oprichting van een kenniscentrum Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS) tegen 1 januari 2024. Daar zal men alle studies en kennis rond de aanpak en sanering van chemische verontreinigingen bundelen.